Het Midden Oosten werd decennia lang in toom gehouden door dictators. Die stonden aan het hoofd van regimes, die niet bepaald democratisch waren. De bekendste dictators zijn Saddam Hussein, Assad senior, Muammar Khadaffi, Hosni Moebarak en Ben Ali.
Onze Amerikaanse vrienden dachten dat ze democratische principes in die regio zouden kunnen brengen. Dat deden ze wel op een vreemde manier. Dat gebeurde door aan de ene kant de meest discutabele regimes te steunen in Saoedi Arabië, Egypte, Algerije en Israël.Aan de andere kant hebben ze de laatste decennia tot tweemaal toe militaire ingegrepen. Iedereen weet nog wel van de eerste en tweede Golfoorlog. Na de aanslagen van 11 september 2001 bedachten Amerikaanse neoconservatieven onder leiding van Paul Wolfowitz en Donald Rumsfeld een totaal nieuw concept voor de regio. Er moest een soort vrije markt komen, die stoelde op de principes van de democratische rechtstaat. Uiteraard moest die nieuwe rechtsorde wel de Amerikaanse belangen dienen. Het Amerikaanse initiatief is een reusachtige flop geworden.
- Irak is met een productiecapaciteit van 3,65 miljoen vaten per dag na Saoedi Arabië de belangrijkste partij binnen OPEC
- Irak heeft bewezen reserves van 120 miljard vaten
- Irak produceert nu 3,34 miljoen vaten per dag
- Wegvallen van deze productie zou OPEC voor grote problemen plaatsten
In 2010 bloeide de Arabische Lente op. Deze beweging van onderop bracht sommige regimes van binnen uit ten val. De vraag is of alles beter is geworden? In de meeste landen van de Arabische Lente is de veiligheid ver te zoeken en dreigt op grote schaal chaos. De bevolking op haar beurt wil gewoon rust en stabiliteit. In de praktijk blijkt democratie vaak een relatief begrip. In Europa hoeven we niet superieur te doen, Kijk maar naar de opkomst bij de laatste Europese Verkiezingen.
De zaak driegt totaal uit de hand te lopen. De Amerikanen kunnen dit keer de zaak niet meer onder controle krijgen. Het gevolg kan een uitslaande brand van sektarisch geweld zijn, die overslaat naar de buurlanden.
Geschiedenis herhaalt zich
In de jaren Tachtig van de vorige eeuw steunden de Amerikanen el Kaida in zijn strijd tegen de Russen. Een volkomen onverwacht resultaat van deze steun was Osama bin Laden die zich tegen de Amerikanen keerde.
Hoe groot is de kans, dat nu met ISIS min of meer hetzelfde gaat gebeuren? ISIS is geen homogene beweging maar bestaat uit extremisten die overal vandaan komen. Saoedis en Qatari steunen ISIS met geld in de strijd tegen Assad in Syrië. Westerse geheime diensten hebben de strijders van ISIS waarschijnlijk van wapen voorzien.
ISIS is dankzij de financiele steun en de wapenleveranties een grote bedreiging voor zowel de regio als voor Europa en Amerika. Jihadisten uit Europa zullen hun opleiding in Syrië en Irak gaan gebruiken voor aanslagen in dit deel van de wereld.
Wat is het volgende doelwit?
De strijd duurde eigenlijk maar enkele uren! Het pleit was snel beslecht en 30.000 Iraakse soldaten ruimden het veld voor ongeveer 800 ISIS strijders. Op 10 juni viel zonder noemenswaardig verzet Mosul in handen van the Islamic State in Iraq and the Levant (ISIL). Sindsdien heeft deze radicale afsplitsing van Al Qaeda een gebied bezet, dat ongeveer een derde van Irak beslaat.
De snelle opmars kan grote gevolgen hebben voor de stabiliteit en het voortbestaan van Irak zelf, maar ook voor buurlanden als bijvoorbeeld Iran en Saoedi Arabië. Experts gaan ervan uit, dat ISIL zeker in staat zal zijn om zijn huidig territorium te behouden. Er is gerede twijfel of het bewind van de huidige premier Nouri al Maliki in staat zal blijken om het gedemoraliseerde leger nieuw elan in te blazen. Hij hoeft er evenmin serieus op te rekenen, dat Bagdad hulp zal krijgen van de goed georganiseerde Koerdische milities, de zogeheten Peshmerga’s.
