De wereldwijde financiële crisis van 2008 had een grote, langdurige impact op de economieën van opkomende markten en leidde tot de oprichting van de BRICS-organisatie in 2010. Brazilië, Rusland, India, China en later Zuid-Afrika sloegen de handen ineen om minder afhankelijk te worden van het Westerse financiële systeem. Dat is geen sinecure in een wereld die sinds het einde van de Koude Oorlog in 1989 is gedomineerd door de Verenigde Staten en de Amerikaanse dollar. In 2024 krijgt het thema naar verwachting meer aandacht dan ooit tevoren. Voor beleggers met een langetermijnhorizon is het essentieel om de ontwikkelingen te volgen, die grotendeels draaien om de handel in grondstoffen.
De strijd om Taiwan
In de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China neemt Taiwan een centrale plaats in. Het eiland met slechts 23 miljoen inwoners is de thuisbasis van TSMC, wereldwijd met grote voorsprong marktleider op het gebied van geavanceerde computerchips. China heeft er nooit een geheim van gemaakt Taiwan volledig te willen inlijven. De VS willen niet dat TSMC in Chinese handen valt en heeft exportrestricties ingesteld, die zoals bekend ook ASML raken. Het is veelzeggend dat China heeft gereageerd met een exportverbod voor specifieke metalen zoals gallium, germanium en deze week nog zeldzame metalen, die onmisbaar zijn voor de fabricage van defensiematerieel. Op 13 januari 2024 gaan de Taiwanezen naar de stembus om een nieuwe president te kiezen. Een overwinning voor een pro-Chinese partij kan op de langere termijn verstrekkende gevolgen hebben.
Permanente opening van de Noordelijke Zeeroute
De verkiezingsstrijd in Taiwan staat inmiddels wel bij menigeen op het netvlies. Hoe anders is dat met de permanente opening van de Noordelijke Zeeroute, die China met Europa verbindt door boven Rusland langs te varen als alternatief voor de zeereis via de Indische Oceaan en het Suezkanaal. De Noordelijke Zeeroute verkort de reistijd tussen, zeg, de havens van Shanghai en Rotterdam met een derde en zorgt zo ook voor lagere kosten. Rusland en China hebben vanaf 2018 geïnvesteerd in het permanent toegankelijk te maken van de vaarroute langs de Noordpool, onder andere door te investeren in nucleaire ijsbrekers, infrastructuur en opleidingen.
2024 moet het eerste jaar worden waarin de nieuwe route ook begaanbaar is in maart, april en mei. Russisch vloeibaar aardgas, dat eerst naar Europa ging, wordt op deze manier naar Azië vervoerd waar het leidt tot lagere productiekosten. De Noordelijke Zeeroute is eind 2023 zeer actueel, omdat rebellerende Houthi’s in Jemen het vaarverkeer in de Rode Zee volledig hebben stilgelegd, waardoor wereldwijde toeleveringsketens (opnieuw) dreigen vast te lopen. Hoe langer dit duurt, hoe groter de economische gevolgen zullen zijn en hoe meer bedrijven open zullen staan voor een tot voor kort als onmogelijk gehouden alternatief.
China en de Emiraten werken aan een gezamenlijke digitale munt
De wereldwijde handel in grondstoffen wordt sinds jaar en dag afgerekend in Amerikaanse dollars. Het maakt de dollar tot op de dag van vandaag een sterke, veelgevraagde munt. Veel opkomende markten hadden schulden opgebouwd in dollars om aan onder andere grondstoffen te kunnen komen. Die positie bleek kwetsbaar tijdens de financiële crisis van 2008 die de economieën van opkomende markten hard en langdurig raakten. Het plan voor een BRICS-bank, dat meteen na oprichting van de BRICS-organisatie op tafel kwam, werd met enig hoongelach ontvangen en bleek ook in de praktijk verre van haalbaar. Zonder dat de gedachte aan minder afhankelijkheid van de dollar verdween.
Om meer gewicht in de schaal te leggen hebben de BRICS-landen in 2023 zes nieuwe, strategisch gekozen landen uitgenodigd om lid te worden: Argentinië, Egypte, Ethiopië, Iran, Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten (VAE). Egypte en Ethiopië liggen op belangrijke plaatsen ten opzichte van de Rode Zee. Saudi-Arabië, de VAE en Iran vormen het hart van de wereldwijde olieproductie en hebben ieder op hun eigen manier een moeizame relatie met de VS. Eind 2023 hebben China en de VAE niet alleen hun bestaande overeenkomst ten aanzien van valutaswaps (in lokale valuta) verlengd, maar ze hebben ook afgesproken een deelname van de VAE aan de Chinese digitale munt te onderzoeken. Al deze ontwikkelingen lijken erop te duiden dat de wereldwijde handel in grondstoffen steeds minder vaak in Amerikaanse dollars zal worden afgerekend. De dollar, die tot op heden gezien wordt als een ankerpunt en een veilige haven op de financiële markten.
Beleggers en de toekomst multipolaire wereldorde
Zo bezien worden er steeds meer stappen gezet richting een multipolaire wereldorde met een meer gespreide machtsverdeling. Zo’n proces gaat langzaam en duurt tientallen jaren. In 2024 zal er heus niet direct veel van te merken zijn. Aan beleggers met een korte beleggingshorizon gaan de ontwikkelingen waarschijnlijk vrij geruisloos voorbij. Beleggers met het vizier op de lange termijn daarentegen doen er verstandig aan de geplande gebeurtenissen in 2024 goed te volgen.
Geschreven door eToro’s marktanalist Jean-Paul van Oudheusden
