Optiebeleggers: Let op de (lage) vollie

Een belangrijke prijsbepaler bij opties is de volatiliteit (in jargon: vollie). Dit is de mate waarin het onderliggende aandeel beweegt, zeg maar de hartslag. Om het iets professioneler uit te drukken: Volatiliteit geeft de beweeglijkheid van de rendementen weer en is dus in wezen niets anders dan de standaarddeviatie. In de statistiek wordt de standaarddeviatie (en dus ook de volatiliteit) weergegeven met de Griekse letter sigma, ó. Hoe hoger de volatiliteit, hoe onzekerder het rendement van het onderliggende aandeel is. De verkoper van een optie, wil beloond worden voor deze onzekerheid door middel van een hogere prijs voor zijn optie. Het maakt hierbij niet uit of het om een call of om een put optie gaat.

Berekening volatiliteit (= standaarddeviatie)

Om de volatiliteit van een belegging te berekenen zijn redelijk ingewikkelde formules beschikbaar. Een eenvoudigere manier is om de rendementen in Excel te zetten en een ingebouwde formule te gebruiken om de volatiliteit automatisch te berekenen. U kunt zelf echter met behulp van een simpele formule ook een redelijke schatting maken van de volatiliteit.

Volatiliteit is ongeveer gelijk aan:

Hoogste koers – laagste koers
(Hoogste koers + laagste koers) /2

Het is gebruikelijk om de volatiliteit uit te drukken in een percentage. Stel dat de slotkoersen van aandeel X in een bepaalde periode er als volgt uit zien: 100, 98, 97, 102, 105, 99 en 100. De volatiliteit is dan ongeveer gelijk aan (105 – 97)/((105 + 97)/2)) = 7,9 %.

Historische volatiliteit

In bovenstaand voorbeeld heb ik de volatiliteit berekend op basis van historische koersen. Dit noemen we de historische volatiliteit. De historische volatiliteit geeft dus aan hoe beweeglijk een aandeel c.q. een portefeuille is geweest in een bepaalde periode.

Impliciete volatiliteit

Het meest bekende model om optieprijzen te berekenen is het Black & Scholes-model. Als in dit model de uitoefenprijs, de resterende looptijd, de prijs van het aandeel, de rentestand, het dividend en de verwachte volatiliteit worden ingevuld, dan komt er een theoretische optieprijs uit het model gerold. We kunnen het B&S-model ook gebruiken om de hoogte van de volatiliteit vast te stellen waar de markt mee rekent. Vullen we al de variabelen behalve de volatiliteit in, dan kunnen we dit vergelijken met de huidige prijs van de optie. We passen de volatiliteit zodanig aan dat de theoretische optieprijs gelijk is aan de werkelijke beurskoers van de optie. Deze volatiliteit wordt de impliciete volatiliteit genoemd. De impliciete volatiliteit is dus een inschatting van handelaren omtrent de toekomstige volatiliteit.  Verschil tussen impliciete en historische volatiliteitIn bijna alle gevallen is de historische volatiliteit lager dan de impliciete volatiliteit. De voornaamste reden hiervoor is dat de handelaar die de optie moet prijzen niet zeker weet of de historische volatiliteit ook in de toekomst zal opgaan. Vanwege de onzekerheid zal de handelaar een extra vergoeding willen en dus komt er een hogere impliciete volatiliteit uit het B&S-model. Daarnaast wil de handelaar die de optie prijst ook nog een redelijke winst maken en zal dus meer voor de optie willen ontvangen dan de theoretische optieprijs. Ook dit leidt weer tot een hogere impliciete volatiliteit. Tot slot bestaat ook de kans dat de andere variabelen (zoals de rente en het dividend) anders blijken te zijn dan waar men nu van uitgaat. Ook hier wil de handelaar een risicovergoeding voor.

Invloed volatiliteit op optiekoers

Op het moment van schrijven noteert Aegon € 4,33. De call december 2013 met een uitoefenprijs van € 6 noteert op dit moment 0,91. Vul ik al de variabelen in het B&S-model in dan blijkt de impliciete volatiliteit 44 % te zijn.

Stel nu eens dat de vollie van Aegon flink gaat stijgen van bijvoorbeeld 44 % naar 88 %. De waarde van de call (ceteris paribus) stijgt dan van € 0,91 naar € 2,20. Een stijging van 100 % in de volatiliteit, zorgt dus voor een koersstijging van 142 %. Bij een daling werkt dit op dezelfde wijze.

Maak uw eigen schatting

U ziet dus dat de invloed van de volatiliteit zeer groot is op de prijs van een optie. Het is dus voor de koper en verkoper van een optie van groot belang om niet alleen te kijken naar de historische volatiliteit, maar ook naar de impliciete volatiliteit waar de markt mee rekent.

Tot slot is het wellicht raadzaam om zelf na te denken over uw eigen verwachtingen wat betreft de volatiliteit. Bent u van mening dat de volatiliteit in de (nabije) toekomst hoger zal zijn dan waar de markt nu rekening mee houdt, dan is het verstandig om opties te kopen. Immers, een daadwerkelijke stijging van de recente historische volatiliteit zorgt voor een hogere impliciete volatiliteit en dus voor hogere optiekoersen. U heeft de opties tegen lagere prijzen gekocht en kunt ze dus op een hoger niveau verkopen.

Als ik kijk naar de vollie van de AEX, dan denk ik inderdaad dat de vollie de komende weken/maanden fors kan gaan oplopen. Gegeven alle onzekerheid over een verder economisch herstel, is wat mij betreft de vollie op dit moment te laag.

Als u wilt profiteren van een eventuele stijging van de vollie, dan kunt u het beste at the money calls en puts (de richting van de beurs maakt dan niet meer uit) kopen met een lange looptijd.

drs Richard H.J. de Jong RBA is adjunct directeur vermogensbeheer bij Van Lieshout & Partners N.V.