Terugblik & Visie tweede kwartaal 2013

In lijn met het eerste kwartaal stegen de aandelenmarkten aan het begin van het tweede kwartaal om vervolgens fors te dalen na een aankondiging van de Amerikaanse Centrale Bank, FED. Voorzitter Bernanke van de FED kondigde op 19 juni 2013 aan dat de inkoop van obligaties vanaf eind 2013 afgebouwd gaat worden. De Eurostoxx50 daalde in het tweede kwartaal met 0,82% (Ytd -/- 1,26%), de AEX daalde met 1,01% (Ytd +/+ 0,55%), de Bel20-index verloor 2,55% (Ytd +/+ 2,03%), de S&P500 (€) steeg met 1,00% (Ytd +/+14,29%) en de MSCI World (€) aandelenindex daalde met 1,50% (Ytd +/+ 8,68%).

Verenigde Staten

De Amerikaanse economie is in het eerste kwartaal met 2,5% gestegen op jaarbasis. Deze cijfers werden eind april bekend gemaakt. Daarmee viel de groei in het eerste kwartaal 2013 aanzienlijk hoger uit dan in het laatste kwartaal 2012. Vooral een toename in uitgaven van consumenten zorgden voor deze stijging. De hogere bestedingen werden onder andere gerealiseerd door de gunstige ontwikkeling van de aandelenbeurzen en het herstel op de huizenmarkt.

Het herstel van de Amerikaanse economie heeft echter een keerzijde. Begin april werd uit de notulen van de Federal Open Market Committee duidelijk dat de leden van de Fed een begin willen maken met de afbouw van de inkoop van obligaties. Ben Bernanke, voorzitter van de Amerikaanse Centrale Bank (FED), heeft de financiële markten op 19 juni 2013 voorbereid op een geleidelijke afbouw van het stimuleringsprogramma. Bernanke gebruikte de metafoor van een auto waarbij hij aangaf dat de FED het gaspedaal langzaam gaat loslaten maar dat de auto (lees:stimuleringsmaatregelen) wel blijft rijden. Er wordt zoals hij aangeeft zeker niet op de rem getrapt. De financiële markten verwachten nu dat de FED in december 2013 begint met de geleidelijke afbouw van de inkoop van obligaties. De inkoop bedraagt op dit moment $85 miljard per maand en de markten verwachten dat Bernanke medio 2014 zal stoppen met de inkoop van obligaties en dat de FED medio 2015 begint met het verhogen van de rente. Bernanke geeft zelf aan dat het moment dat de FED de rente gaat verhogen en echt op de rem gaat staan nog ver in de toekomst ligt. Verder laat hij weten dat het monetair beleid van de FED de economische groei zal blijven ondersteunen. De mededelingen van Bernanke vormen het begin van het einde van de overmatige stimuleringsmaatregelen om de gevolgen van de financiële crisis op te vangen. De financiële markten wereldwijd reageerden negatief op de uitlatingen van Bernanke. De aandelenmarktindices verloren 5% tot 10% vanaf het hoogste niveau in het tweede kwartaal. De uitspraken van Bernanke hadden ook invloed op de lange-termijn rente en de verschillende valuta’s in de wereld. Zo steeg de 10-jaars rente op de Amerikaanse staatsobligaties van 1,62% eind april tot 2,49% eind juni, de 30-jaars rente stijgt tot 3,50% en de US-dollar stijgt ten opzichte van de Euro van $1,34 naar $1,32. Ben Bernanke gaf geen commentaar op zijn persoonlijke toekomst bij de FED. Verwacht wordt dat hij in januari 2014 de FED gaat verlaten.

Europa

Daar waar in de Verenigde Staten wordt gesproken van een geleidelijk herstel van de economie en het terugschroeven van de stimuleringsmaatregelen, geeft voorzitter Mario Draghi van de Europese Centrale Bank (ECB) aan dat hij niet zal aarzelen om de rentetarieven verder te verlagen en niet- standaard maatregelen zal inzetten (……”Whatever it takes”……) om het herstel van de economie in de eurozone in gang te zetten. Landen als Nederland en Frankrijk en de Zuid-Europese landen bevinden zich nog steeds in een recessie. De Europese Commissie heeft derhalve ook besloten om Spanje, Frankrijk, Portugal en Slovenië langer de tijd mogen nemen om hun begrotingstekort terug te dringen en te laten voldoen aan de Europese norm.

