De dollar is de laatste weken aan een forse opmars bezig ten opzichte van de euro. Waar vorig jaar de dollar nog ten dode leek opgeschreven, lijkt er nu sprake te zijn van een ware rally.Het grote Griekse begrotingstekort en de grote staatsschuld daar vormden de opmaat voor de waardedaling van de euro. Om over de toenemende zorgen over andere Zuid-Europese landen nog maar niet te spreken.
Met de komst van de euro kon de Griekse overheid het begrotingstekort tegen bijna dezelfde lage rentes financieren als Duitsland, maar nu wordt er het dubbele worden betaald. Dat is geen prettig vooruitzicht als je je realiseert dat er dit jaar ruim 50 miljard euro geleend moet worden. Deels moet dit bedrag gebruikt worden ter herfinanciering van de staatsschuld die naar verwachting meer dan 290 miljard zal bedragen dit jaar, ongeveer 115% van het Bruto Nationaal Product (BNP), en deels ter dekking van het begrotingstekort van maar liefst 12,7% van het BNP.
Nu is met Griekenland het paard van Troje binnengehaald, in de zin van het rommelen met de statistieken. Maar het is een feit dat ook de andere landen in de eurozone niet voldoen aan de stabiliteitscriteria. Daarom lijken beleggers er meer en meer van doordrongen dat de regeringen van een aantal andere Europese lidstaten de bezuinigingsdans niet lang meer zal kunnen ontspringen. Zo heeft in Nederland het kabinet vorig jaar al aan twintig werkgroepen gevraagd te onderzoeken hoe er de komende jaren 35 miljard euro bespaard kan worden. De resultaten worden naar verwachting in april gepresenteerd.
Er zijn de afgelopen jaren door de diverse overheden noodgedwongen op grote schaal steunmaatregelen aangekondigd en er is kwistig met geld gestrooid om de economische crisis het hoofd te bieden. De ergste kou lijkt uit de lucht, maar nu blijken beleggers zich plots te realiseren dat dat niet voor niets kon en dat zij nu de rekening gepresenteerd krijgen. De betalingstermijn is verstreken en er blijkt een flink voorschot op toekomstige economische groei te zijn genomen. Als die uitblijft, en daarmee het herstel van het BNP en de belastinginkomsten, dan hebben de overheden in de eurozone een groot probleem. Wat dat betreft was het recent gepubliceerde cijfer van een groei van de economie van de eurozone in de laatste drie maanden van 2009 met 0,1 procent in vergelijking met de voorgaande periode niet bemoedigend. De particuliere sector is er nog steeds niet echt toe te verleiden de hand van de knip te halen.
Griekenland heeft inmiddels het voornemen om net als de Ieren de publieke sector draconisch te saneren. Zo wil men het pensioensysteem aanpakken en ambtenaren gaan korten op hun loon. Dat is de Griekse goden verzoeken, getuige de eerste demonstraties die al hebben plaatsgevonden in Athene.
Getuige de dalende koers van de euro ten opzichte van de dollar hebben beleggers een hard hoofd in de daadkracht van de Europese overheden. Zij zijn vooral teleurgesteld dat gebrek aan begrotingsdiscipline niet (genoeg) wordt bestraft. Voor de voordelen van een lagere euro lijkt weinig oog te zijn. De zwakste broeders uit het euroklasje kunnen hun eigen munt dan wel niet meer devalueren, maar een lagere euro draagt er wel aan bij dat de exportpositie verbetert en dat de financiën iets eenvoudiger op orde te krijgen zouden moeten zijn.
Opmerkelijk bij de recente opmars van de dollar is ook dat, in ieder geval even, vergeten lijkt te worden dat in de Verenigde Staten diverse staten en steden in minimaal dezelfde problemen zitten als veel van de eurolanden. Maar in tegenstelling tot de Europese Unie kan de federale overheid in de Verenigde Staten ingrijpen in het budgettaire beleid van de individuele staten. De landen van de Europese Unie vormen slechts een monetaire en geen politieke unie, waardoor Brussel niet kan ingrijpen bij een ongewenst begrotingsbeleid. De dollar is daarmee in het voordeel. Wat mij betreft is de dollar niet aan een echte opmars bezig, maar voorlopig alleen maar minder zwak.
