Onder leiding van Ben Bernanke is de Fed, het stelsel van centrale banken in de VS, begonnen aan een nieuwe langdurige reis. Maandelijks gaat de Fed voor onbepaalde tijd $ 45 miljard pompen in de markt voor hypotheken in de hoop zo de rente omlaag te brengen. Dat moet in de eerste plaats potentiële kopers verleiden eindelijk toch een woning te gaan kopen. Het inkoopprogramma moet in de tweede plaats de lasten voor de huidige huiseigenaren omlaag brengen. De uiteindelijke doelstelling is om en de huizenmarkt een impuls te geven en de consumenten meer financiële armslag te geven. Daardoor moet de economie een extra steuntje in de rug krijgen, wat moet resulteren in een blijvende verbetering van de arbeidsmarkt.
Doelgroepen
Hoe nobel de doelstelling ook, heeft QE3 wel kans van slagen? Zullen goedkopere hypotheken de consumptie stimuleren, waardoor de economie een extra impuls krijgt? Daar mag je vraagtekens bijzetten als je de potentiële doelgroepen voor het inkoopprogramma onder de loep neemt.
Zullen werklozen, die leven van voedselbonnen, kunnen profiteren van QE3? Een goedkopere hypotheek is voor hen toch een ver-van-mijn-bed show. Deze groep zit met smart te wachten op en nieuwe baan, die hun koopkracht echt een impuls kan geven.
De beruchte 1% in de VS zal beslist profiteren van het programma van de Fed. Alleen al de aankondiging van het programma heeft de waarde van hun beleggingsportefeuille verhoogd. Natuurlijk zullen ze profiteren van de mogelijkheid om hun hypotheek te herfinancieren. Dat alles verhoogt hun koopkracht, maar zullen ze daadwerkelijk meer gaan spenderen? Die kans is gering, want hun koopgedrag is traditiegetrouw al uitbundig!
Als het programma weinig doet om het koopgedrag van de onderkant en van de bovenkant te stimuleren, helpt het dan de middenklassen? Van de zogeheten upper middle class is bekend, dat ze zich in de aanloop naar de crisisjaren dankzij een vloedgolf van goedkoop krediet letterlijk de misère in hebben gekocht. Ze hebben nu alles, maar bovenal een zee van schuld. Die moeten ze nu afbetalen en dan kunnen ze eindelijk gaan sparen voor hun pensioen. Het programma van de Fed heeft weinig of geen betekenis voor deze klasse.
De lagere middenklasse staat er financieel misschien iets beter voor dan hun hogere tegenvoeters, maar veel kan het nooit zijn. Hun grootste zorg is echter niet hun schuld of de waarde van hun huis, maar vooral de vraag of ze morgen nog een baan hebben. Zolang de zekerheid daarover ontbreekt, is een lagere hypotheekrente mooi meegenomen maar dat is dan ook alles. De klasse gaat echt niet meer uitgeven.
Wie blijven er dan nog over om QE3 tot een doorslaand succes te maken? Dat zijn in de eerste plaats natuurlijk de senioren. Deze groep, die ook in de VS snel in getal toeneemt, is traditiegetrouw geen kampioen consumeren. Eerder is het omgekeerde het geval. Ze minderen hun consumptie. De moderne senior is misschien wat uitbundiger, maar het is min of meer een vuistregel dat een vergrijzende samenleving minder consumeert.
Wat nog resteert, is de jeugd. Die zitten, zoals bijna overal in de Westerse wereld, in de hoek waar de klappen vallen. Jeugdwerkloosheid, hoge studielasten, het zijn overal groeiende problemen en dus ook in de VS. The American dream is voor hen vooralsnog een verre werkelijkheid, een mythe bijna. Van hen valt geen enkele stimulans te verwachten.
Oplossingen
Evenals voor Europa zijn er ook voor de VS geen gemakkelijke oplossingen om aan de crisis te ontkomen. Evenals in Europa zal de VS bijvoorbeeld een nieuw en gezond fiscaal beleid moeten formuleren en implementeren. Dat vereist veel meer eensgezindheid op politiek en beleidsniveau. Voorlopig is dat in een sterk gepolariseerd politiek krachtenveld niet waarschijnlijk. Een herverkiezing van Obama zal hier weinig of niets aan kunnen veranderen. En dus moet de Fed het ene noodverband na het andere leggen om de verzwakkende patiënt in leven te houden.
Wat zou een volgende stap kunnen zijn? Misschien moet Ben Bernanke zijn bijnaam van helicoptre Ben eer aan gaan doen! In het midden van het vorig decennium schreef hij in een artikel, dat hij ter bestrijding van ‘Japanse’ omstandigheden desnoods met een helikopter boven de VS zou gaan vliegen om geld uit strooien. De consument moest tegen elke prijs blijven consumeren!
U kunt elke dag een nieuwsbrief van Cor Wijtvliet lezen op: www.gevestor.nl