Middels de vorming van een Bankenunie wil de Europese Commissie een scheiding gaan aanbrengen tussen de financiering van banken en de financiering van landen. Er vinden op dit moment gesprekken plaats tussen de EU-landen over de regels met betrekking tot het gecontroleerd laten omvallen van banken bij een faillissement. Een principe-akkoord over de voorwaarden waaronder het Europees noodfonds straks rechtstreeks geld in een noodlijdende bank kan investeren, is al gesloten. Deze directe steun is een wezenlijk onderdeel van een EU-Bankenunie, omdat daarmee wordt verhinderd dat nationale regeringen in begrotingsproblemen komen bij het overeind houden van hun financiële sector. Men wil in de toekomst geen overheidsgeld meer gebruiken voor de redding van banken en andere financiële instellingen. Daarvoor zullen eerst de aandeelhouders, obligatiehouders en zelfs de spaarders boven een bedrag van € 100.000,- worden aangesproken. Spaargelden boven een bedrag van € 100.000,- zijn dus niet meer “veilig” bij een eventueel faillissement van een bank.

Draghi heeft nadrukkelijk aangegeven dat de Europese Centrale Bank (ECB) alle maatregelen zal nemen om de Europese economie te ondersteunen maar dat de nationale regeringen en overheden snel structurele hervormingsmaatregelen moeten nemen die daadwerkelijk de begrotingsdiscipline waarborgen en zorgen voor een duurzame economische groei.

Azië – Opkomende Markten

De Chinese economie is in het tweede kwartaal gegroeid met +/+ 7,5%. Veel analisten zijn sceptisch over de cijfers vanwege het gebrek aan transparantie en het feit dat in veel sectoren overcapaciteit is geconstateerd. De aankondiging van Bernanke met betrekking tot het verminderen van de stimuleringsmaatregelen heeft ook in China tot lichte paniek geleid. De interbank-lendingrate steeg intra-day tot zelf 25% hetgeen duidde op stress op de Chinese geldmarkt. Geruchten deden ook de ronde dat de Chinese Centrale Bank geld zou onttrekken uit het Chinese geldverkeer om het zwart/grijze geldcircuit aan te pakken.

De mededelingen van de Amerikaanse FED hadden ook invloed op de financiële markten in Turkije en Brazilië. De grote politieke- en burgeronrust in deze landen versterkte de dalingen op de valutamarkten. In het tweede kwartaal daalden de Turkse Lira (-/- 8,47%) en de Braziliaanse Real (-/- 9,23%) ten opzichte van de Euro.

Afgelopen weekend zijn in Japan verkiezingen geweest. Premier Abe streeft naar een meerderheid in de twee kamers van afgevaardigden om zo de noodzakelijke hervormingen te kunnen doorvoeren. Begin april heeft gouverneur Karoda van de Bank of Japan (BOJ) een enorm stimuleringspakket aangekondigd waarbij in de komende 2 jaar voor een bedrag van $ 1.400 miljard Japanse staatsobligaties en Japanse aandelen worden ingekocht. De BOJ wil binnen 2 jaar 2% inflatie creëren. Deze aankondiging zorgde ervoor dat de effectieve rente op de Japanse 10-jaars staatsobligatie in het tweede kwartaal verdubbelde van 0,43% naar zelfs 0,90%. De Japanse Centrale Bank is niet de enige Centrale Bank die zelf aandelen van bedrijven gaat kopen. Ook de Centrale Bank van Zwitserland (SNB) heeft besloten om een deel van de enorme valutareserves te beleggen in aandelen. Japanse Nikkei 225 (€) index is sinds begin 2013 met 15,93% gestegen.

Overzicht Effectief Rendement 10-Jaars Staatsobligaties

Asset Allocatie

Dohmen & Otten Vermogensbeheer is van mening dat risico en rendement met elkaar verbonden zijn. Op grond van uw beleggingshorizon, uw risicoprofiel en uw persoonlijke doelstellingen hebben wij met u een bepaalde asset-allocatie afgesproken. Vanwege de benodigde risicospreiding beleggen wij ook in garantieproducten en (index) trackers zoals bijvoorbeeld iShares. De garantieproducten hebben als nadeel dat deze op korte termijn niet de rendementen opleveren die wellicht wel met (index) trackers behaald kunnen worden. Het voordeel van garantieproducten is, dat de inleg geheel of grotendeels aan het einde van de looptijd wordt gegarandeerd. Dit zorgt voor meer rust en stabiliteit in de portefeuille.

Obligaties (neutraal)

De aankondiging begin april van de Amerikaanse Centrale Bank (FED) inzake het verminderen van de inkoop van Amerikaanse staatsobligaties heeft voor een schok gezorgd op de wereldwijde rente- en valutamarkten. De rente op 10-jaars staatsobligaties stegen 20% tot 55% ten opzichte van het vorige kwartaal en de kleinere valuta’s van opkomende landen zoals Zuid-Afrika en Australië daalden met 5% tot 13% ten opzichte van de Euro en de US-dollar. De ontspanning op de financiële markten heeft ervoor gezorgd dat kapitaalstromen weer terugvloeien naar de Euro en de Amerikaanse dollar. De stijgende rente zorgt voor dalende obligatiekoersen. Het effectieve rendement op een obligatie beweegt tegengesteld aan de beurskoers van een obligatie. De waarde van deze obligaties in een vreemde valuta (uitgezonderd de US-dollar) zijn gedaald als gevolg van de stijging van de Euro ten opzichte van deze vreemde valuta’s. De Euro en de Amerikaanse dollar waren in de eerste helft van 2013 de sterkste valuta’s.

