Thomas Robert Malthus (1766-1834) blijft actueel. Hij was predikant, demograaf en econoom. Malthus is bekend geworden om zijn opvatting date er een spanningsveld is en blijft tussen bevolkingsgroei en de productiegroei in de landbouw. Hij legde zijn opvattingen vast in een pamflet uit 1798: An essay on the principles of population.
Het is weer eens zover. Europese boeren protesteren en masse tegen te lage prijzen voor hun producten. Miljoenen liters melk worden uitgereden over Europese akkers en weilanden. De discussie over wereldwijd dreigende voedseltekorten lijkt hiermee afdoende beslist in het voordeel van de sceptici, die meenden dat er van dreigende tekorten geen sprake zou zijn.
Ondanks alles wijdde the Financial Times onlangs een commentaar aan de mogelijke problemen rondom de onzalige combinatie van bevolkingsgroei, klimaatverandering en voedselproductie. Het commentaar nam een voorschot op de komende klimaatconferentie in Kopenhagen in december van dit jaar. De krant wijst er fijntjes op, dat de wereldbevolking tot 2050 in tal en last zal blijven groeien tot minimaal 8 miljard en in het meest ongunstige geval tot 10,5 miljard. Door die aanhoudende bevolkingsgroei zal de voedselproductie moeten blijven stijgen. The Financial Times noemt een groei van 70%. Natuurlijk mag je een slag om de arm houden bij het lezen van dit soort voorspellingen over een zo lange periode. Het neemt echter niet weg, dat wat voor het moment geen probleem is, over een langere periode een probleem kan worden met de omvang van een molensteen.
Hogere productie nodig
Wat moet er gedaan worden? In de eerste plaats moet de productie omhoog van de huidige landbouwgronden. Dat kan door de inzet van meer kunstmest, betere irrigitatietechnieken en verdergaande mechanisatie van de landbouw in alle delen van de wereld. Nodig is ook dat de landbouwinfrastructuur verbeterd wordt en het kennisniveau van de boer moet omhoog. Maar het is nog maar de vraag of dit voldoende is om in 2050m pakweg 10 miljard monden te voeden. Dat probleem groeit in omvang als al die monden niet langer tevreden zijn met een simpel vegetarisch dieet, maar ook graag een stukje vlees of vis willen verorberen. En dan is – zeker voor de kortere termijn – er een complicerende factor en wel de verbouw van landbouwproducten voor biobrandstof. Het lijkt daarom onontkoombaar om ook marginale gronden onder de ploeg te nemen. Dat kan allemaal heel goed op basis van de huidige technologie, maar zonder problemen is dit niet. Op basis van de huidige technologische inzet neemt bij een hogere voedselproductie ook de CO2 uitstoot toe en dat is nu net niet de bedoeling.
Problemen vragen om ……..
Op de wat langere termijn ziet de landbouw zich voor grote problemen gesteld die dringend om een oplossing vragen. De productie moet fors omhoog, maar dat moet het liefst CO2 neutraal. Er mag minder water verkwist worden. Daarnaast moet de landbouw oplossingen zoeken voor het voedsel versus brandstof debat. Er is daarmee veel onderzoek nodig naar alternatieven zoals de productie van algen. Tenslotte is er een groeiende belangstelling voor de mogelijkheid om landbouwgronden te gebruiken voor de opvang en opslag van CO2.
Op de achtergrond speelt het probleem dat de klimaatverandering van invloed kan zijn op de huidige ecosystemen. Temperatuursveranderingen, meer of minder regen, andere of meer insectenvolken, het zijn even zo vele factoren die de kwaliteit van de landbouwgrond kunnen aantasten.
……..een nieuwe benadering
De productie kan in beginsel op twee manieren omhoog. Dat is al gememoreerd: en hogere opbrengst van de bestaande landbouwgronden of een uitbreiding van het bestaande areaal. Een eerste vereiste voor productieverbetering is om precies in kaart te brengen hoe groot wereldwijd het areaal aan landbouwgrond eigenlijk is en hoe deze gronden gebruikt worden voor voedselproductie. Zoiets kan vandaag de dag dankzij zogeheten Geografische Informatie Systemen (GIS). Op basis van deze informatiesystemen kan bijvoorbeeld the Food and Agricultural Organisation vast stellen waar de landbouw suboptimaal presteert en wat een goed alternatief zou zijn al dan niet in samenhang met een verwachte klimaatverandering.
Politiek
Een grote sta-in-de-weg is het beleid van de nationale overheden. Dat is er –niet ten onrechte overigens – om de belangen van de eigen bevolking te dienen. Maar soms pakt een eng nationalistische aanpak averechts uit. De afgelopen jaren verboden overheden de export van landbouwproducten, zoals graan en rijst. Andere overheden gaven subsidies om de prijs van producten laag te houden. Al dit overheidsingrijpen leidde tot kunstmatige tekorten en tot nodeloos hoge prijzen.
Overheden zijn ook geneigd om op basis van veel emotie en een gebrek aan zakelijkheid onderzoek naar nieuwe manieren van productie te verbieden. Het bekendste voorbeeld is hier uiteraard het Europese verzet tegen de zogeheten Genetische Modificatie van planten en dieren. De discussie over dit onderwerp is verworden tot een weinig productieve loopgravenoorlog. Het absolute nadeel hiervan is, dat potentieel geïnteresseerde investeerders zich zuchtend afwenden. Dat is vervelend, omdat duidelijk is, dat veel private gelden nodig zijn om veel mooie voornemens en veelbelovend onderzoek te financieren.
Terug naar the Financial Times
In zijn eerder genoemd commentaar komt de krant tot een bijzondere aanbeveling om het voedselprobleem in combinatie met CO2 uitstoot en bevolkingsgroei aan te pakken. De krant pleit voor een moderne vorm van gezinsplanning. Ze baseert dit advies op een onderzoek van the London School of Economics, waarin te lezen valt dat minder kinderen tot vijfmaal zo effectief is om de CO2 uitstoot te verminderen dan de huidige technologieën.
Dr. C.A.M. Wijtvliet
De auteur is zelfstandig gevestigd analist. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen die de beleggingswereld raken. Daarnaast geeft hij lezingen en presentaties.
Informatie: corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
Start met Automatisch Beleggen
Terwijl de focus ligt op het bestrijden van de COVID-19 pandemie, wordt een andere ontwikkeling onderbelicht: de schrikbarende stijging van het aantal mensen met geestelijke gezondheidsklachten.
Het was het schrikbeeld aan het begin van de pandemie. Veel bedrijven zouden ondanks ruime liquiditeitssteun uiteindelijk toch kopje onder gaan.
Er valt niet te ontkomen aan klimaatverandering. Ook de financiële markten moeten op hun tellen passen, aldus de consultants van McKinsey.
De Fed, het stelsel van Amerikaanse centrale banken verlaagde dinsdag haar belangrijkste rente met 0,5 procentpunt. Het lost de economische problemen van het coronavirus niet op.
