In 2022 hield de consumptie in de VS ongelooflijk goed stand. Ze werd gestimuleerd door spaaroverschotten uit de periode van de COVID-19 pandemie en door een sterke arbeidsmarkt. Beide factoren beginnen echter te haperen. Ondanks alles lijkt de aandelenmarkt alleen rekening te houden met een milde recessie.
De consumentenbestedingen, vooral in de VS, vormen de ruggengraat van de economie. Een blik op het Amerikaanse bbp bevestigt dit: met 70% nemen de consumentenbestedingen het leeuwendeel van de economische productie voor hun rekening. De consumentenuitgaven geven dus een goed inzicht in de gezondheid van de economie van een land. Gezien de dubbele tegenvaller van hogere prijzen – bijvoorbeeld voor voedsel en gas – en hogere rentetarieven – zoals voor hypotheken – stonden de consumenten in 2022 meer onder druk dan de afgelopen decennia. Desondanks hielden de consumentenbestedingen vorig jaar ongelooflijk goed stand.
Weliswaar daalde het Amerikaanse bbp in het eerste en tweede kwartaal – wat volgens de regels gold als een recessie – maar officieel was de VS niet in recessie. Dit zorgde voor enige verwarring, zoals bleek uit het aantal Google-zoekopdrachten naar de term “recessie”. Dit aantal steeg eind juli na de bekendmaking van de eerste raming van het bbp voor het tweede kwartaal. Vuistregels volstaan dus niet. Het National Bureau of Economic Research (NBER) heeft het laatste woord over de vraag of de VS al dan niet in een recessie verkeert. Het NBER stelt dat de onderverdeling van het bbp (evenals andere factoren, zoals de arbeidsmarkt) een rol speelt. De negatieve groei van het eerste kwartaal was namelijk het gevolg van een handelstekort en de negatieve groei van het tweede kwartaal was vooral toe te schrijven aan de daling van de voorraden. De consumentenbestedingen bleven echter het hele jaar door sterk toenemen.
Op grond van de ongunstige omgeving in 2022 zou je iets anders verwacht hebben. Een van de redenen voor de sterke consumentenbestedingen was het spaaroverschot dat tijdens de COVID-19-crisis opgebouwd was en als buffer fungeerde. De combinatie van overheidssteun en minder uitgaven tijdens de lockdowns deed het spaargeld van de Amerikaanse burgers sterk toenemen. De Amerikaanse centrale bank, de Fed, schat dat er 2,3 biljoen dollar extra gespaard werd in 2020 en 2021. Een andere reden is dat de sterke arbeidsmarkt de groei van de consumptie stimuleerde. Aan het eind van het jaar lag de werkloosheid met 3,7% dicht bij het historische laagterecord van de afgelopen decennia. Het overgrote deel van de beroepsbevolking heeft dus een job.
Druk op consumentenbestedingen
Beide factoren beginnen echter te haperen. Sinds het derde kwartaal van 2021 slinkt het spaaroverschot uit de periode van de pandemie. Deze afnemende spaartegoeden en de economische onzekerheid beïnvloeden het consumentenvertrouwen. Volgens een consumentenonderzoek van de Universiteit van Michigan is de bereidheid om duurzame huishoudelijke artikelen te kopen onlangs naar een historisch laagtepunt gedaald. Hetzelfde geldt voor de aankoop van andere discretionaire goederen. Er zijn ook tekenen van problemen met de aankoop van alledaagse artikelen. In het laatste onderzoek van het U.S. Census Bureau bij gezinnen zei ongeveer 40% van de respondenten het moeilijk te vinden om de gewone huishoudelijke uitgaven te bekostigen. Hieruit blijkt de druk op de lage inkomensklassen – zij die onder de armoedegrens leven en bijzonder hard door de dalende reële lonen getroffen worden. Tegelijkertijd staat de arbeidsmarkt op zijn kop. Hoewel de berichten over aanwervingsstops en ontslagen vooral afkomstig zijn uit de technologiesector, doen ze zich over de hele lijn voor. Voorlopende arbeidsmarktindicatoren – zoals de eerste aanvragen voor werkloosheidsuitkeringen – bevestigen deze trend. Dit zal de consumptie extra onder druk zetten.
Daarom lijkt het onzeker of de consumentenbestedingen net zoals in 2022 ook in 2023 een positieve bijdrage aan het bbp zullen leveren. En als de arbeidsmarkt eenmaal omslaat, staat niets een recessie meer in de weg. Of toch niet? De inversie van de rentecurve toont in ieder geval aan dat de obligatiemarkten een economische inzinking waarschijnlijk achten. De aandelenmarkt daarentegen verloor in 2022 veel terrein, waardoor de waarderingen min of meer zijn genormaliseerd. Een winstrecessie aan het bedrijfsfront zou echter een grotere tol eisen. Hoewel iedereen het over een recessie heeft, anticipeert de aandelenmarkt op een reële economische vooruitgang en lijkt ze slechts rekening te houden met een relatief milde recessie. De grote vraag is: wat zullen de consumentenbestedingen doen?
Door Philip Bold, Portfolio Manager bij Ethenea
