De rente zit weer in de lift en niet zo’n beetje ook. Het gebeurt hier in Europa en het geschiedt in de VS. Hoe laten deze stijgingen zich verklaren en wat kan het betekenen voor 2011?
Schuldenproblematiek
In dit deel van de wereld stijgt de rente onder druk van de aanhoudende schuldperikelen. Kredietbeoordelaars Moody’s en S&P hebben alleen al in december de rating verlaagd van landen als Griekenland, Ierland en Portugal. Dat is op zich geen verrassing, maar de beoordelaars werpen hun netten steeds verder en breder. Spanje ligt al een tijdje in de vuurlinie, evenals Italië. Die landen gelden al langer als potentiële probleemlanden. Nieuwe probleemgevallen blijven zich aandienen, hoezeer de EU ook eenheid en vastbeslotenheid tracht uit te stralen om het schuldenprobleem te lijf te gaan. De laatste weken richt het wantrouwen van de obligatiemarkten zich op België. Het land probeert nu al bijna een jaar een regering te vormen, maar er is nog geen begin van een oplossing in zicht. België heeft redelijk greep op zijn schulden, maar de politieke verlamming maakt het bijna onmogelijk om de juiste maatregelen te nemen ter bestrijding van de economische crisis. En dus straffen de obligatiemarkten het land voor zijn besluiteloosheid.
Gebrek aan leiderschap
Het laatste nieuws is echter, dat nu ook Oostenrijk en Frankrijk in de frontlijn komen te liggen. Het is een publiek geheim dat de Oostenrijkse banken dè grote kredietverschaffers zijn geweest aan de ‘nieuwe landen’ in Midden en Oost-Europa. Hoewel de meeste ‘nieuwe landen’ drastische stappen hebben genomen om hun schulden onder controle te krijgen, blijft het onzeker inhoeverre de Oostenrijkse banken hun geld terug zullen krijgen. De Franse banken hebben hetzelfde probleem. Ook zij hebben veel uitgeleend aan zogeheten perifere landen. Daarnaast mogen de Franse overheidsschulden er ook zijn. Die zijn traditioneel hoog, omdat de Franse overheid van oudsher een dominante rol speelt in de economie. De Franse overheid is goed voor meer dan 60% van het BNP.
Hoe zal het verder gaan? Dat laat zich moeilijk voorspellen. Het is al vaker opgemerkt! Europa heeft weliswaar een schuldenprobleem, maar het heeft vooral een geloofwaardigheidsprobleem. De Europese politieke elite is in 2010 niet in staat gebleken om eensgezind en slagvaardig over te komen. In 2011 zal veel afhangen van de opstelling van Duitsland. Frau Merkel heeft zich in 2010 allereerst geprofileerd als belangenbehartiger van de Duitse belastingbetaler. Duitsland zal in 2011 niet alleen economisch, maar ook politiek de locomotief van Europa moeten zijn. Weigert Duitsland deze rol, dan zullen meer en meer lidstaten gedwongen worden een hogere vergoeding te betalen voor hun schatkistpapier. Speculaties rondom het voortbestaan van de EU zullen hierbij een doorslaggevende rol spelen.
Gebrek aan discipline
Ook in de VS schieten de rentetarieven voor schatkistpapier de lucht in. In tegenstelling tot Europa laat het zich hier moeilijker raden wat de oorzaken zijn voor de snelle stijging. Het ligt voor de hand te wijzen op het totale gebrek aan begrotingsdiscipline van de regering Obama. Daar staat echter tegenover dat de dollar niet wegzakt en dat de aandelenmarkten blijven oplopen. Het zou ook een uiting kunnen zijn van inflatievrees, maar de trends op de zogeheten TIPS markt geven daar geen aanleiding toe. (TIPS staat voor: treasury inflation indexed securities). Ook inflatieverwachtingen geven geen afdoende verklaring voor de aanhoudende rentestijging. Het kan ook zijn dat de rentestijging aangeeft dat er geen verdere ‘quantitative easing’ door de FED niet gewenst is. Het s nog maar zeer de vraag of de FED zich hier iets van zal aantrekken bij het bepalen van het noodzakelijk beleid.
