Is het ergste voor de wereldeconomie voorbij of zitten we nog steeds midden in het oog van de storm? Het antwoord hierop is cruciaal voor de vraag of overheden kunnen beginnen met de afbouw van stimuleringsmaatregelen en het mes kunnen zetten in de uitgaven.
We moeten dus weten in wat voor toestand de wereldeconomie zich bevindt. Het Britse zakenblad Financial Times en het Brookings Institution, een denktank en expertisecentrum in Washington, hebben de zogenaamde TIGER-index (Tracking Indices for the Global Economic Recovery) ontwikkeld om de gezondheid van de economie te meten.
Deze conjunctuurbarometer wordt samengesteld op basis van 3 variabelen:
- De reële economische activiteit, gemeten door het BBP, de industriële productie, de werkgelegenheid, import en export
- Financiële maatstaven zoals de aandelenmarkt, beurswaarde en in het geval van opkomende markten het verschil tussen het rendement op de Amerikaanse staatsleningen en de vergoeding op eigen obligaties.
- Vertrouwensindicatoren: ondernemers-en consumentenvertrouwen.
Naast een barometer voor de wereldeconomie is er ook een graadmeter per land opgesteld.
Wereldeconomie herstelt duidelijk
Wat geeft deze TIGER-index aan? In eerste plaats dat ondanks alle tekenen van onheil de wereldeconomie herstellende is.
De bodem lijkt gevonden te zijn in de eerste helft van 2009 en sindsdien is de weg omhoog ingeslagen. Het herstel heeft plaatsgevonden vanaf een lage basis zodat er nog steeds ruimte is om de val goed te maken. Zo groeit de industriële productie in de G20-landen (de groep van twintig meest ontwikkelde economieën) harder dan voor de crisis maar omdat de groeivoeten in 2008 scherp daalden, is de productie nog steeds niet op het niveau van voor de crisis. Toch heeft het herstel duidelijk meer vaart gekregen. Sommige indicatoren zoals de wereldhandel zitten reeds op of licht boven het niveau van voor de crisis.
Herstel niet even sterk
Er is dus een duidelijk teken dat de wereldeconomie aan kracht wint. De industriële productie en de handelsvolumes zijn sterk opgeveerd terwijl het herstel in de BBP en werkgelegenheid op zijn best gematigd genoemd kunnen worden.
De banengroei, die beschouwd wordt als een achterlopende indicator, was tot het begin van dit jaar in de meeste ontwikkelde landen erg zwak. Recentelijk is daar enig leven in de brouwerij gekomen. Het herstel breidt zich dus slechts geleidelijk uit over de verschillende sectoren.
De financiële markten hebben beter gepresteerd dan de reële economie
Een ander kenmerk van deze conjunctuurcyclus is dat de financiële markten zoals de beurzen vooruit zijn gelopen op het herstel van de “echte” economie. De koersen waren daarmee een meer zuivere “voorspeller” van de economische ontwikkeling.
In de laatste twee maanden is daar echter de klad in gekomen door de problemen in Europa. De terugval op de aandelenmarkten kan een teken van aanstaande problemen in de economie zijn. Een andere mogelijkheid is natuurlijk een correctie op het overmatige optimisme van de afgelopen maanden. In dat geval is dat een “gezonde” zwakte die goed is voor de langere termijn ontwikkeling van koersen.
Vertrouwen sinds dieptepunt opgeveerd
De vertrouwensindicatoren hebben sinds het dieptepunt, een deel van het verloren terrein terug gewonnen. In zowel de opkomende markten als de ontwikkelde economieën krijgen ondernemers steeds meer vertrouwen. Het vertrouwen van consumenten in de geavanceerde landen hebben is echter de laatste maanden in het slop geraakt.
Het toenemende ondernemersvertrouwen is een positief teken voor de investeringen maar een zwak vertrouwen van consumenten en een geringe banengroei kan de groei beperken.
Opkomende markten herstellen sneller
De opkomende landen hadden meer last van de crisis maar zijn ook sterker uitgekomen dan de geavanceerde economieën. Vooral de economische ontwikkeling in China en India was bijzonder sterk.
Deze landen vinden ondanks de zwakke groei in het Westen hun weg omhoog naar een sterke prestatie. Op langere termijn worden zij dus minder afhankelijk van de ontwikkelde economieën. De opkomende markten kunnen echter niet in hun eentje de kar trekken. Als de ontwikkeling in de geavanceerde economieën zwak blijft, zal een duurzaam herstel van de wereldeconomie lang op zich laten wachten.
Wij zijn dus zeker niet uit de gevarenzone en alle soorten risico’s kunnen het herstel tot stilstand brengen. Hoewel het makkelijk is doemscenario’s te schetsen is er ook positief nieuws te melden ten opzichte van een jaar geleden.
Dit is niet het moment om de champagnefles te ontkurken maar er is ook geen reden om extreem somber te zijn.
