De wereldwijde financiële crisis en de Grote Recessie heeft een enorme schuldenberg opgeleverd. Gepoogd werd om door meer schulden te maken uit de recessie te raken. Een keynesiaanse klassieke paardenmiddel: “throw good money after bad money”, oftewel goed geld naar kwaad geld gooien. Die enorme schuldenberg is een symptoom van de overcapaciteit in de economie net zoals deflatie daar ook een gevolg van. Door die overcapaciteit staat de winstgevendheid van het bedrijfsleven onder druk. Veelal wordt de vinger gewezen naar deflatie als oorzaak van de huidige problemen maar dit is slechts een symptoom. We steven een af naar een Japans-scenario .
Bedrijven worden geconfronteerd met een laag rendement op hun investeringen zodat ze minder geneigd zijn om ergens geld in te steken. Hetzelfde geldt voor overheden en particulieren. De overheden zitten tot hun nek in de schulden omdat ze banken moesten redden en door de stijging van de werkloosheid. Een verlichting komt in de vorm van centrale banken die de rentevoeten tot bijna nul hebben verlaagd. Maar tegelijkertijd verstoort dit het marktgedrag en zet aan tot speculatie.
De recente ontwikkeling is geen goed teken. De rente op obligaties begint toe te nemen. Deutsche Bank verklaarde onlangs dat het feest in obligaties voorbij is. De wereldeconomie is op een “keerpunt” die het einde kan markeren van 35 jaar bull markt in obligaties. Voor politici is dit een groot probleem.
https://www.dekritischebelegger.nl/obligaties/staatsobligaties/obligaties-feest-is-voorbij/
De enorme schuldenberg kan daarbij gaan ontploffen, mocht de rente verder gaan gaan stijgen. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) heeft daarom aan de alarmbel getrokken. Het instituut is bezorgd over het recordniveau van de mondiale schuldenberg. De totale schuldenlast van huishoudens, bedrijven en overheden samen is wereldwijd opgelopen tot het recordniveau van 152 biljoen dollar (circa 135.000 miljard euro). Dat is 2,25 keer de omvang van de hele wereldeconomie, stelt het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in een woensdag gepresenteerd rapport.
Ongeveer twee derde van de schuldenberg komt voor rekening van bedrijven en huishoudens en die hoeveelheid is volgens het fonds reden tot zorg. Hoge private schulden kunnen namelijk een zware rem zetten op de economische groei, bijvoorbeeld doordat bestedingen en investeringen moeten worden beperkt omdat er geen geld meer voor is. Daarnaast vergroten hoge schulden van bedrijven en huishoudens de kans op een financiële crisis, die vaak wordt gevolgd door een diepe recessie.
Het IMF heeft gewezen op de risico’s voor het financiële systeem. Zo kampen Europese banken met een chronische lage winstgevendheid. Veel van de factoren die de marges van de Europese banken drukken (lage rente, hoge niveaus van slechte leningen en onvoldoende economische groei) zullen in de toekomst uitdagingen vormen voor de sector. Het Brexit referendum heeft de politieke risico’s vergroot. De onzekerheid over de toekomst van de Europese Unie (EU) zal leiden tot onduidelijkheid over de toekomst van banken. Hoewel stress test nog echt betrouwbaar zijn, bevestigen zij het beeld dat banken in landen zoals Italië, Ierland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk het moeilijk zullen blijven hebben. Dat schrijft onderzoeksbureau Stratfor, ook wel eens aangeduid met de schaduw CIA. Onlangs werden financiële markten op de feiten gedrukt door het debacle met Deutsche Bank.
Een ander punt van zorg zijn de stijgende bedrijfsschulden in de opkomende markten. De gedaalde grondstofprijzen tezamen met een vertraging van de Chinese economische groei heeft geleid tot een toename van de schulden die een grote bedreiging van hun economieën kan zijn. Zakenbank JP Morgan schat dat de schulden van niet-financiële ondernemingen gestegen zijn van 73% in 2007 van het Bruto Binnenlands Product (BBP) naar 106%. Het IMF heeft in een rapport gesteld dat een stijging van de schulden in 1 jaar met 5% kan duiden op een toegenomen risico op een financiële crisis.
De reactie van het westen op de toegenomen schulden was om de overheidsuitgaven te verminderen en zo de schuldenlast te verlagen. Centrale banken houden de rente laag. Dit beleid lijkt echter niet te werken omdat de oorzaak niet schulden zijn maar een gebrek aan winstgevendheid in het bedrijfsleven. Het IMF en de OECD roepen nu om actie om economie te stimuleren op een keynesiaanse manier. De aandacht gaat daarbij uit naar investering in infrastructuur. De voorzitter van zakenbank JPMorgan Chase heeft echter de verwachtingen getemperd. De economische groei kan volgens Frenkel niet door overheden beïnvloed worden. Dat Nederland te weinig investeert in infrastructuur, is een ‘fabeltje’ dat door het IMF wordt verkondigd omdat het politiek te gevoelig is om alleen Duitsland in de beklaagdenbank te plaatsen. Dat zei minister en Eurogroepvoorzitter Jeroen Dijsselbloem in de Tweede Kamer. Overheden staan dus niet te trappelen om meer schulden te maken.
Temidden van een toenemende schuldenberg is de winstgevendheid van het bedrijfsleven nog steeds niet hersteld en daalt verder. Het vooruitzicht van een nieuwe wereldrecessie doemt op in de nabije toekomst.
Start met Automatisch Beleggen
En weer gaan centrale banken de rente verlagen. Ditmaal om de effecten van het coronavirus in te dammen. Maar heeft het eigenlijk wel zin ?
Ooit zei Lenin: kapitalisten verkopen ons het touw, waar wij hen straks aan zullen ophangen.
Ethiek en topmanagement, het blijft een moeizame verhouding. Een aantal Europese asset managers had de top van bedrijven gevraagd dit jaar in verband met het coronavirus terughoudend te zijn.
Terwijl de focus ligt op het bestrijden van de COVID-19 pandemie, wordt een andere ontwikkeling onderbelicht: de schrikbarende stijging van het aantal mensen met geestelijke gezondheidsklachten.