Martine Hafkamp
Fintessa Vermogensbeheer
Ik denk toch dat de dollar een sterke possitie heeft, ondanks dat de dollar ten dode is opgeschreven. Eigenlijk zijn dollars zeer schaars. Slechts 3% van het geld bestaat echt en de rest enkel giraal. Dus er hoeft niet veel te gebeuren om de dollar te laten bewegen. Een crash in de aandelenmarkt zou aankomende tijd kunnen zorgen voor een verdere opmars. Niet alleen voor de dollar, maar ook voor de euro.
Niet alleen zijn de grondstoffen in dollars genoteerd, ook veel schuld. Dollars worden niet gekocht omdat ze gewild zijn, maar eerder omdat ze nodig zijn. Momenteel voornamelijk om schulden te betalen.
Ik denk dat we een deflatoire periode ingaan en de dollar verder kan stijgen. Inflatie zie ik niet snel gebeuren.
Er is een verschil tussen geld en krediet. Geld is er te weinig, maar krediet teveel. Om het krediet te betalen is geld nodig.
Geert,ik ben ten dele met je eens.Ook ik denk dat de dollar aan de vooravond staat van een stijging,en wel om de volgende redenen:De eurolanden die nu in de problemen zitten,blijken de boel “geflest”te hebben,om zo een toetreding tot de EU te forceren,deze landen zijn gebouwd op drijfzand.De correlatie tussen beurs en dollar is groot,waardoor carry-traders in dollar,delen van hun portefeuillie moeten verkopen,om de kosten te dekken,en dit alles versterkt de situatie alleen maar.China staat aan de vooravond van een enorme crash op de valuta en aandelenmarkt,en zal zo de wereldhandel in laten storten,Er zal angst komen,en in tijden van angst zullen goud,dollar en grond duurder worden,en bijna alles wordt hier met dollars betaald!
Uiteindelijk zal er wel inflatie ontstaan en vooral in Amerika. Maar momenteel zal de FED alles op alles zetten om inflatie te voorkomen. Ze spreken nu al over geld uit de markt halen in de lente. Dat gaat ze ook nog lukken ook.
Wanneer de rente omhoog gaat dan klapt Amerika in elkaar. Of beter gezegd Californië. Dat zal niet gebeuren. Ook indien ze willen dat er uberhaupt nog obligaties verkocht worden, dan moet er wel wat meer vertrouwen in de dollar komen. Ofwel deflatie, dollar sterkt aan en bonds zullen opveren.
De FED kan gewoon niet anders. Deflatie is onderweg. Daarna over een jaar of 3 kan inflatie starten en zullen de schulden in rap tempo verdwijnen, tenzij ze Japan achterna gaan maar dat geloof ik niet echt. Misschien voor Europa, maar niet voor de US. Hyperinflatie is zelfs mogelijk in Amerika, maar nu nog lang niet.
Ze kijken wel uit. Inflatie past absoluut niet in de cyclus voor aankomende tijd. Meestal wordt er een bodem gezet in de jaren eindigend op 2 of 3. 2012 zie ik ergens de bodem van de beurs en tot die tijd deflatie! De volgende piek op de beurs zal ergens 2016 – 2017 komen te liggen. De beurs stijgt vaak 3,5 tot 5 jaar. Tel ik dat er vanaf.
2012 – 2013
2011 – 2012
Dus 2012 bodem, dan zwakt de dollar weer af. 2014 – 2015 hoge inflatie daarna gaat het weer helemaal mis in 2016 – 2017. De volgende bubbel is de grondstof-/inflatie bubbel. Nu inflatie kan ik totaal niet rijmen met deze tijd, cycli en de beurs. Na 2012 wel. Zelf houd ik reken met een bodem in 2012 en een top in 2017.
Of de Euro nu echt zo zwaar te verduren krijgt weet ik nog niet. De valuta markt blijft zwak. Het is meer een kwestie van zwak, zwakker, zwakst.
En wat betreft de carry trade is er wel wat op het internet te lezen, maar ik geloof niet zo in die dingen. Vaak geven beleggers een reden voor de beweging, maar dat is gewoon onzin en altijd achteraf verklaren. Ik lees eigenlijk heel weinig nieuws. Alles beweegt op de kosmische krachten. Net zoals de maan invloed heeft op het water (zee) heeft het ook invloed op ons. De mens (die voor 70% uit water bestaat).
