Rusland is geen BRIC

In 2003 introduceerde Jim O’Neill van Goldman Sachs de term ‘BRIC’. Het is vreemd dat hij daarin ook Rusland (de ‘R’ van ‘BRIC’) opgenomen heeft. Het kenmerk van de club van meest belovende opkomende markteconomieën is immers een snel groeiende economie met bedrijven die internationaal steeds beter de concurrentie aankunnen met de gevestigde orde in het Westen. Een ander kenmerk is een groeiende jonge bevolking met een hoge arbeidsproductiviteit. Niets hiervan geldt voor Rusland.

De economische groei in Rusland is zeer sterk afhankelijk van grondstoffen en dan voornamelijk van olie en gas. Deze afhankelijkheid van grondstoffen geldt in hoge mate ook voor Brazilië. De Russische economie groeit echter nauwelijks (in 2009 had het zelfs een krimp van 7,9 procent), heeft het een bedrijfsleven dat internationaal niets voorstelt (behalve in wapens, olie en gas) en kent het een slinkende bevolking die bovendien sterk vergrijst (in China is dit laatste ook aanstaande).

Rusland is economisch, politiek en maatschappelijk erg rigide en kan daarom op de lange termijn de concurrentieslag met de andere BRIC-landen niet aan. Het land is naar mijn mening dan ook geen land in opkomst, maar juist een grootmacht in verval. Rusland zou beter vergeleken kunnen worden met de oliestaten in het Midden Oosten en niet met Brazilië, China en India.

Net als de Arabische staten is Rusland verslaafd aan de inkomsten uit de petrochemie. Als de prijzen hoog zijn, zoals momenteel het geval is, stromen de dollars binnen. De autoriteiten en rijke bovenlaag van de bevolking vieren feest, maar doen niets aan de noodzakelijke hervormingen die het land nodig heeft. De Russische economie moet worden gemoderniseerd en gediversifieerd en de pensioenleeftijd moet omhoog.

Het gezegde is dat ‘je het dak moet repareren bij mooi weer’ maar Rusland doet niets. De middelen worden gebruikt voor politieagenten en ander overheidspersoneel, voor de wapenindustrie en voor allerlei spectaculaire bouwwerken. Er moet indruk gemaakt worden, want de verkiezingen voor zowel het parlement (december) als de president (2012) staan voor de deur. Dus wordt er flink veel geld uitgegeven. Zodanig zelfs dat Rusland over 2010 een begrotingstekort had, ondanks de grote stroom aan oliedollars. En ook voor dit jaar wordt voor een tekort gevreesd.

Al die bestedingen jagen de inflatie omhoog. Verwacht wordt dat de inflatie over 2011 boven 10 procent zal gaan uitkomen. In april bedroeg deze al 9,6 procent. De Russische centrale bank heeft in een poging om de inflatie een halt toe te roepen eind april voor de derde keer de rente verhoogd tot 8,25 procent. Met deze hoge inflatie lijkt Rusland overigens weer wel op de overige leden van de BRIC-club. Want ook deze landen hebben te maken met een inflatie die hoger is dan wenselijk is. Alleen de oorzaak van de inflatie is anders: is het in Rusland het gevolg van het min of meer lukraak uitgeven van ontvangen oliedollars, in de overige landen neemt de geldontwaarding toe als gevolg van de enorme toestroom aan buitenlands kapitaal ter belegging.

Russische aandelen zijn het eerste kwartaal van dit jaar flink gestegen (+15,5 procent). Vooral gas- en olieconcerns waren gevraagd. Het tweede kwartaal is tot op heden echter een heel ander verhaal. Was de Russische index RTS (in Amerikaanse dollars!) het eerste kwartaal nog de best presterende ter wereld, dit kwartaal hebben we te maken met een daling van 7,5 procent tot op heden. Sinds ultimo 2010 staat de index echter nog steeds op een plus van 6,9 procent en dit is vergeleken met de andere BRIC-landen een prima prestatie. Ook andere Europese beurzen hebben het (veel) minder gedaan tot op heden.

De vraag is echter of aandelen kopen in Rusland nu nog verstandig is. Feit is dat de aandelen niet duur zijn met een gemiddelde koers/winstverhouding van 7,7. De hoge inflatie doet de aandelen echter geen goed. En ook de wankele basis, de grote afhankelijkheid van de olieprijs, geeft geen vertrouwen. De economie vertraagt wereldwijd en daarmee zal de vraag naar olie en gas, in ieder geval tijdelijk, afnemen. Tijd om winst te nemen in Rusland?

Martine Hafkamp
Fintessa Vermogensbeheer