Internationale Valuta Overzicht

Vastgoed (neutraal)

In tegenstelling tot Europa zet de Amerikaanse huizenmarkt het herstel geleidelijk voort. Het Centraal Bureau voor de Statistiek maakte bekend dat de gemiddelde huizenprijzen in Nederland in juni met 9,6% zijn gedaald in vergelijking met 2012. Steeds meer gezinnen komen met hun hypotheek “onder water” te staan doordat de huizenprijzen blijven dalen. Deze ontwikkeling heeft een negatieve invloed op het consumentenvertrouwen dat op het laagste punt staat van de afgelopen jaren. De verwachting is dat de huizenprijzen in 2015 gaan stabiliseren vanwege de toenemende krapte op de woningmarkt. De inflatie is in Nederland in de maand juni gestegen tot 3,2% (op jaarbasis), twee maal zo hoog als het gemiddelde in het Eurogebied. In België was de inflatie in juni 1,50%. Vastgoedbeleggingen worden op lange termijn gezien als een bescherming tegen koopkrachtsverlies.

Inflatie juni 2013 op jaarbasis (%)

Bron: Eurostat

Grondstoffen (neutraal)

De goud- en zilverprijzen hebben, vooruitlopend op het terugdraaien van de stimuleringsmaatregelen door de FED, de afgelopen kwartalen een forse correctie ondergaan. De massale afbouw van gestructureerde produkten met als onderligende waarde de goudprijs hebben mede voor deze prijsdaling gezorgd. De goudprijs daalde onder de $ 1300,- per troy ounce. Na de toelichting van Ben Bernanke dat de FED de komende jaren de economie blijft stimuleren, zijn de goud- en zilverprijzen de afgelopen twee weken aan een koersherstel begonnen. De opgaande trend in landbouwgrondstoffen blijft in tact gegeven de structurele groei van de wereldbevolking.

Aandelen (overwogen)

De aandelenindex S&P500 (€) is in het eerste halfjaar van 2013 gestegen met 14,23%. De Eurostoxx50 index is daarentegen in dezelfde periode gedaald met 1,26%. Aandelenbeleggers wereldwijd zoeken dit jaar hun heil in Amerikaanse aandelen. De voortslepende financiële/politieke crisis in Europa, de burgeronrust in opkomende landen zoals Turkije en Brazilië en de twijfel bij beleggers aan de gepubliceerde Chinese groeicijfers zorgen ervoor dat aandelenbeleggers investeren in Amerikaanse aandelen. De plotselinge stijging van de lange termijn rentes dwingen beleggers hun langlopende (staats)obligaties te verkopen ten gunste van een verhoging van het aandelenbelang. De 30-jarige bullmarkt in (staats)obligaties is teneinde en de grote rotatie van obligaties naar aandelen is begonnen. Na de Bank of Japan is ook de Centrale Bank van Zwitserland (SNB) begonnen met het kopen van aandelen. Hoog-dividendaandelen kunnen een goed alternatief zijn voor beleggingen in (staats)obligaties.

Vooruitzichten 2013

Asset Allocatie 2013

* (High-yield) bedrijfsobligaties / MKB-obligaties (Mittelstandsanleihen);

* Aandelen stock-picking / Value aandelen ;

* Goud en Zilver ;

* AAA-staatsleningen met langere looptijden verkopen;

In het kort:

1) De aankondigingen van de FED hebben het startschot gegeven voor de grote rotatie van obligaties naar aandelen beleggingen. De 30-jarige bullmarkt in staatsobligaties is teneinde.

2) Overheden proberen door middel van het uithollen van de koopkracht van geld en het creëren van inflatie (door belastingverhogingen) het probleem van de begrotingstekorten en staatsschulden op termijn op te lossen. De ‘echte’ oplossing voor het aanpakken van de begrotingtekorten en staatsschulden ligt echter in het stimuleren van innovatie middels een structureel industriebeleid waardoor de export kan groeien en in het buitenland geld verdiend kan worden.

Dit artikel is tot stand gekomen met medewerking van mijn collega drs Jan Willem Werker RBA, waarvoor mijn dank!

drs. Maurice Essers (linkedin)

Dohmen & Otten Vermogensbeheer en Lunar Vermogensbeheer

De klanten van Dohmen & Otten Vermogensbeheer en Lunar Vermogensbeheer hebben een positie in dit fonds. De auteur zelf heeft geen positie in dit fonds. De redactie heeft geen positie in de genoemde effecten. Op dit artikel is onze disclaimer van toepassing.