Vorig jaar kon iedereen toch al raden dat er problemen zouden komen, met de enorme groei van de staatschuld. Nu verwijt iedereen elkaar en kijken ze vreemd op dat Griekenland in elkaar klapt. Of dat Griekenland nooit erbij had mogen komen. Onzin! Of Dubai die een stijging op de huizenmarkt van 600% liet zien in 6 jaar tijd. Dat gaat gewoon mis.
Alles beweegt op golven. Boom en bust. Nieuws is onbelangrijk.
Willem Middelkoop publiceerde in september 2007 zijn bestseller “Als de dollar valt”. Als we nu kijken naar de koers van de euro uitgedrukt in dollars (de euro/dollar), dan zien we dat in de afgelopen jaren niet de dollar, maar juist de euro minder waard is geworden. De waarschuwing van Middelkoop kwam voort uit de grote problemen van de Verenigde Staten van Amerika. Staat de Europese Monetaire Unie er dan misschien nog slechter voor dan de VS?
Hayman Advisors waarschuwde in 2006 reeds voor de subprime-hypotheken. Het Amerikaans investeringsbedrijf verdiende in de afgelopen jaren dan ook honderden miljoenen dollars door te speculeren op een waardedaling van subprime-hypotheken. In april 2009 waarschuwden zij dat het einde van de euro aanstaande is. Opnieuw werden zij aanvankelijk weggehoond. In april 2009 stond de euro/dollar overigens lager dan nu, dus je moet soms wel een lange adem hebben. Zij lijken echter nu toch opnieuw het gelijk aan hun zijde te krijgen.
Volgens The New York Times heeft Goldman Sachs Griekenland in 2001 miljarden geleend, onzichtbaar voor de buitenwereld. Hiermee heeft Goldman Sachs de stabiliteit van de euro in gevaar gebracht, aldus de krant. De schuldenproblematiek van onder meer Griekenland, Spanje en Portugal werpt een donkere schaduw over de aandelenmarkten. Omdat de ‘rijke’ landen van Europa, zoals Duitsland en Nederland, Griekenland waarschijnlijk toch wel te hulp zullen schieten, legden de Grieken prompt het hele land stil middels stakingen.
De arbeiders konden er immers niets aan doen, zeiden ze, dus hoefden ze ook niet voor de gevolgen op te draaien. Het is overigens wel de vraag hoe het kan dat een gemiddelde havenarbeider in Griekenland € 120.000 verdient en dat ambtenaren toeslagen ontvangen als ze bijvoorbeeld op tijd op hun werk komen. Wanneer ze overigens niet op tijd zijn en dus geen toeslag ontvangen, ontvangen ze alsnog een toeslag omdat ze geen toeslag hebben gehad.
In een interview meldde Georgos Papaconstantinou, als nieuwe minister van financiën, “In Kolonaki (een chique wijk in Athene) wonen 150 particuliere artsen. Dit zijn de artsen waar alle politici heen gaan. De helft van hen geeft een jaarinkomen op van minder dan € 30.000 en nog een derde van die groep van minder dan € 10.000.” Laten we het positief benaderen en stellen dat er veel ruimte is voor verbetering. Momenteel bedraagt het tekort van Griekenland niet minder dan 13% van het bbp. De Griekse regering is voornemens vergaande bezuinigingen door te voeren en heeft onder meer aangekondigd dat ambtenaren (ongeveer een kwart van alle werkende Grieken), circa 5,5% minder gaan verdienen.
Maar Griekenland is maar 1 van de eurolanden die in de problemen zit. Inmiddels zagen ook Oostenrijk, België, Frankrijk, Italië en natuurlijk Ierland de premie van de Credit Default Swaps (CDS) steeds verder oplopen. Deze instrumenten worden door marktpartijen gekocht om zich in te dekken tegen faillissementen.
Maar het gevaar komt niet alleen uit het zuiden en het westen. Wanneer gekeken wordt naar de toename van short-posities in staatobligaties, dan vallen met name landen op uit Oost-Europa. Roemenië gaat aan kop met een stijging van 60%, maar Slovenië en Litouwen mogen zich ook verheugen in een toename van de interesse in short-posities.
