De Griekse schuldencrisis laat zich nog het beste vergelijken met een veenbrand. Die is moeilijk te blussen, omdat het vuur ondergronds voortwoekert. Zo kan het vuur op de meest onverwachte momenten op allerlei plaatsen weer oplaaien. Zo is het ook met de Griekse crisis. Daadkrachtig politiek leiderschap ontbreekt, zowel in Griekenland zelf als op Europees niveau, om de crisis daadwerkelijk aan te pakken. En dus steekt het wantrouwen tegen Griekenland op de meest oneigenlijke ogenblikken de kop op, omdat er altijd wel ergens weer een politicus of bankpresident is die wat roept.
Stand van zaken
De problemen van Griekenland en dus Europa zijn groot en laten zich maar lastig oplossen. De schuld van het land bedraagt al 170% van het bruto nationaal product (BNP). De tekorten van het land zijn en blijven hoog. De private sector investeert niet meer en de economie krimpt sneller dan gevreesd. De aanvankelijke oplossing in de vorm van liquiditeitssteun door Europa, gecombineerd met een hervormingsprogramma onder leiding van het IMF is ingehaald door de tijd en werkt niet.
Er moet derhalve aan een nieuwe oplossing gesleuteld worden die niet voorbij gaat aan een aantal randvoorwaarden. Zoals de zaken er nu voor staan kan Griekenland onmogelijk zijn schulden aflossen, maar een simpele streep zetten door de schulden is politiek niet te verkopen aan de Europese belastingbetaler. De schuld aan de private sector wegstrepen kan de doodsklap betekenen voor het Griekse bankwezen met alle negatieve uitstralingseffecten van dien. Het is dus laveren tussen wat economisch wenselijk is en politiek haalbaar.
Suggesties
De Brusselse denktank Re-Define deed onlangs in the Financial Times enkele suggesties. Gelet op de omvang van de schulden denkt Re-Define dat een zogeheten haircut (het afwaarderen van een obligatie) onvermijdelijk is. De Europese belastingbetaler zal er immers waarschijnlijk niet veel voor voelen om de benodigde Eur 100 miljard naar Griekenland over te maken. Het gaat erom vast te stellen wat het meest geschikte moment is voor de haircut.
De beste oplossing zou zijn om de herstructurering meteen door te voeren, omdat zo er een einde komt aan de onzekerheid op de financiële markten. Dat wil weer niet zeggen dat alle crediteuren even zwaar getroffen moeten worden. De EU-leningen en de steun van de ECB moeten gevrijwaard blijven. Die bijdragen betekenen immers in de praktijk een steuntje in de rug voor de particuliere houder van Griekse staatsschuld. Kernwoord hier is vertrouwen. Ook de banken moeten een preferente status krijgen.
Een haircut zou veel banken in grote problemen brengen met alle gevolgen van dien voor Griekenland zelf, maar ook voor de buitenlandse crediteuren. Het beste zou vervolgens zijn het Griekse schuldpapier in handen van de ECB en de Griekse banken om te zetten in nieuwe obligaties tegen de huidige waarde. Dat zou de Griekse schuld verminderen met ongeveer Eur 10 miljard. Herhaalde verzekeringen dat dit schuldpapier niet geherstructureerd zal worden, moet ervoor zorgen dat het publiek er vertrouwen in houdt en dat er geen kapitaalvlucht op gang komt.
Een derde stap zou een aanpassen van de Griekse wetgeving moeten zijn om het proces van herstructureren soepel te laten verlopen. Het uiteindelijk doel zou moeten zijn de omvang van de schuld te laten dalen tot beneden 100%. In Brussel denken ze, dat hier de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Dat zijn dus vooral de banken in Duitsland en Frankrijk. Die moeten een afwaardering met pakweg 50% goed kunnen verteren. Veel externe houders van Grieks schuldpapier zijn trouwens al doende de waarde van het schuldpapier op hun balans in overeenstemming te brengen met de werkelijkheid en die komt in de buurt van 50%. Het besmettingsgevaar of de negatieve effecten van de herstructurering zullen daarom sowieso beperkt zijn.
Ierland en Portugal
Tegenstanders van het herstructureren van de Griekse schuld wijzen er graag op dat landen als Ierland en Portugal dan maar wat graag het Griekse scenario willen navolgen. Volgens Re-Define is dat gevaar gemakkelijk te bezweren door als voorwaarde voor herstructurering te bepalen dat de verhouding schuld/bnp groter dan 120% moet zijn en de ratio verplichtingen/bnp hoger dan 6% moet zijn. Op die basis komen Portugal en Ierland niet in aanmerking voor een haircut.
Alle goede plannen en beleidsvoornemens ten spijt, één ding blijft als een paal boven water staan: de Grieken zullen de komende jaren heel hard moeten werken om hun tekorten aan te zuiveren om weer economische groei te bewerkstelligen. Daar is geen gemakkelijke oplossing voor.
Dr. C.A.M. Wijtvliet
corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
De auteur is zelfstandig gevestigd analist. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen die de beleggingswereld raken. Daarnaast geeft hij lezingen en presentaties. De auteur is als partner verbonden aan De Weygerbergen, bureau voor performancemeting en vermogensbegeleiding in Eindhoven, www.Weygerbergen.com. Hij schrijft zijn columns op persoonlijke titel.
…een moeilijke oplossing is er ook niet voor.
Elke niet afgestudeerde sukkel weet dat Griekenland en vele andere landen binnen de EU dweilen met de kraan open is.
Het is vervelend dat de gewone Griekse burger de zondbok wordt van datgeen waar zij zelf weinig invloed op hebben gehad, net als wij invloed hebben gehad op toetreding tot de euro en de omwisselkoers tegen de gulden ervan, of instemming met de Europese grondwet(het referendum wees eerst anders uit). Alle burgers van Europa zijn speelbal van banken en politici(in die volgorde), of je je nu een ‘rijk’ land waant of niet.
Wij Nederlanders gaan ervaren (bij mij geen greintje twijfel hierover) hoe het zal zijn als een huizenmarkt implodeert en dat vervolgens via ons dito imploderende bankwezen onze welvaartsstaat om zeep zal helpen (ook leeggetrokken door ‘voorbeeldige’ Medelanders, waar de Grieken nog een puntje aan kunnen zuigen).
De geschiedis leert ons ook hoe banken en politiek zich uit deze situatie redden…oorlogen, rampen, depressies etc.
Wat leerden verliezen a la Enron ons? Dat malafide praktijken werden gesteund en mogelijk gemaakt door de grootste banken op Aarde. Dat geldt tevens voor de Griekse financiele boekhouding verzorgd door GS…ookal niet mmet opzet, dan wel met een forse dosis onkunde, wat je bij een GS niet zou en mag verwachten ….denkt u echt dat dit op zich staande gevallen waren en dat alles nu boven water is?
tot slot dit:
Britse banken trekken zich terug
Grote Britse banken, zoals Barclays en Standard Chartered, hebben miljarden ponden aan financiering teruggetrokken uit de eurozone. Ze hebben op de interbancaire geldmarkt het bedrag dat ze beschikbaar stellen aan banken uit de eurozone ‘drastisch verlaagd’. De banken zouden zich zorgen maken over de gevolgen van wanbetaling door Griekenland. Dat schreef de Britse krant The Telegraph gisteren op basis van anonieme bronnen. (Tel., p. 15)
zijn dit ongeletterde en paniekende beleggers of hebben deze banken mensen in dienst die kunnen weten hoe laat het is?