China is zowel politiek als economisch een wereldmacht. Het land wil de rest van de wereld hiervan nadrukkelijk doordringen en doet dat soms op een onverwachte manier. In het najaar van 2010 rees er een ernstig diplomatiek geschil met Japan over territoriale claims. Een van de maatregelen die de Chinezen namen om Japan op zijn nummer te zetten was een exportstop van de zogeheten rare earth elements (REE, zeldzame metalen). REE’s zijn een vitaal onderdeel in talloze industriële en technologische productieprocessen.
Bijna monopolist
Dit machtsvertoon veroorzaakte een meer dan lichte paniek in politieke, industriële en zelfs militaire kringen. REE’s worden bijvoorbeeld gebruikt in lanceerinstallaties voor raketten, maar zijn ook nodig bij de productie van nachtkijkers.
De Chinese exportstop deed de rest van de wereld beseffen, dat het voor de aanvoer van deze REE’s feitelijk afhankelijk is van de Chinese willekeur. Weliswaar bezit het land minder dan 40% van de geschatte voorraden REE’s, maar het land produceert wel 97% van de gevraagde REE’s. Landen als de VS, Australië en Zuid Afrika beschikken ook over aanzienlijke voorraden REE’s maar hebben de productie ervan alweer jaren terug gestopt.
De oorzaak voor het sluiten van REE mijnen in bijvoorbeeld de Verenigde Staten was de snel groeiende productie in China vanaf de jaren tachtig in de vorige eeuw. Het was een zwaar gesubsidieerde overproductie die de prijzen op de wereldmarkt deed kelderen en zodoende de concurrentie wegvaagde.
Die overproductie en die lage prijzen zijn waarschijnlijk wel van vitaal belang geweest voor de snelle groei van de Informatie en communicatiesectoren aan het einde van de 20ste eeuw. REE’s kennen veel toepassingen in de ICT industrie, maar dit terzijde.
Quota’s
Aan het begin van deze eeuw had China een de facto monopolie op de productie van REE’s en het land heeft daar doelbewust gebruik van gemaakt. In 2005 begon het land zijn productie terug te schroeven en voerde het exporttarieven in. Het logische gevolg was dat prijzen begonnen te stijgen. In 2006 kwam de volgende stap. China voerde exportbeperkingen in. De export moest jaarlijks met 5%-10% omlaag. In 2010 deed het land er nog een schepje bovenop door de export quota’s met maar liefst 40% te verlagen en voor de eerste helft van 2011 zullen de quota met nog eens 35% ingekrompen worden.
Houdgreep
Dankzij de politiek van tarifering en quotering houdt China de rest van de wereld in een wurgende houdgreep. Hierboven is al vermeld dat de 17 REE’s belangrijk zo niet onmisbaar zijn voor militaire technologie. Het Pentagon is uiteraard allerminst gecharmeerd van het Chinese monopolie. Er zijn ook talloze civiele toepassingen en dat varieert van mobiele telefoons en flat screens tot windturbines, batterijen voor elektrische auto’s en led lampen. Momenteel lijkt het erop dat China een kunstmatige schaarste creëert om zo de prijzen hoog te houden. Voor het ogenblik zijn er geen alternatieven voor handen.
Het openen van nieuwe mijnen of het heropenen van inmiddels gesloten mijnen is geen sinecure en is een kostbare aangelegenheid. Daarnaast is het productieproces erg ingewikkeld en kan het schade toebrengen aan het milieu. Tot voor kort was milieu in China een non-issue. Een wel heel erg grote handicap voor het opnieuw opstarten van het delven en produceren van REE’s is het gebrek aan kennis. De Chinezen domineren niet alleen de fysieke markt voor REE’s maar hebben ook een monopolie op het gebied van kennis en kunde. Het is maar zeer de vraag of de Chinezen graag afstand willen doen van dit monopolie.
De VS en Australië hebben vergevorderde plannen om oude productiefaciliteiten te heropenen. Dat moet in 2012 gaan gebeuren. De infrastructuur van die mijnen is echter (te) oud en er zal naarstig onderzoek gedaan moeten worden om die infrastructuur state of the art te maken. Er moeten kortom nogal wat hordes genomen worden voordat het Chinese monopolie doorbroken kan worden. Het (her)openen van mijnen is een ding, maar het daadwerkelijk delven en produceren is van een heel andere orde. Ingewijden stellen daarom dat het nog wel 5 jaar kan duren voordat er sprake kan zijn van een daadwerkelijke productie. Een alternatief kan zijn het zoeken naar substituten, waar Japan zwaar op inzet. Maar ook hier is het wachten op de eerste technologische doorbraken. Voorlopig blijft China de lakens uitdelen als het om REE’s gaat.
Dr. C.A.M. Wijtvliet
corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
De auteur is onafhankelijk financieel analist. Hij is tevens partner bij De Weygerbergen, bureau voor performancemeting en vermogensbegeleiding in Eindhoven, www.Weygerbergen.com
Start met Automatisch Beleggen
Hygear is een Nederlandse producent en aanbieder van waterstof. De verwachtingen daaromtrent zijn hooggespannen en niet ten onrechte.
Staan we aan de vooravond van een nieuwe supercycle voor commodities. Gelet op de prijsstijgingen ben je geneigd ja te zeggen.
Het gaat gewoon goed met renewable energie. De afgelopen 10 jaar is de consumptie van schone energie, zoals wind- en zonne-energie, jaarlijks met 16% gegroeid.
ESG-beleggen heeft de wind in de zeilen. Tussen 2011 en 2013 steeg de instroom van gelden in ESG-fondsen van $ 300 miljard naar $ 900 miljard.
Op http://www.ree-info.nl vind je nog meer informatie over de Rare Earth Elements
Een wereldwijde kaart van voorraden REE:
http://ow.ly/3RDCt