Tegenover persagentschap Bloomberg verklaarde Hayman-directeur Richard Howard vorig jaar dat de kans bestaat dat Duitsland de euro als betaalmiddel zal afschaffen op het moment dat andere Europese landen niet meer aan hun financiële verplichtingen kunnen voldoen. Mochten landen als Spanje en Italië op een nationaal faillissement afstevenen, dan zal Duitsland niet bereid zijn om deze landen te helpen. In plaats daarvan zal de grootste economie van Europa de muntunie liever de rug toekeren, zo meent Howard.
Uiteraard is niet iedereen het eens met de visie van Hayman Advisors. De Duitse schatkistbewaarder Peer Steinbrück, bijvoorbeeld, liet vorig jaar weten dat als de ‘zwakkere broeders’ in de problemen komen, zij weldegelijk hulp kunnen verwachten van de meer kapitaalkrachtige landen. Maar ja, hij zou niet de eerste politicus zijn die het één zegt en het ander doet.
De recente Europese top laat duidelijk zien dat voorlopig alleen verbale steun wordt gegeven. “Griekenland kan rekenen op de Europese lidstaten als het echt nodig is, maar dat is nu nog niet het geval”, verklaarde president Herman Van Rompuy. Aangezien de lijst met Europese landen die in de problemen zit, steeds langer en langer wordt, is dit overigens ook niet meer dan logisch.
De problemen van de PIIGS (Portugal, Ierland, Italië, Griekenland en Spanje) hebben de euro behoorlijk onder druk gezet. Zal de euro deze crisis overleven? De tijd zal het leren. De schuldenproblematiek in de eurozone werpt wel een schaduw over de wereldwijde aandelenmarkt. De sterk verzwakte euro versus de dollar en de Japanse yen drukken op de aandelenkoersen.
De Japanse yen werd in 2008 sterker ten opzichte van de dollar en de euro. Dit had tot gevolg dat de zogenoemde yen carry trades moesten worden teruggedraaid. Aandelen werden verkocht om de leningen, in de duurder wordende yen, terug te betalen waarmee een vicieuze cirkel op gang werd gebracht. In 2008 daalde de euro en de AEX onder andere vanwege het terugdraaien van deze grootschalig opgezette carry trades.
Samen met de credit crunch werd er een gevaarlijke kettingreactie teweeg gebracht. Op de aandelenbeurzen werden in 2008 de aandelen gemiddeld circa 50% goedkoper doordat deze luchtbel leeg liep. In november 2009 waarschuwden wij op DFT.nl (http://www.telegraaf.nl/dft/goeroes/harmvanwijk/article5336998.ece) het gevaar van een nieuwe luchtbel, ditmaal middels leningen in dollars. Want of je nu 0,5% rente betaalt voor een lening in yens of 0,5% rente betaalt voor een lening in dollars, maakt niet veel uit. Totdat deze valuta in waarde gaat stijgen natuurlijk.
Sinds vorig jaar maart steeg de AEX hand-in-hand met de stijgende euro/dollar. In december begon de euro/dollar echter terrein te verliezen. Vanaf januari is de AEX overigens bezig met een inhaalrace. Nu de spiraal de andere kant op gaat, kan dit verstrekkende gevolgen voor de aandelenmarkten hebben. Indien het ‘2008-scenario’ zich herhaalt, ziet het er dramatisch uit voor de AEX.
De vraag is nu dus wat er eerder valt: de euro of de dollar. Of misschien toch de Japanse yen? Het feit dat Japan een staatsschuld heeft die tweemaal groter is dan het BNP, maakt Japan namelijk de wereldkampioen geld uitgeven dat er niet is. Het komende jaar blijft het interessant om de valuta te blijven volgen wanneer u wilt weten wat de AEX gaat doen.
Met vriendelijke groet,
Harm van Wijk
Harm, wat jij schrijft, denk ik, maar daar ik me met TA bezig houd wilde ik het niet opschrijven.
Cees, soms moet je als technisch analist toch de kranten blijven lezen. Anders loop je het risico om, net als bijvoorbeeld Royce Tostrams destijds een koopadvies ter geven voor P&O Nedlloyd terwijl er een overnamebod werd gedaan. :-S
Ook blijven intermarket relaties zeer interessant, zeker wanneer de relatie tussen de euro en de AEX zo sterk is. Al geef ik toe dat fundamentele analyse je behoorlijk op het verkeerde been kan zetten 🙁
don’t worry Harm, mijn jongste artikel geeft daar ook blijk van. En vergeet het 8 uur journaal nooit natuurlijk 😉