Integendeel, de Koerdische Regionale Regering lijkt van de zwakte van Bagdad gebruik te maken om de eigen positie en onafhankelijkheid verder te versterken en uit te bouwen. Ze claimen, dat ze de belangrijke oliestad Kirkuk onder controle te hebben. De Koerden willen volledige zeggenschap hebben over de ‘eigen’ olievoorraden, die geschat worden op ongeveer 45 miljard vaten.
De Koerden zijn onlangs hun olie via een pijpleiding naar Turkije gaan exporteren. Voor de internationale gemeenschap is het streven naar meer autonomie eigenlijk goed nieuws. Koerdistan is een stabiele regio in een deel van de wereld die steeds meer op een kruitvat gaat lijken. Die stabiliteit zorgt ervoor, dat tenminste een deel van de Iraakse olie naar het Westen zal blijven stromen. ISIS lijkt er weinig voor te voelen de Koerden rustig hun gang te laten gaan. Op moment van schrijven zijn de eerste gevechten rondom Kirkuk aangevallen. Een mogelijke val van deze stad kan grote consequenties hebben voor de olieaanvoer naar het Westen en daarmee voor de olieprijs. Die kan zomaar uitstijgen tot boven $ 120 per vat!
Met sterke regionale posities in zowel Irak als Syrië lijkt ISIS in staat een deel van zijn dromen te realiseren en dat is de vestiging van een streng Islamitische staat. Maar zal deze beweging daar mee tevreden zijn of reikt de ambitie verder? Voortekenen zijn, dat die inderdaad veel verder reiken en dat zelfs Saoedi Arabië het uiteindelijke doel is van ISIL. Op 6 mei jl. maakte het ministerie van binnenlandse zaken bekend, dat het een jihadistische cel had opgerold, die contacten onderhield met ISIL. De cel was druk doende fondsen te werven, wapens te smokkelen, strijders te rekruteren en bomaanslagen voor te bereiden. Voor veel Jihadisten is het Saoedisch koningshuis corrupt en dient het zo snel mogelijk te verdwijnen. Amper een jaar geleden probeerden Al Qaeda strijders het koninkrijk te destabiliseren door een serie bomaanslagen in de olierijke oostelijke provincie van het land. De pogingen om het koninkrijk te destabiliseren mislukten, omdat de toenmalige burgeroorlog in Irak de terroristische beweging uitputte.
Vandaag de dag liggen de kaarten anders en gunstiger voor ISIS. De beweging is beter georganiseerd dan de moederbeweging en in Irak zijn geen Amerikaanse soldaten meer om hen de voet dwars te zetten en het land uit te jagen. Bovendien lijkt ISIS populair onder jonge Saoedi’s. Op YouTube zijn filmpjes te zien, waarin Saoedische jongeren ISIS oproepen eindelijk een einde te maken aan de monarchie. ISIS is niet alleen anti-monarchie, maar zeer zeker ook zeer anti Westers. De gevolgen van een gedestabiliseerd Saoedi Arabië laat zich gemakkelijk raden.
Het land is met pakweg 10 miljoen vaten olie per dag de grootste producent binnen OPEC. Mocht de ongestoorde aanvoer van olie in gevaar komen, dan zou dat vooral een klap zijn voor West Europa. Dit deel van de wereld is vooral afhankelijk van Russische en Saoedische olie. Er is bovendien geen enkel land in staat een gedeeltelijk wegvallen van de Saoedische olieproductie te compenseren. Het zou de prijs van een vat Brent olie ver boven het huidig niveau van $ 112 per vat stuwen. Het feit dat het NAVO-bondgenootschap al enkele malen vergaderd heeft, bewijst dat lidstaten zich grote zorgen maken. De onverhulde toenaderingspogingen tussen de Verenigde Staten en Iran zijn misschien wel het beste bewijs, dat de successen van ISIS heel de wereld angst aanjagen.
Gratis nieuwsbrief
INVINCO biedt wekelijks tips voor beleggers. Schrijf u nu vrijblijvend in op hun gratis nieuwsbrief.
Dit is een opinie van Invinco GmbH en het mag niet worden opgevat als beleggingsadvies of uitnodiging om te gaan beleggen. In het verleden behaalde rendementen bieden geen garantie voor de toekomst.
