Bitcoin in El Salvador – revolutie of dystopie

De wereld van crypotvaluta keek reikhalzend toe wanneer het nieuwe naar buitenkwam dat Bitcoin in El Salvador officieel als wettig betaalmiddel zou gaan invoeren. Op 7 september was het officieel zo ver! Onder het regime van Nayib Bukele kreeg het kleine Midden-Amerikaanse land de primeur. De regerende partij, Nuevas Ideas (letterlijk nieuwe ideeën) won destijds met een daverende meerderheid de verkiezingen. Voor- of tegenstander, de partij heeft haar naam in ieder geval eer aangedaan.

Inmiddels bijna een half jaar verder kan wederom een balans opgemaakt worden. Lees voor een eerder analyse dit artikel van ons uit september. Als geïnteresseerde in cyrptovaluta was het nieuws wat ik gewoontjes meekreeg doorgaans positief. Het experiment, want zo mogen we het toch wel noemen, heeft echter ook veel critici op de been gebracht. We zetten de verschillende standpunten even op een rij.

The new frontier van Bukele

Met slechts 40 jaar is Nayib Bukele de op 6 na jongste staatsleider ter wereld. Met hem is het huidige regime en vooral zijn eigen partij, Nuevas Ideas opgebouwd uit velen met relatief weinig levenservaring. De jonge geest van de president in combinatie met de economische situatie in El Salvador creëerde de ideale omstandigheden voor de adaptatie van Bitcoin in El Salvador.

Maar de president wordt ook beschuldigd van tunnel-visie wanneer het aankomt op ‘zijn’ nieuwe project. De zelfbenoemde ‘CEO of El Salvador’ is charismatisch, ideologisch, revolutionair en heeft overduidelijk het beste voor met zijn land. Maar heeft deze CEO met relatief weinig ervaring een overhaaste beslissing genomen?

Kritiek van het IMF

Het IMF is altijd een prominent tegenstander geweest van cryptovaluta in het algemeen. El Salvador probeert al voor enkele maanden een lening van 1.14 Miljard euro los te krijgen bij het IMF. Niet direct gerelateerd, maar ook niet los van elkaar te evalueren. Meerdere malen heeft het IMF aanbevolen om het Bitcoin project per direct stop te zetten. Minister van Financiën Alejandro Zelaya reageerde met de duidelijke woorden: “no international organization is going to make us do anything, anything at all.”

Het IMF waarschuwt vooral voor de volatiliteit van Bitcoin en het gemak waarmee criminelen misbruik kunnen maken van de blockchain. Zelaya benadrukt echter het belang van nationale soevereiniteit, “Landen zijn soevereine naties en ze nemen soevereine beslissingen over openbaar beleid”.

Chivo

De digitale wallet die Salvadoranen kunnen gebruiken heet Chivo, straattaal voor goed of geweldig. Hiermee kunnen transacties gemaakt worden met Bitcoin, maar ook met de Amerikaanse Dollar, de munteenheid die naast Bitcoin gebruikt wordt. Nieuwe gebruikers van Chivo krijgen een gratis saldo van 30 dollar. Ook op dit initiatief heeft het IMF kritiek geuit.

Soevereiniteit hoog in het vaandel

Naast de duidelijke taal in de reactie op het IMF nam ook Bukele een stellige houding aan tegenover de senaat van de Verenigde Staten wanneer deze vroeg om een onderzoek naar de stabiliteit van Bitcoin in El Salvador. De Verenigde Staten is bang voor schade aan de eigen economie door toedoen van de adoptie van Bitcoin als wettig betaalmiddel in andere landen. ‘

”Wij zijn niet je kolonie, je achtertuin of je voortuin. Blijf uit de buurt van onze interne aangelegenheden. Probeer niet iets te beheersen wat je niet kunt controleren”. De Verenigde Staten staan er om bekend de stabiliteit van Latijns-Amerikaanse landen te destabiliseren om zo hun eigen agenda naar voren te brengen. De schandalen die naar voren kwamen gedurende de vorige eeuw lijken zich gelukkig niet nogmaals te herhalen. Echter zitten de herinneringen nog vers in het geheugen in het merendeel van de onafhankelijke zuiderburen.

Naast dezelfde punten van kritiek als het IMF is de senaat ook bang dat de groei van Bitcoin de Amerikaanse Dollar niet ten goede zal doen. Hiernaast heeft de Verenigde Staten meermaals het regime van Bukele beschuldigd van corruptie. Sindsdien is de relatie tussen beide snel achteruit gegaan.

Het dagelijks leven

De Bitcoin (en cryptovaluta) wereld is lovend over de gang van zaken met betrekking tot Bitcoin in El Salvador. Het ‘experiment’ wordt door enthousiasten in andere landen onderzocht om te evalueren of het ook daar een mogelijkheid is. Veel Latijns-Amerikaanse landen flirten met het idee, maar ook de stemmen in Europa en Afrika beginnen luider te klinken.

