De waan van de wetenschap

Volgens de traditie weerspiegelen aandelenkoersen de economische fundamenten van de onderliggende onderneming: de groei- en winstverwachtingen. Aanhangers van de wetenschappelijke “efficiënte markthypothese” weten het zelfs helemaal zeker: alle beschikbare informatie hoopt zich onmiddellijk op in de aandelenkoers. Dus “de markt heeft altijd gelijk”. Een hachelijke conclusie. Want wie dagelijks de aandelenkoersen van beursgenoteerde ondernemingen volgt komt grote koersuitslagen tegen, ook als er helemaal geen nieuwe informatie beschikbaar is.

Omgekeerd beweren zogenaamde “value investors” dat de koers van een beursgenoteerde onderneming soms lange tijd “onder- of overgewaardeerd” is. Zij zeggen niet alleen: “de markt heeft meestal ongelijk”. Impliciet vinden zij: “Wij, fundamenteel analisten, weten beter”.

Dit is de effectenwereld ten voeten uit. Op één dag kun je twee wetenschappelijk onderbouwde stromingen tegenkomen, die elkaar glashard tegenspreken. Een schijnbaar chaotische markt is het gevolg. Echter, is er wel sprake van chaos? Is het niet omdat iedere belegger zo zijn eigen visies en motivaties heeft, die wezenlijk kunnen verschillen van die van andere beleggers, marktwerking, dus een markt, dus orde, ontstaan? Die het mogelijk maken dat vraag en aanbod, zonder al te extreme koersbewegingen, kunnen worden verwerkt?

Ogenschijnlijke chaotische koersschommelingen hebben niets met chaos van doen. Integendeel: zij tuchten de markt, behoren tot De Orde van De Dag. Iets heel anders dus dan “de waan van de dag”.

In die zin heeft “de markt altijd gelijk”, al heeft dat totaal niets te maken met fundamentele analyse. De koers van dit moment is gewoon de koers, of we het ermee eens zijn of niet. Net zoals de opeenvolging van seizoenen, eb en vloed, laagtij en hoogtij, regen en zonneschijn. Daarvan weten we ook dat zij gebeuren, ongeacht onze goed- of afkeuring.

Wil je dus als belegger “goed beslagen ten ijs” komen, dan heb je veel meer nodig dan “fundamenteel inzicht”. Het is misschien interessant om te weten waarom aandelen Shell te duur en goud of zilver te goedkoop zouden kunnen zijn. Echter, wat koop je ervoor?

De opkomst van indices en, meer recentelijk, index beleggen heeft een heel ander fenomeen aan de oppervlakte gebracht: marktsentiment.

Aanhangers van de efficiënte markthypothese ontkennen het bestaan ervan. Terwijl fundamentele “value investors” er een haat-liefde relatie mee onderhouden. Marktsentiment creëert weliswaar fundamentele kansen, maar wordt zelf afgedaan als “waan van de dag”. Fundamentele beleggers speculeren op de overwinning van hun “superieure gelijk”.

Intussen stijgen en dalen koersen, wat we er ook van vinden. Commentaar hierop is, in welke wetenschappelijke uitingsvorm ook, waanzinnig. Daarom: bestaat de “waan van de dag” niet eerder uit de opinies van analisten en wetenschappers?

Deze “waan” is niet zonder risico’s. De geschiedenis leert dat de dogma’s van zelfbenoemde wetenschappers soms eeuwenlang iedere wetenschappelijke vooruitgang hebben geblokkeerd. Zelfs mensenlevens werden aan het eigen gelijk opgeofferd.

Interessanter dan al die stroperige visies en overtuigingen is onafhankelijk onderzoek van wat er echt gebeurt. Wat is marktsentiment echt? Is het wel “waan van de dag”? Of is het niet juist “de orde van de dag”?

Het is waanzin om marktsentiment op voorhand als “waan van de dag” te bestempelen. De wetenschappelijke stromingen die dit doen, en zodoende zichzelf op een voetstuk plaatsen, dienen met gezonde argwaan te worden bezien.

Niet alleen omdat zij – zoals betoogd – elkaar onderling tegenspreken. Bovendien omdat hun eigen bijdrage aan de oplossing van het beleggingsvraagstuk oprecht kan worden betwijfeld. Immers: van de honderdduizenden beleggingsfondsen en vermogensbeheerders weet maar een zeer gering percentage duurzaam “de markt”, dus “de waan van de dag”, te verslaan. De hoofdregel is dus dat “de waan” meestal “de wetenschap” verslaat.

We hebben dus niet alleen betere beleggingsinzichten nodig. In het bijzonder verdienen “de markt” en “marktsentiment”, gezien hun superieure eigenschappen, met gepast respect, en vooral objectief, te worden onderzocht.

Wordt vervolgd.

Pieter Bos