Gaat Rusland weer failliet?

Gezien de sancties van het Westen is het onzeker of Rusland zijn schulden in het buitenland zal terugbetalen. Internationale investeerders moeten voorbereid zijn op wanbetalingen. Dat stelt Hannes Breustedt.

Westerse sancties die zijn opgelegd in de nasleep van de oorlog in Oekraïne hebben Rusland vrijwel van de internationale financiële markten gehaald.

Maar wat verondersteld wordt de druk op president Vladimir Poetin te vergroten en het Kremlin te doen bezwijken door de Russische economie te isoleren, heeft onaangename neveneffecten voor investeerders. Experts zien de Russische schuldendienst in acuut gevaar. Na 1998 zou er opnieuw een staatsfaillissement kunnen zijn – ook al is er deze keer veel anders. Ondanks een volle staatskas wordt Rusland met insolventie bedreigd.

Staatsschuld faillissement zeer waarschijnlijk

De voorzitter van het Berlijnse DIW Instituut, Marcel Fratzscher, acht een staatsschuldfaillissement in Rusland in de komende maanden zeer waarschijnlijk. Door westerse sancties is er een groot risico dat Rusland zijn schulden aan internationale crediteuren niet zal voldoen, vertelde Fratzscher aan het Duitse persbureau. Sommige Duitse investeerders zouden ook last hebben van een wanbetaling. Daarnaast kunnen er verstoringen zijn op de financiële markten. De Russische centrale bank probeert al met een aantal maatregelen de economische impact van westerse sancties op de financiële markt op te vangen. De centrale bank legde woensdagavond ook drastische beperkingen op aan de valutahandel.

Volgens de financiële nieuwsdienst Bloomberg heeft Rusland voor 49 miljard dollar aan staatsobligaties uitstaan ​​in dollars en euro’s. Op 16 maart moet meer dan $ 100 miljoen aan rente worden betaald. Een obligatie-uitgifte van $ 2 miljard loopt op 4 april af. “Wij zien wanbetaling als het meest waarschijnlijke scenario”, schreef de Amerikaanse zakenbank Morgan Stanley maandag aan klanten. “Ik zou geschokt zijn – absoluut geschokt – als ze de moeite nemen om later deze maand hun betalingen te doen”, zei ex-hedgefondsbeheerder Jay Newman in een recent interview met Bloomberg.

Kredietwaardigheid nu in de “junk area”

Zelfs de grote ratingbureaus geven beleggers weinig hoop. Fitch, Moody’s en S&P zien de kredietwaardigheid van Rusland nu in de zogenaamde junkzone, die bedoeld is om risicovolle investeringen aan te duiden. Fitch waarschuwde dinsdag voor een dreigend faillissement. S&P verlaagde vrijdag zijn kredietwaardigheid met acht stappen, tot net boven de standaardcategorie. Bij Moody’s zakte de rating naar nog lagere junkniveaus als gevolg van “ernstige zorgen over de bereidheid en het vermogen van Rusland om zijn schulden af ​​te lossen”. Dat roept herinneringen op.

Flashback: 17 augustus 1998 markeert de zwartste dag in de economische geschiedenis van het nieuwe Rusland. Op dat moment stopte de regering met het aflossen van de binnenlandse schuld vanwege krappe budgetten en gaf de roebel vrij voor devaluatie. De financiële markten stortten in. Het vertrouwen in Rusland was weg. Na jaren van stabiliteit verloor de roebel in slechts enkele weken 75 procent. Russische banken konden hun verplichtingen niet meer nakomen. Internationale financiële organisaties stopten met het verlenen van steun.

Dit keer verschilt de situatie op belangrijke punten. De uitgangspositie is totaal anders. In die tijd had Rusland een hoge staatsschuld en lage deviezenreserves. Bovendien was de roebel nog steeds gekoppeld aan de dollar, dus de centrale bank moest de wisselkoers verdedigen. In de nasleep van de Azië-crisis en de dalende olieprijzen bleek dit uitzichtloos. Tegenwoordig puilt de Russische schatkist uit – niet in de laatste plaats dankzij de hoge olie- en gasprijzen. Maar de sancties hebben een groot deel van de Russische centrale bankreserves van ongeveer $ 640 miljard bevroren.

Lastige situatie voor Rusland

Ook de kredietwaakhonden bij S&P en Moody’s benadrukken dat de belangrijkste redenen voor het verhoogde risico op wanbetaling niet geldgebrek zijn, maar de gevolgen van de sancties. Ze beperken ook de mogelijkheden van de centrale bank ernstig. Zelfs als Rusland zou betalen, zou het dus onzeker zijn of schuldeisers in het buitenland hun geld zouden krijgen. Een ander probleem voor internationale beleggers: een kredietverzuimverzekering is mogelijk niet van toepassing op sommige obligaties. Omdat Rusland schulden in roebels zou kunnen vereffenen, maar het geld niet naar het buitenland zou moeten overmaken.

Er ontstaat hoe dan ook een lastige situatie. Expert Newman bestudeerde de prospectussen van Russische obligaties en kwam enkele van ‘de gekste dingen tegen die ik ooit heb gezien’. In tegenstelling tot standaard overheidsschuld bevatten de meeste obligaties geen clausule die de immuniteit van de overheid in geval van wanbetaling opheft, waardoor het onduidelijk bleef hoe en waar de overheid voor de rechter kon worden gedaagd. “Er is absoluut geen bescherming voor schuldeisers met al deze obligaties.”

Newman weet waar hij het over heeft. Hij werkte jarenlang voor het hedgefonds NML Capital, dat gespecialiseerd is in het kannibaliseren van slechte leningen en deel uitmaakt van het Elliott-imperium van de Amerikaanse miljardair Paul Singer. Newman speelde ook een belangrijke rol in het 15-jarige juridische geschil over de terugbetaling van de Argentijnse obligatieschuld van het staatsfaillissement van ongeveer $ 100 miljard aan het einde van 2001. NML heeft uiteindelijk de vordering geïncasseerd. Met een leger van advocaten jaagde het hedgefonds op staatseigendommen in het buitenland en liet in 2012 zelfs een marinefregat in Ghana in beslag nemen. Maar Newman wil niets te maken hebben met de papieren van Poetin: “Ik zou geen cent betalen voor deze obligaties.”

Zelfs als de obligatiebetalingen de komende week niet zouden plaatsvinden, zou dit niet betekenen dat Rusland van de ene op de andere dag in gebreke zou blijven. Na de eerste niet-betaling begint meestal een aflossingsvrije periode van 30 dagen, dus de daadwerkelijke wanbetaling zou pas in april plaatsvinden. Bovendien kan het, gezien de uitzonderlijke situatie die wordt veroorzaakt door de sancties, in eerste instantie alleen gaan om een ​​technische of gedeeltelijke wanbetaling, d.w.z. nog geen staatsinsolventie in strikte zin.