Zou het er dan toch van komen? Officieel is er een reddingsplan voor Griekenland ter waarde van Euro 110 miljard voor een periode van 3 jaar. Op zich zou dat voldoende moeten zijn om de obligatiemarkten gerust te stellen dat Europa daadwerkelijk de handen ineen slaat om Griekenland te behoeden voor een faillissement. Maar zal dat ook werkelijk zo zijn? Er zijn goede redenen om aan een positieve uitkomst te twijfelen.
Onwil of recessie
Het welslagen van de reddingsoperatie staat of valt met de bereidheid van de Griekse bevolking om de gevraagde offers te brengen. Voorlopig lijkt die bevolking te denken, dat staken een afdoende remedie is tegen het naderende financiële onheil. Veel zal ook afhangen van de opstelling van Griekse politici. Zullen ze bereid en in staat blijken om de druk van de straat te weerstaan.
Als we afgaan op het recente verleden mogen we niet echt hoopvol zijn. Zelfs in afgelopen maanden bleken Griekse politici niet in staat om een saneringsplan op te stellen dat indruk maakte bij de internationale schuldeisers. En stel, dat het droomscenario uitkomt en Griekenland neemt zijn verantwoordelijkheid, zijn dan in 2012 alle problemen voorbij?
Ook hier mag je de nodige vraagtekens bij plaatsen. Van verschillende kanten is er al op gewezen dat de gevraagde bezuinigingen Griekenland in een diepe recessie zullen storten die alle reddingsinspanningen alsnog teniet zullen doen. Internationaal aansprekende namen als Nouriel Roubini en Martin Feldstein pleiten er daarom voor, dat Griekenland maar zo snel mogelijk failliet gaat en een streep zet door zijn schuldenlast.
In plaats van zich al teveel te bekommeren om Griekenland, zou Europa er goed aan doen om Spanje te steunen. Een eventueel omvallen van Spanje heeft een veel grotere en negatiever effect op Europa en de rest van de wereld dan een omvallen van Griekenland, aldus de heren. De historicus en econoom Ken Rogof is het deels eens met deze opvatting. Hij wijst erop, dat de wereld nog maar amper hersteld is van de schok van 2008. Vooral het herstel van het internationale bankwezen is nog erg fragiel. Griekenland moet daarom een omvallen zolang mogelijk uit stellen om het financieel systeem niet onnodig te belasten. Op die manier kan het systeem op krachten komen.
Maar dat Griekenland niet meer te redden is, is voor al die Amerikanen een gegeven. Een wel zeer cynische Financial Times wees erop dat een faillissement juist de basis kan vormen voor nieuw beleid. Bovendien bewijst de geschiedenis dat de financiële markten steeds opnieuw bereid zijn om aan ‘zondaars’ te lenen.
Europa in crisis
Is Europa met het voorliggend reddingsplan uit de brand? Dat kan, maar er is weinig reden tot tevredenheid. Financiële markten zijn geschrokken van het Europese onvermogen om een in aanvang beperkt probleem doeltreffend aan te pakken. Sinds januari van dit jaar zijn meerdere plannen gepresenteerd, maar niet één bleek een lang leven beschoren. Dat was grotendeels het gevolg van een ontbreken van leiderschap. Vooral het stilzwijgen van Mevrouw Merkel heeft velen verbaasd. Hoewel Duitsland verreweg de grootste crediteur is binnen de EU ging er weinig inspirerend leiderschap van Berlijn uit. Het resultaat was, dat met elk nieuw reddingsplan de rekening hoger werd.
Het gevolg van het ontbreken van krachtdadig leiderschap is, dat de obligatiemarkten hun vizier zijn gaan richten op andere zwakke broeders in het Europese bestel. Hun zorgen over de schuldenlast van landen als Spanje en Portugal zijn afgelopen week bevestigd door de afwaardering van de kwaliteit van de schuld door Standard&Poor’s. Volgens dit bureau zal de groei van beide landen achter blijven bij het Europees gemiddelde. De combinatie van een wel heel trage groei en een zeer hoge werkloosheid doet twijfel groeien over de mogelijkheden van beide landen hun financiële verplichtingen na te komen en om nieuwe leningen aan te gaan. Beide landen hebben tot dusverre gepoogd de ongerustheid weg te nemen door te wijzen op de verschillende herstructureringsplannen en door te schermen met beter dan verwachte vooruitzichten voor economische groei. Het zal allemaal weinig indruk maken. Het simpele feit, dat Spanje en Portugal te kampen krijgen met een hogere rente, zet de geloofwaardigheid van beide claims onder druk. Het wordt aldus een soort self fulfilling prophecy.
Critici willen nog wel eens wijzen op het inconsequente gedrag van de obligatiemarkten. Er zijn toch wel grotere zondaars dan Spanje en Portugal. Wat te denken van landen als de VS, Japan en het Verenigd Koninkrijk. Die kritiek snijdt hout. Je moet er echter niet aan denken, dat de obligatiemarkten Griekenland, Spanje en Portugal zien als een eerste vingeroefening om daarna hun aandacht exclusief te richten op de genoemde grote zondaars. Als dat het geval wordt, dan zijn de consequenties niet te overzien voor de wereldeconomie.
Dr. C.A.M. Wijtvliet
De auteur is zelfstandig gevestigd analist. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen die de beleggingswereld raken. Daarnaast geeft hij lezingen en presentaties.
Informatie: corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
Bezoek ook ons forum en discussieer actief mee. Het doet ons deugd dat wij een forum hebben waar geen gescheld en onzin in verschijnt. Klik hier
