Vooroordelen over rijke mensen

Aan mensen die over veel geld bezitten kleven vaak veel vooroordelen. In het Turks is er een spreekwoord: “het bezit van de rijken en de mond van armen maken je moe”: de minder bedeelden der aarde praten graag over het bezit van de rijken. Het is niet nodig om over andermans geld te praten. Toch doen veel mensen dat uit afgunst. Rijken en superrijken maken veel emoties los. De meeste mensen kennen superrijken echter niet persoonlijk, maar hebben wel een mening over hen en dat is vaak niet positief.  Historicus en socioloog Rainer Zitelmann heeft een boek geschreven over vooroordelen over welgestelden: psychologie van superrijken.

1, Rijk geworden door fraude

Zo bestaat de misvatting dat de meeste welgestelden rijk zijn geworden door fraude. Ze zouden hun geld, hetzij geërfd of onrechtmatig hebben verkregen. Vaak word gesteld personen zoals Bill Gates, Steve Jobs, Mark Zuckerberg, Howard Schultz, Sergey Brin, Michael Dell, Jeff Bezoz of Invar Kamprad rijk zijn omdat ze meedogenlozer zijn dan andere mensen? Of is het juist zo dat ze producten hebben uitgevonden waar miljoenen mensen van profiteren zoals de PC, de iPhone, Facebook , Starbucks, Google, Amazon, Ikea meubilair, etc.

2. Rijken hebben gewoon geluk gehad

Het beste voorbeeld zijn natuurlijk loterij spelers. Zij zijn er echter mentaal niet op voorbereid . Plotseling rijk worden is niet ideaal. Dat weet Financieel adviseur Elmer Hogervorst als geen ander. Hij begeleidt loterijwinnaars. Vaak vragen ze aan Elmer: wat moet ik met mijn leven? “Het grootste probleem is dat mensen na een half jaar niet meer weten wat ze moeten doen. Ik zeg dan ook: zorg dat je wat om handen hebt. Doe iets wat je leuk vindt.” Deze mensen hebben dus puur geluk gehad maar hebben niet de mentale capaciteit om rijk te worden, noch om rijk te blijven.

Omgekeerd zijn er voorbeelden van zeer rijke mensen te geven die grote crises en tegenslagen hebben gehad maar desondanks weer boven water kwamen omdat ze wisten wat ze moesten doen en echte ondernemers waren. Geen mens heeft altijd gewoon geluk of altijd pech in het leven. “Geluk is stochastisch verdeeld” oftewel geluk is een kans. Het is echter zeer weinig mensen gegeven om de kansen te herkennen en te benutten om economisch succesvol te zijn.

3. Rijken hebben het geërfd

“Als je voor een dubbeltje geboren wordt zul je nooit een kwartje worden”, luidt het spreekwoord en dat is ook ten dele waar. Er zijn weinig welgestelden die uit arbeidersgezinnen komen. Opvallend is dat de meesten afkomstig zijn uit de middenklasse en niet zozeer uit een rijk nest. De kinderen van middenstanders blijken het verrassend goed te doen omdat ze creativiteit aanmoedigen en daarmee ondernemerschap.

4. Zonder goede relaties wordt niemand rijk

Het klopt dat je netwerken nodig hebt maar rijken bezitten die niet vanaf het begin. Zij zijn goed in contacten maken en bouwen hun relaties op. Zo is het verhaal van Steve Jobs (Apple) wat ik zelf erg inspirerend vond.

Hij leerde dat veel mensen willen helpen maar dat je er zelf om moest vragen.

5. Rijk worden is niet eenvoudig en is nog zwaarder geworden

Volgens Zitelmann is het tegendeel eerder waar.  Als je de Forbes-lijst van rijkste mensen in de wereld van 30 jaar geleden met de huidige lijst vergelijkt, dan zul je merken dat het aandeel van de self-made miljardairs aanzienlijk is gestegen ten opzichte van de erfgenamen. Nooit in de geschiedenis was het mogelijk om zo snel veel geld te verdienen als nu (internettijdperk). Daarom was er nog nooit zo veel jonge miljardairs en multimiljonairs als vandaag.

6. Rijk zijn gaat over persoonlijke luxe

Het tegendeel is waar: het blijkt dat hoe rijker iemand is des te minder hij privé uitgeeft als percentage zijn bezit . Het idee dat een miljardair het geld op de bankrekening laat staan, is volgens Zitelmann in ieder geval helemaal verkeerd. Het grootste deel van het geld wordt geïnvesteerd in het bedrijf. De meerderheid van de nieuw verdiende geld wordt herbelegd. Onder de geïnterviewden  Dat de meeste rijke mensen hun tijd doorbrengen met vooral op luxe jachten is eveneens verkeerd. Ja, er zijn mensen voor wie dit waar is. Maar de meeste rijken werken in hun bedrijf. De meesten geven veel minder uit aan luxe goederen als ze dat ze konden doen.

7. Rijken betalen geen belastingen

In België wordt 45,75% van alle belastingen bijgedragen door de rijkste 10%. In Nederland is het niet anders. De 25% hoogste huishoudinkomens betalen samen 64% van het totale bedrag aan inkomstenbelasting en premies volksverzekeringen. Dat is €54,6 miljard van de €86,5 miljard. De minst verdienende 25% betaalt €2,6 miljard, 3% van het totaal. Dat is op zich niet gek, aangezien zij dus ook een flink lager inkomen hebben. Maar ook in relatieve zin betalen de hogere inkomens meer: zij dragen 25% van hun inkomen af aan premies volksverzekeringen en inkomstenbelasting, de laagste inkomens 8,5%. Vooral de inkomstenbelasting wordt grotendeels opgebracht door de hoogste inkomens. In Duitsland betaalt de bovenste één procent van de belastingbetaler 22,2% van de inkomstenbelasting.

Waarom vooroordelen?

De psychologische functie van vooroordelen tegen de rijken is volgens Zitelmann het eigen ego ophemelen. “Ik ben eerlijk en moreel superieur dus ik ben niet rijk. Ik fraudeer niet, ik betaal belasting en ik heb minder geluk dan de rijken.” Het schijnheilige is dat wel elke week miljoenen mensen meedoen aan de loterij om rijk te worden. In plaats van jaloezie en afgunst of een soort morele superioriteit kunnen we veel van rijken leren.