Het wil maar niet vlotten met het herstel van de economie in Europa. Over het vierde kwartaal van 2009 liet het oude continent een minimale verbetering zien van 0,1% ten opzichte van het voorafgaande kwartaal. Ten opzichte van het laatste kwartaal van 2008 was er behoorlijke krimp van ongeveer 2%.
De positieve uitzonderingen in Europa is vooral Frankrijk. Nederland is een ware middenmoter met groei- en krimpcijfers die grotendeels samenvallen met het Europese gemiddelde. De vooruitzichten voor het lopend jaar zijn al even gemiddeld of zo u wilt middelmatig. Als alles meezit, dan komt de groei in dit lopende jaar uit op 1,5% en in 2011 op 2%. Dat zijn zeer matige groeicijfers na een zo diepe crisis.
Zwak Europa
De zwakke Europese prestaties komen ook tot uitdrukking in de kwartaalcijfers van veel Europese bedrijven. Waar in de VS ongeveer 75% van de bedrijven betere cijfers laat zien dan verwacht, is dat in Europa maar een enkel bedrijf, althans volgens en commentaar van Bloomberg. Weliswaar valt de winstontwikkeling niet tegen, maar de omzetontwikkeling stagneert of neemt nog steeds af.
Dat betekent dat veel Europese bedrijven nog steeds bezig zijn met stroomlijnen ofwel met het ontslaan van werknemers. De matige groeicijfers van 1,5% tot 2% staan er trouwens borg voor dat de arbeidsmarkt de komende jaren eerder verder verslechtert dan aantrekt.Opmerkingen van Randstad bij de presentatie van de cijfers bevestigen dat beeld. Ze zien verbetering, maar dan voornamelijk in de Verenigde Staten
Volgens het CBS was het enige lichtpuntje in het 4de kwartaal van 2009 de export. Consumptie en investeringen waren teleurstellend zwak. De meeste Europese bedrijven lijken nog maar amper plannen te hebben om weer te gaan investeren. Dat mag je concluderen bij het doorbladeren van de bedrijfsresultaten van Dell en Hewlett Packard, twee wereldwijd opererende IT-bedrijven. Beide bedrijven stelden vast, dat bedrijven in de VS en natuurlijk in Azië weer in de markt waren, maar dat zulks niet of amper opging voor Europa. Dell noteerde daarbij dat het vooral de echte grote bedrijven waren die hun ‘verouderde IT infrastructuur’ gaan upgraden. Het mkb heeft zich nog amper of niet laten zien.
Daar mag je uit afleiden dat ook in de VS nog veel ondernemers twijfel hebben over de kracht van het herstel en dat de kredietverlening daar nog steeds te wensen overlaat. Je mag er tevens uit afleiden dat 2010 voor deze IT bedrijven florissant kan gaan eindigen. Als de economie in de VS meer handen en voeten gaat krijgen en het programma Windows 7 van Microsoft blijkt alle testen goed doorstaan te hebben, dan kunnen de groeicijfers over de tweede jaarhelft weleens verrassend sterk zijn.
Griekse tragedie
Of in Europa hetzelfde zal gebeuren als in de VS, valt te betwijfelen. In de eerste plaats is de groei hier zwakker en in de tweede plaats vormen de PIIGS (Portugal, Italië, Ierland, Griekenland en Spanje) landen een daadwerkelijke bedreiging voor Europa. Een bedrijf als het Zweeds/Zwitserse ABB heeft duidelijk twijfel over de kracht van de groei. Het bedrijf gaat in 2010 USD 3 miljard bezuinigen in plaats van USD 2 miljard. Het bedrijf betwijfelt of de private investeringen daadwerkelijk gaan aantrekken als de stimuleringsplannen eenmaal zijn gestaakt. De kostenstructuur moet daarom verder omlaag om de concurrentie het hoofd te kunnen bieden.
En dan is nog het probleem. Griekenland heeft een doodzonde begaan door zijn officiële statistieken te vervalsen om alsnog lid te kunnen worden van de Europese Unie en om zo alle voordelen van de euro te genieten. Het land kon bijvoorbeeld op dezelfde voorwaarden lenen als Duitsland en heeft dat met veel verve gedaan. Het land kampt nu met en tekort van 12,7%. De ECB heeft dit jarenlang gedoogd en Griekenland extra kredietlijnen verschaft. Aan alle goede dingen komt een einde en de internationale financiële markten hebben nu hun pijlen op dit land gericht.
Het is het symbool geworden voor het weinig gedisciplineerde financiële en fiscale gedrag van menig land binnen de EU. Griekenland op zich is niet zo’n enorm probleem. Het land is goed voor nog geen 3% van het Europese BNP. Het gaat veel meer om het dreigende besmettingsgevaar.
Na Griekenland kunnen deze financiële markten verhaal gaan halen op de overige PIIGS landen en daarna zelfs op België en Oostenrijk. Dat kan grote gevolgen hebben voor de euro. Beleggers nemen nu al massaal afscheid van deze munt, omdat onduidelijk is hoe de EU de crisis gaat aanpakken. Het heeft ook gevolgen voor het beleid van de Europese Centrale Bank. Het wordt moeilijk voor de Bank om op korte termijn de rente te verhogen. De combinatie van een oplopende Europese rente en een streng bezuinigingsbeleid in de PIIGS landen lijkt het recept om deze landen nog dieper in de recessie te storten. Daarmee gijzelen deze landen als het ware de rest van de EU.
De Griekse tragedie is in feite een Europese tragedie geworden. De huidige crisis heeft onbarmhartig de gebreken van de monetaire unie blootgelegd. Die kan niet functioneren zonder een politieke unie, maar dat proces is nog lang niet afgerond.
Dr. C.A.M. Wijtvliet
De auteur is zelfstandig gevestigd analist. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen die de beleggingswereld raken. Daarnaast geeft hij lezingen en presentaties. Voor meer informatie: corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
Bezoek ook ons forum op https://www.dekritischebelegger.nl/forum/ en discussier actief mee. Klik hier om u aan te melden.