Vooral het gemak, de snelheid en de lage kosten die verbonden zijn aan het maken van transacties is wat voor veel mensen aantrekkelijk is. Vergeet niet dat de meeste landen niet ons gemak en zekerheid hebben met betrekking tot financiën. Transactie kosten die oplopen tot wel 10% van totaalbedrag, inflatie die volledig de pan uit rijst en machtige landen die spelen met de waarde van jouw belangrijkste exportproducten zijn maar een paar voorbeelden.

Voor de meeste mensen in El Salvador het invoeren van Bitcoin als wettig betaalmiddel echter totaal niet wat er speelt.

Het land is arm, er zijn veel sociale problemen en geweld van gangs is iets waar velen mee te maken krijgen. Bukele wil door middel van Bitcoin meer buitenlandse investeringen aantrekken. Bitcoin City moet een veilig haven worden voor buitenlandse investeerders die zich willen mengen in de ontwikkeling. Vergelijkbaar is het experiment van Bitcoin Beach, wat al eerder in werking getreden is. De plannen zijn leuk en op papier lijkt het reëel, echter moet het nog blijken of het zijn vruchten gaat afwerpen voor de doorsnee Salvadoraan.

Een populaire president

Toen president Bukele aan de macht kwam was hij razend populair onder het volk, dit is in minder mate nog steeds het geval. Internationaal wordt hij vaak gezien als pionier en vooruitstrevende liberaal, wat hij in bepaalde aspecten ook zeker is. Toch is El Salvador een land met gelimiteerde persvrijheid en waar vrouwen een gevangenisstraf boven het hoofd hangt na een abortus.

Bitcoin en groeiende internationalisatie kan het proces van modernisering positief beïnvloeden. Maar tot dit zover is heeft de adaptatie van Bitcoin nog niet gek veel gedaan voor het gros van de bevolking.

Een wettig betaalmiddel het nieuwe normaal?

De acceptatie van cryptovaluta binnen de samenleving is een globale trend geworden. Zo heb je ook in Nederland ongetwijfeld wel eens een reclamespotje over cyrptovaluta voorbij zien komen. Digitale wallets en mogelijkheden om te traden en betalingen te maken worden steeds toegankelijker. Zo staan ruim 1 op 4 inwoners van de Verenigde Staten open voor het invoeren van Bitcoin als wettig betaalmiddel, vooral jongeren. In het door conflict getergde Oekraïne wordt al meer cryptovaluta geruild dan fiatgeld.

In Nederland lijkt deze realiteit nog ver weg. Dit heeft alles te maken met onze  stabiliteit en grote instituties die de binnenlandse- en continentale economie nauwlettend in de gaten houden. Wanneer veel andere landen overstag gaan zal al snel een ‘fear of missing out’ ontstaan. Je ziet dit aan de lopende band binnen de wereld van cryptovaluta. Mensen zijn bang om hun slag te missen, daarom instappen wanneer het nog kan. Geschat wordt dat tegen de 10% van de Nederlanders al in het bezit is van cryptovaluta, een percentage wat hoogst waarschijnlijk alleen maar zal stijgen. Voor veel mensen is dit momenteel echter een investering en geen alternatief betaalmiddel. Mocht de hardnekkige inflatie echter aanhouden, dan zou dit wel eens kunnen veranderen.

Lees meer over de inflatie in ons laatste inflatierapport!

Europa

Eenzelfde trend zie je in veel Europese landen, cryptovaluta lijken terrein te winnen. Momenteel zijn cryptovaluta legaal in de EU, lidstaten kunnen onafhankelijk verder regulatie en wetgeving invoeren. Goedschiks of kwaadschiks zal een internationaal orgaan als de EU toch meer inzicht willen krijgen in de wereld van cryptovaluta. Het basisprincipe van de blockchain bestaat uit anonimiteit, privacy en onafhankelijkheid. Machtige internationale economische organen als centrale banken zullen dit echter niet zonder slag of stoot toelaten.

Een nauwlettend oog op El Salvador

Hoe dan ook is de hele situatie nog zeer speculatief. Blockchain experts zijn het er doorgaans over eens dat cryptovaluta en Bitcoin zich nog in de ontwikkelingsfase begint. De digital natives, de generatie die opgegroeid is met het internet, zullen veel gemakkelijker in staat zijn om te gaan met digitale valuta dan veel van de huidige beleidsmakers.

Vrijwel elke Nederlandse burger onder de 30 heeft meer digitale betalingen gedaan dan fysieke-. Ik ga er vanuit dat 30 jaar hierbij nog laag ingeschat is. Hiernaast bezitten tieners net zo goed digitale assets als fysieke. De metaverse en videogames zullen de mogelijkheid bieden voor relatief kleine spelers om hun eigen digitale valuta uit te brengen. Voor veel spellen is dit al het geval.

De gang van zaken in El Salvador en hoogst waarschijnlijk meer landen in de nabije toekomst zal een cruciale indicator zijn voor de toekomst van Nederland en Europa. Waarschuwing en dreigementen lijken tot dusver nog geen effect te hebben gehad op de ontwikkeling van Bitcoin als wettig betaalmiddel. Bij de Kritische Belegger houden wij de situatie goed in de gaten.