It’s the economy stupid
Er is echter nog een andere verklaring voor de sterke rentestijging sinds oktober. It’s the economy, stupid! Het zou best eens kunnen dat de ‘dip’ in het midden van 2010 geen voorbode was van verdere negatieve ontwikkelingen, maar slechts een eenmalige onderbreking van geleidelijk beter economisch nieuws. Sinds november is dat nieuws aanmerkelijk beter geworden met uitzondering van de werkgelegenheidscijfers over die maand. In dat geval zou het best eens kunnen zijn, dat de oplopende renteniveaus een een eerste bewijs zijn van beter economisch nieuws over 2011 en naar meer ‘normale’ verhoudingen.
Wat zodat kunnen inhouden: meer normale verhoudingen? Wat betekent dan een renteniveau van 5% op 10jaars treasuries? In de goede oude tijd, u weet wel van vòòr 2008, zou dat een niveau van inflatie inhouden van ongeveer 2% en een reële economische groei van 3%. Dat is iets waar bijna iedereen reikhalzend naar uitkijkt! Het zou betekenen dat bedrijven eindelijk hun enorme kasposities voor investeringen gaan aanwenden en banken weer meer krediet gaan verlenen. Een sterk herstel in de VS is altijd goed voor de rest van de wereld.
Na enkele jaren van aanhoudend slecht nieuws, is het wennen aan het idee dat het wel eens beter kan worden.
Dr. C.A.M. Wijtvliet
corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
De auteur is zelfstandig gevestigd analist. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen die de beleggingswereld raken. Daarnaast geeft hij lezingen en presentaties.
Gratis nieuwsalert
Wilt u ook profiteren van tips en op de hoogte blijven van de nieuwste artikelen die op De Kritische Beleggerverschijnen? Meldt u zich dan aan voor onze gratis nieuwsalerts. Daarmee krijgt u een e-mail wanneer er een nieuw artikel is gepubliceerd. De alerts zijn toegesneden op uw interesse gebied. Klik hier om u aan te melden als u dat nog niet heeft gedaan.
Start met Automatisch Beleggen
Hoewel een herhaling van de stagflatie van de jaren zeventig onwaarschijnlijk lijkt, houdt het huidige klimaat een aantal risico's in die we niet mogen onderschatten.
Is economie een wetenschap? Ik heb mijn twijfels.
De huizenmarkt kenmerkte zich de afgelopen jaren door twee elementen: stijgende huizenprijzen en dalende hypotheekrentes.
Het is geen geheim wat fans van aandelenbeleggingen denken van obligaties: ze zijn "waardeloos", en wie nu gaat beleggen in staatsobligaties verspilt zijn geld.
“Kredietbeoordelaars Moody’s en S&P hebben alleen al in december de rating verlaagd van landen als Griekenland, Ierland en Portugal. Dat is op zich geen verrassing, maar de beoordelaars werpen hun netten steeds verder en breder.”
Hetgeen u zegt over deze kredietbeoordelaar doet mijn kennis dagen. Het feit dat u dit schrijft geeft weer wat voor prominente rol zij nemen in uw denkbeeld, terwijl zij in mijn optiek nooit de vissers kunnen zijn die een net verder noch breder werpen. Moody’s S&P, Fitch hebben de voetbal op de penaltystip gelegd en al vast laten rollen richting de economische crisis (goal).
Het “gebrek aan discipline” een statement die u maakt over de Verenigde Staten, waarbij ik hier even van uitgaat dat een van uw voorbeelden het fiscale stimulans pakket is dat nog een termijn mee zal draaien, de belangrijkste maatregel genomen sinds… De implicaties hiervan zijn onmogelijk om te kennen, daarvoor vind ik uw conclusie ‘gebrek aan’ niet begrijpend.
Wellicht enige aanvulling gewenst. Bedankt voor een korte lichting van informatie over de rest van de items.