Voorspellen is moeilijk, vooral omdat het de toekomst betreft. Dat is een waarheid als een koe, maar het geeft de voorspeller ook wel weer de vrijheid om aantrekkelijke vergezichten te scheppen of om zwartgrijze horizonnen te schilderen. In wezen is de richting van het denken en de onderbouwing ervan belangrijker dan de voorspelling zelf.
With a little help from my friends
Het tumult rondom de schuldenlanden en de aanhoudende onrust over het Europese bankenstelsel laat onverlet dat 2010 eigenlijk een behoorlijk goed jaar is geweest voor de EU. In 2009 was er nog een forse krimp van bijna 4%, maar 2010 zal uiteindelijk een groei laten zien van bijna 2%. Dat is veel beter dan de kenners aan het begin van dat jaar voorzagen en het mag niemand verbazen als in 2011 de Europese economie rustig blijft door denderen in een tempo van iets meer dan 2%. De EU is daarmee terug op het oude vertrouwde niveau van 2% – 2,5%.
Waar komt in 2011 de groei vandaan? Een belangrijke impuls komt van buitenaf. De wereldeconomie zal dit en volgend jaar een sterke groei laten zien van misschien wel 5%. De Opkomende markten blijven in 2011 sterk groeien. Het zijn niet alleen de BRIC’s die sterk blijven groeien, maar ook de zogeheten N-11 landen hebben definitief het groeipad omhoog betreden. De verrassing van 2011 komt met een beetje geluk vanaf de andere kant van de oceaan. Daar kan de groei wel eens fors uitstijgen boven 3% in de richting van 4%. Die opvallende prestatie zal te danken zijn aan een combinatie van hogere particuliere bestedingen, aantrekkende investeringen, overvloedige liquiditeiten en een herstel van de export. Het kan bijna niet anders of het ‘oude Europa’ zal profiteren van de dynamiek van overzee.
Animal spirits
Een deel van de groei komt echter van binnen uit, maar zal anders van karakter zijn dan in 2010. In het afgelopen jaar kwam de economische stimulering vooral van de zijde van overheden. In 2011 zal het initiatief komen te liggen bij de private sector. Evenals in de VS zal de consument na enkele jaren van spaarzaamheid een grotere bereidheid aan de dag leggen om de portemonnee te trekken. En het zelfde geldt voor het bedrijfsleven. Dat zal na enkele jaren van terughoudendheid en herstructureringen meer gaan investeren. Voor wie denkt, dat is allemaal wel heel erg veel zonneschijn, u hebt gelijk. Er zijn beslist enkele beren op de weg. De belangrijkste is misschien wel de overheid. In hun streven het nationaal huishoudboekje op orde te krijgen, gaan overheden Europa breed bezuinigen en/of de belastingen verhogen. Het gaat er om de juiste balans te vinden. Zo niet dan kan het overheidsbeleid veel kwaad aanrichten en het economisch herstel smoren. Het meest aansprekende voorbeeld in dezen is het Verenigd Koninkrijk. Daar zijn hele draconische bezuinigingen aangekondigd. De Britse overheid zet hiermee heel sterk in op het ontketenen van de zogeheten ‘animal spirits’ in de private sector. Dat zou moeten resulteren in een herstel van de bedrijfsinvesteringen en een aantrekken van de export dankzij een zwakker pond en een economisch sterker Europees vasteland. De historie leert dat het Britse beleid beslist kans van slagen heeft.
De motor van Europa
Goed beschouwd staat en valt elke prognose over het Europese reilen en zeilen bij de gratie van Duitsland. De sterke exportprestaties van het land zijn in 2010 van doorslaand belang geweest om de Europese groei uit het moeras te tillen.
Tot voor kort bestond er vrees dat de Duitse opleving van tijdelijke aard zou zijn. Nu echter de wereldeconomie boven verwachting blijft presteren, ligt het in de lijn van de verwachtingen dat de Duitse exportmotor op volle toeren blijft draaien. Maar er is meer goed nieuws. Het herstel in Duitsland steunt niet langer op de exportsector. Het heeft zich verspreid naar bijkans alle andere sectoren. In 2011 mogen we een sterk herstel van de binnenlandse vraag tegemoet zien. De zuinige Duitse consument wordt uitbundiger in zijn bestedingspatroon. De hoge besparingen rechtvaardigen zonder meer enige uitbundigheid. Niet alleen de Duitse burger is in betere doen, ook het bedrijfsleven is financieel gezond en sterk. De investeringen zullen in 2011 en 2012 daarom een gezonde stijging laten zien. Dat kan er in resulteren dat de groei in Duitsland in 2011 en misschien ook in 2012 royaal boven 2,5% komen te liggen.
Als het in Duitsland voor de wind gaat, dan ligt het voor de hand dat buurlanden als Nederland hiervan zullen profiteren. Met andere woorden, de voorspellingen van het Centraal Planbureau kunnen wel eens aan de voorzichtige kant blijken te zijn. Waarom zou de Nederlandse groei niet kunnen uitkomen in de buurt van 2%?
Tenslotte
Niet alleen het bezuinigingsbeleid van overheden kan een rem op de groei betekenen, maar ook de schuldencrisis kan een sta-in-de-weg zijn. Dat zal zeker het geval zijn als Spanje definitief door het schuldenvirus aangetast wordt. Zolang dat niet het geval is en de EU straalt wat meer eensgezindheid en daadkracht uit, dan is er niet veel reden tot grote of overdreven bezorgdheid.
Dr. C.A.M. Wijtvliet
corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
De auteur is onafhankelijk financieel analist. Hij is tevens partner bij De Weygerbergen, bureau voor performancemeting en vermogensbegeleiding in Eindhoven, www.Weygerbergen.com.
