“Voor de gewone man wordt 2009 een loodzwaar jaar”. “2009 wordt een rampjaar”. “Een economisch herstel zal op zijn vroegst pas in de loop van 2010 gaan plaatsvinden”. Bovenstaande uitspraken zijn allen gedaan door deskundigen uit de beleggingswereld en geven de huidige teneur op de financiële markten haarfijn aan.
Het slechtste beursjaar sinds de jaren ’30 nadert strompelend zijn einde. Een eindejaarsrally is in geen velden of wegen te bekennen. Het was in meerdere opzichten een uniek jaar. Een jaar waarin alle asset classes in zwaar weer geraakten. Alle asset classes? Nee, niet allemaal. De staatsobligaties hielden dapper stand en sluiten het jaar af met een mooie winst.
Niet alleen moeten we bijna 80 jaar terug om een dergelijke ineenstorting van nagenoeg alles van waarde op te kunnen tekenen. Er zijn meer parallellen. Net als toen vielen in 2008 veel topbankiers en gevierde hedge fund managers genadeloos van hun voetstuk. Deze financiële kopstukken bleken op het moment waarop ze echt werden getest ook maar eenvoudige lieden. De geschiedenis leert ons dat het volk weinig mededogen heeft met de gevallen machtigen der aarde in dergelijke omstandigheden. De woede om de getoonde arrogantie uit het verleden gecombineerd met de minachting voor hun huidige zwakte breekt de eerdere status van deze kopstukken tot de grond toe af.
Banken bleken niet de goudgerande instellingen waar beleggers jarenlang van uit waren gegaan. Een andere overeenkomst met de deconfiture op de beurs uit de jaren ’30 was het debacle onder de beleggingsfondsen. Toen investment trusts geheten. In de jaren ’30 bleken er in de VS meer beleggingsfondsen dan beursgenoteerde bedrijven te zijn. Veel beleggingsfondsen bleken weer belangen te hebben opgebouwd in andere beleggingsfondsen. Deze beleggingsfondsen werden – mede door hun diversificatie – altijd aangeprezen als een buffer tegen slechte tijden. Deze “veiligheid” werd vervolgens grootschalig aangegrepen om de opgebouwde posities met geleend geld te vergroten. Toen de beurs begon te kraken zakte het kaartenhuis ineen. Herkent u het? L’histoire se répète. De veelbesproken fund-of-hedge funds zijn de eigentijdse investment trusts.
Iedere zware baissemarkt kent ook zijn eigen spectaculaire beursfraude. In de jaren ’30 bleek Richard Whitney – voorzitter van de New York Stock Exchange, jawel – middels een zelfopgezet Ponzi-scheme geprobeerd te hebben zijn eigen aandelen te promoten. Bernard Madoff – voormalig voorzitter van de NASDAQ – zou het een kleine 80 jaar later nog eens dunnetjes over doen. L’Histoire se répète. Op het moment van het ingaan van het nieuwe jaar lijken de economische vooruitzichten wereldwijd uiterst somber. De beren kunnen er geen genoeg van krijgen zich te wentelen in hun eigen gelijk. Deskundigen voorspellen met een bijna satanisch genoegen dat het ergste nog moet komen. De AEX zal met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid onder de 200 punten gaan zakken. Zegt men. Zou het?
Natuurlijk was 2008 een rampzalig jaar. De bedrijfsobligaties prijzen momenteel een zware depressie in. Nooit eerder was de rente-opslag op deze leningen zo hoog. Deze markt houdt rekening met een faillissementsgolf die het menselijk voorstellingsvermogen te boven gaat. Men verwacht dat 90 % van de bedrijven de komende 5 jaar in betalingsproblemen gaat komen! De AEX is inmiddels met bijna 70 % gedaald sinds zijn oude top uit september 2000. Want dat was het startpunt van de huidige baissemarkt, ruim acht jaar geleden. De meningen verschillen nogal, maar hoe een ieder er ook tegen aan kijkt, aandelen zijn goedkoop geworden. Zo is het dividendrendement op aandelen voor het eerst sinds 50 jaar hoger dan de rente op staatsleningen. Zo zijn de beursgenoteerde bedrijven getuige de prijzen van hun aandelen op de beurs minder waard dan hun vervangingswaarde. Beleggers kunnen bedrijven heden ten dage dus kopen onder hun werkelijke waarde.
Stieren worden dezer dagen voor gek versleten en zijn niet meer dan een roepende in de woestijn. Beleggers die de weg echter nog niet volledig zijn kwijtgeraakt in het donkere berenbos dienen zich te beseffen dat aandelen het best gekocht kunnen worden in donkere tijden. Wanneer de kranten vol staan met nieuws over instortende banken en hedge funds, massa-ontslagen, faillissementen en recorddalingen van het consumentenvertrouwen zijn de aandelenkoersen het laagst. Pas wanneer men op allerlei gelegenheden weer begint op te scheppen over de gerealiseerde rendementen op zijn aandelenportefeuille wordt het tijd om te gaan verkopen. De beurs is een perfecte stemmingsbarometer die al het reeds bekende nieuws feilloos verdisconteert. Alles wat wij inmiddels weten over de slechte stand van de economie is reeds in de beurs ingeprijsd. Om de beurs nog verder te doen dalen zijn negatieve nieuwsfeiten nodig waar we nu nog geen weet van hebben. Op basis van de inmiddels bekende feiten zal de beurs niet meer gaan zakken. Laat u niet gek maken door al het slechte nieuws. Ergens in 2009 zal de beurs de weg omhoog weer inslaan.
Jan-willem Nijkamp
Inmaxxa Vermogensbeheer
