Over het algemeen zijn beleggers prima in staat om rationeel te werk te gaan bij het analyseren van een bedrijf of de macro-economische omgeving. Maar als het op daadwerkelijke beslissingen aankomt, laat menigeen zich vooral leiden door emoties. Zeker als het spannend wordt op de beurs.
Een in 2006 gehouden onderzoek ‘Behaving Badly’ onder 300 fondsbeheerders wees uit dat 74% van de ondervraagden van mening was dat zij een bovengemiddelde prestatie op de beurs hadden geleverd. Van de overige 26% zag de overgrote meerderheid zichzelf als gemiddeld.
En de professionals staan niet alleen. Ook de meeste particuliere beleggers denken het beter te doen dan het gemiddelde. Helaas leidt het bovenmatige zelfvertrouwen niet tot betere prestaties op de beurs. Integendeel zelfs: doordat overmoedige beleggers vaker handelen liggen de rendementen onder het gemiddelde. En laat in deze groep nu juist mannen oververtegenwoordigd zijn, zo bleek uit onderzoek onder klanten van internetbank Alex. De remedie is simpel: ga niet elke dag bovenop de koersen zitten. Daardoor zal de behoefte om veel te handelen ook afnemen.
Blijf nadenken
Zelfoverschatting is maar een van de vele emotionele valkuilen waarin beleggers kunnen trappen. Zo spreek ik dagelijks vele beleggers en spaarders zowel persoonlijk als via de telefoon en keer op keer kom ik voorbeelden van kuddegedrag tegen. Mensen zijn van nature kuddedieren en daardoor geneigd om zich aan te passen aan de mening of het gedrag van de groep. Dit kan prijzen tot grote irrationele hoogtes stuwen, waardoor men na het klappen van de bubbel met enorme verliezen zit opgezadeld. Denk maar aan het leeglopen van de zeepbel op de Japanse aandelenmarkt in de jaren ’90, van technologieaandelen begin deze eeuw en recent op de huizenmarkt in de Verenigde Staten.
Blijkbaar zit het kuddegedrag diep in onze genen, want beleggers blijven zich steeds aan dezelfde steen stoten. De groep zal wel gelijk hebben, zo is de gedachte, ook al vindt men zelf dat de waardering van de betreffende belegging niet meer strookt met de fundamentals. Daar komt bij dat het kuddegedrag ook in de hand wordt gewerkt doordat beleggers verwachten dat trends zich voortzetten. Beleggingsfondsen worden daardoor vaak geselecteerd op basis van de resultaten in het verleden, terwijl dat weinig zegt over de prestaties in de toekomst.
Datzelfde fenomeen zie ik ook bij de keuze voor vermogensbeheerders. Op commercie beluste partijen schermen veelal met producten en fondsen waarbij grafieken getoond worden uit het recente verleden met stijgende koersen van tientallen procenten. En op basis daarvan stapt men dan in, niet beseffende dat door de sterke prestaties in het recente verleden juist de kans op een goed rendement in de toekomst is afgenomen. Meelopen met de kudde kan tijdelijk lucratief zijn, maar hou altijd oog voor de waardering en de neerwaartse risico’s.
Neem afstand
Nog zo’n voorbeeld van menselijk gedrag dat ik in de praktijk geregeld tegenkom en het rendement negatief beïnvloedt is verliesaversie. Uit onderzoek blijkt dat beleggers de pijn van verliezen twee keer zo zwaar ervaren als het genot van winsten. Daardoor blijven verliesgevende posities te lang staan en worden winsten te snel geïncasseerd. Het moge duidelijk zijn dat dit funest is voor het rendement. Op termijn blijven immers alleen de kneusjes in de portefeuille achter. Probeer het dus om te draaien: kap verliezen sneller af en laat winstgevende posities doorlopen.
Emoties helemaal uitschakelen is moeilijk, maar wie op de hoogte is van de emotionele valkuilen en gedisciplineerd belegt op basis van een vooraf vastgestelde strategie kan zich behoeden voor het maken van grote fouten.
Drs. Jochem Baalmann
http://www.indexus.nl/
