Pensioen: komt tijd, komt raad?

Pensioenmaterie is complex. Geen wonder dat heel veel Nederlanders geen flauw idee hebben hoe hoog -of hoe laag- hun inkomen zal zijn na hun pensionering. ‘Komt tijd, komt raad,’ lijkt de gedachte te zijn. Maar het probleem is juist, dat er na onze pensionering véél tijd kan komen: we worden steeds ouder. Nadat we met pensioen gaan, kunnen we waarschijnlijk meer jaren genieten van onze oude dag dan eerdere generaties. Die extra jaren kosten extra geld en vragen om een hogere pensioenuitkering. Tijd zat dus; maar komt er ook raad?

Het risico om oud te worden

Wie had dat ooit gedacht: lang leven is een probleem. Dit levert eigenaardige termen en uitdrukkingen op, waarvan ‘langlevenrisico’ één van de beste voorbeelden is. Het woord lijkt een contradictio in terminis te zijn: meestal beschouwen we het sterven als een risico, we sluiten niet voor niets overlijdensrisicoverzekeringen af. Maar in de pensioenwereld gelden andere principes. Welkom in de wereld van overlevingstafels en sterftequotiënten.

Komt tijd…

De trend in de westerse wereld is dat mensen steeds ouder worden. De verwachte toekomstige levensduur bij geboorte is tussen 1965 en 2005 met ruim drie jaar gestegen, zo valt te lezen in De Pensioenwereld in 2011, een rapport van KPMG. De levensduur van mannen steeg in deze periode van 73 naar 76 jaar; voor vrouwen steeg dit gemiddelde van 77 naar 81 jaar. Deze trend lijkt zich voort te zetten, zodat pensioenfondsen tegenwoordig in hun calculaties rekening houden met een “verbetering in de toekomstige sterftetrend”.

Hoewel het sportief is dat men in dit kader nog altijd spreekt van een “verbetering”, vormt het ‘sterftetrendrisico’ een groot probleem voor de pensioenfondsen. In het genoemde pensioenrapport wordt verwezen naar een enquête onder pensioenfondsbestuurders: 20% van de bestuurders vindt het lang leven (dat wil zeggen: de financiële consequenties daarvan) belangrijker dan beleggingsrisico’s. En dat is niet zo vreemd: een hogere levensverwachting betekent immers dat pensioenfondsen meer voorzieningen moeten treffen om mensen die met pensioen gaan tot hun overlijden te kunnen voorzien van inkomen.

… komt raad

Er is dus echt werk aan de winkel. Dat geldt allereerst voor de pensioenfondsen zelf. Deze week publiceerde de AFM een onderzoeksrapport waaruit bleek dat kleinere en middelgrote pensioenfondsen te weinig inzicht hebben in de administratie- en beleggingskosten die zij kwijt zijn aan vermogensbeheerders die verantwoordelijk zijn voor de pensioenbeleggingen. Kostenbewustzijn is van essentieel belang om op de lange termijn een optimaal beleggingsrendement te behalen. De AFM stelt: “Een kostenverlaging van 0,25 procentpunt levert op een termijn van veertig jaar 7,5 % meer collectief pensioenvermogen op. […] Hoe hoger dit pensioenvermogen, hoe hoger de pensioenuitkeringen kunnen zijn.” In het licht van een stijgende levensverwachting is het dus geen overbodige luxe om die kosten zo laag mogelijk te houden.

Daarnaast zouden Nederlanders zich, al is dat misschien tegen wil en dank, meer moeten verdiepen in hun eigen financiële toekomst. Wat voor inkomen denk jij nodig te hebben na je pensionering? En heb je enig idee of je dat inkomen ook echt zult realiseren? Is het misschien tijd om zelf extra vermogen op te bouwen, als aanvulling op het pensioen?

Komt tijd, komt raad: dat klinkt goed. En voor wat betreft die tijd worden de vooruitzichten steeds gunstiger. Maar de raad komt niet vanzelf.

Allard Gunnink
CoBeleggen

Disclaimer
Allard Gunnink is als redacteur en columnist betrokken bij CoBeleggen, een initiatief van de Beleggers Coöperatie. Deze column is niet bedoeld als beleggingsadvies. De auteur kan posities hebben in (beleggingsinstrumenten op) onderliggende waarden die hij beschrijft.