Meer dan 25 jaar geleden verklaarde president Reagan, dat de overheid niet de oplossing van een probleem was, maar dat de overheid juist de oorzaak van het probleem was. Het aantreden van Reagan als president is dan ook te beschouwen als het begin van het tijdperk van het liberale en gedereguleerde marktdenken. Het welbegrepen eigenbelang van de diverse partijen zou een wal opwerpen tegen de ergste uitwassen, aldus Alan Greenspan.
Nu vele honderden miljarden aan dollars en euro’s later, weten we dat de oud-voorzitter van de FED een verkeerde kijk op de menselijke natuur had. We kunnen ook vast stellen dat dankzij de huidige wereldwijde financiële crisis en de daarmee samenhangende recessie het tijdperk van het vrije marktdenken ten einde loopt. Het systeem heeft zichzelf in diskrediet gebracht en heeft tegelijkertijd schade toegebracht aan die landen die zich het meest vereenzelfdigden met het vrije marktdenken. Het gaat dan vooral om de VS. Het is niet onwaarschijnlijk dat deze crisis de relatieve neergang van de VS op economisch en politiek terrein versnelt ten faveure van vooral China.
Wat ging er eigenlijk mis? Dat laat zich moeilijk samenvatten, maar zoals vaak droeg het succes al het zaad van de neergang in zich. Het afgelopen tijdperk laat zich kenmerken door de snelle groei van de financiële sector, het waren de decennia van aanhoudende financiële innovaties, van alsmaar groeiende schulden van consumenten, van een steeds verder gaande verstoring van de macro-economische verhoudingen in de wereld en van alsmaar stijgende prijzen van assets. Om maar enkele voorbeelden te geven: het is nog niet zolang geleden dat de VS ongeveer 70% van de wereldwijde besparingen naar zich toetrok. Tussen 1997 en 2007 groeide de omvang van de schuld van de Amerikaanse gezinnen van 66% van het bruto nationaal product naar een omvang die gelijk was aan het bruto nationaal product.
In het Verenigd Koninkrijk liep de schuld nog hoger op. Het waren juist de innovaties op het gebied van derivate producten en secuterisatie die het alsmaar oplopen van de schulden mogelijk maakten. Ooit omschreef Warren Buffet derivaten als ‘financial weapons of mass destruction’. In 2007 klapte het systeem in elkaar. De oorzaak? De risico’s verbonden aan het systeem van aanhoudende innovaties werden niet gedragen door instellingen die die risico’s goed begrepen, maar waren op de schouders gelegd van diegenen die zich er het minst bewust van waren. Vooral dat laatste aspect wordt de sector zwaar nagedragen.
Het systeem heeft gefaald en daarmee staan we aan de vooravond van een nieuw begin. Hoe het nieuwe landschap eruit zal zien, laat zich moeilijk raden, maar toch valt er wel iets te zeggen. De greep van de overheid op de sector zal van blijvende aard zijn. Dat leert het voorbeeld van de Grote Depressie uit de jaren dertig. Dat kan ertoe leiden dat investment banking en het normale commerciële bankieren van elkaar gescheiden worden. De commerciële banken worden een soort nutsbedrijven die zich beperken tot hun traditionele kernbedrijven van spaargelden inlenen en kredieten uitlenen.
Ook kunnen overheden besluiten die instellingen ‘die te groot waren om om te vallen’, te gaan opdelen in kleinere eenheden. Overheden zouden ook kunnen besluiten dat banken zich in hun activiteiten moeten beperken tot de landsgrenzen. Het zou het einde kunnen betekenen van het globaliseringproces. Ten slotte is het niet ondenkbaar dat de rol van de centrale bank onder de loep genomen wordt.
Onduidelijk is ook hoe de beleggerwereld er gaat uitzien. Een ding is zeker: ook in deze sector zullen de teugels aangetrokken worden om de risico’s uit te bannen of te verminderen. Deze ontwikkeling zal de sector kleiner maken en zodoende zullen er slachtoffers vallen. Het zullen waarschijnlijk in eerste instantie de hedgefunds zijn en de private equity funds, bij uitstek producten van de financiële innovatie, maar ook de traditionele beleggingshuizen zullen niet ontkomen aan de gevolgen van de krimp. Er zal een marktconsolidatie optreden. Ondertussen wordt het er voor de beleggende instellingen niet gemakkelijker op.
Het traditionele beleggingsmodel van asset allocatie en bijpassend risicomanagement zullen ze moeten loslaten. Dat hield niet veel meer in dan het kiezen tussen aandelen en/of obligaties op basis van een beleggingsprofiel. Nu zal de nadruk veel meer komen te liggen op kennis van de verschillende sectoren en de bedrijven die in die sectoren actief zijn. Hoe werken die bedrijven, welke strategie hebben ze, doorstaat een dergelijke strategie de tand des tijds en is het bedrijf flexibel genoeg om in te spelen op nieuwe kansen en mogelijkheden? Het wordt er waarschijnlijk niet leuker op voor de belegger.
Cor Wijtvliet,onafhankelijk analist en publicist
corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
Start met Automatisch Beleggen
Het blijft maar doorgaan! Er lijkt geen einde te komen aan de koersstijgingen op de internationale aandelenbeurzen. Maar een waarschuwing lijkt toch op zijn plaats.
De consument kon altijd kiezen uit overvloed. Die tijd lijkt voorbij en dat heeft ook consequenties voor innovatie
Ongeveer 30 jaar was het een geloofsartikel en vuistregel voor beleggers. Een evenwichtige portefeuille bestond voor 60% uit aandelen en voor 40% uit staatsobligaties.
De oorlog in Oekraïne maakt dat veel beleggers op zoek gaan naar veilige oorden. Latijns Amerika lijkt zo'n veilig oord. Het subcontinent kan ook nog eens profiteren van degevolgen van de oorlog in Eu...
