De serene rust van de voorgaande weken op de aandelenbeurzen lijkt voorbij. De afgelopen week kraakte de S&P 500 in haar voegen. De fragiele balans tussen steun van de centrale banken en de signalen uit de echte economie lijkt uit het lood te slaan. De geloofwaardigheid van de Fed kreeg een flinke knauw door onweerlegbaar bewijs van vriendjespolitiek met Goldman Sachs. Draghi lijkt steeds meer roepende in de beurswoestijn te worden met zijn mantra dat alles onder controle is.
Tijdens het begin van de oorlog in Irak in 2003 kregen we dagelijks updates van de Iraakse minister van informatie Saeed al-Sahhaf beter bekend als Bagdad Bob. Zijn taak was om op TV de dagelijkse de realiteit te ontkennen. Zijn meest beroemde uitspraak was: ‘Er zijn geen Amerikanen in Bagdad. Nooit!’. Dit terwijl op de achtergrond de bommen en granaten insloegen en de Amerikanen door de straten van Bagdad liepen.
De afgelopen weken krijgen we bijna vergelijkbare ontkenningssignalen van Draghi. Hij blijft vrijwel dagelijks uitspraken doen dat alles onder controle is en dat hij ‘what ever it takes’ Europa uit het economische moeras zal trekken. Dit wordt steeds ongeloofwaardiger nu we vrijwel dagelijks berichten krijgen dat de Europese economie steeds dieper in het recessie moeras zakt.
Wereldhandel neemt af
Tekent voor de huidige economische situatie is de winstwaarschuwing van TNT Express, een van de wereld grootste logistieke ondernemingen. TNT geeft aan dat er sprake is van zwakke groei in Europa en Amerika. Resultaat was een koersduik van meer dan 10%. Waarom is de winstwaarschuwing van TNT zo alarmerend? De centrale banken hebben de afgelopen jaren met stimulaties de economie kunstmatig proberen op te peppen. Echter de ontwikkelingen bij TNT geven pijnlijk weer dat de wereldhandel in de echte economie afneemt.
Mijn redenering is als volgt: Als er minder pakketjes worden verstuurd betekend dit dat de consument minder producten besteld. En als er minder wordt besteld dan wordt er minder geproduceerd. Het ligt in de verwachting dat concurrenten van TNT zoals FedEx en UPS binnenkort ook met winstwaarschuwingen komen.
Meer bewijs dat de wereldhandel afneemt kregen we afgelopen week van de World Trade Organisation. Zij verlaagden hun prognose uit april van 4,70% thans fors neerwaarts naar 3,10%. De motivatie van de WTO: ‘Zwakker dan verwachte groei in het Bruto Nationaal Product en gedempte vraag.’
Oppoetsen van cijfers
Alarmerend vind ik ook de ontwikkeling bij Tesco, een wereldwijd opererende supermarktketen. De omzet daalde het afgelopen kwartaal het sterkst in meer dan 20 jaar. Daar komt nog bij dat Tesco haar winstprognose voor de eerste helft van dit jaar had ‘opgepoetst’ met 250 miljoen Pond. Het oppoetsen van cijfers of een niet volledige juiste weergave lijkt overigens meer regel dan uitzondering.
Dit werd afgelopen week pijnlijk duidelijk toen bleek dat de 4 grootste accountantskantoren bij de controle van Nederlandse bedrijven het niet zo nauw nemen bij de kwaliteit van hun accountantscontrole. Beleggers vertrouwen bij het nemen van beleggingsbeslissingen op de inhoud van een jaarverslag. Als deze geen getrouw beeld geven van de werkelijkheid kan dit op termijn forse koersdalingen tot gevolg hebben als de waarheid naar buiten komt zoals afgelopen week duidelijk werd bij Tesco.
Goldman Sachs onaantastbaar
De Fed is ontastbaar en hun integriteit is buiten alle twijfel. Dat is het enige zekere waar we in deze onzekere wereld van kunnen uitgaan. Helaas liep het vertrouwen in de Fed afgelopen week een flinke deuk op. Enige weken geleden toonde ik in een column aan dat de Fed de Amerikaanse aandelenmarkt ‘stuurt’ via het actief handelen in S&P 500 mini futures contracten.
Dat is uiterst discutabel maar nog recht te praten omdat dit ‘goed’ is voor het beleggingsvertrouwen. Maar afgelopen week werden er geluidsbanden openbaar gemaakt door een ex Fed medewerker, Carmen Segarra, waaruit blijkt dat de Fed een oogje dichtknijpt bij de handelspraktijken van Goldman Sachs. Misschien had CEO Blankfein van Goldman Sachs dan toch gelijk toen hij in november 2009 in een interview zei: ‘Ik doe het werk van God’. Als dat zo is leef je tenslotte boven de wet.
Volg het geld
Yellen en Draghi lijken in de voetsporen van Bagdad Bob te treden. Blijf tegen beter weten in een vertekend beeld geven van de werkelijkheid. Maar als je deze mastodonten niet meer kan geloven wie moet je dan wel geloven? Het antwoord is: ‘The captains of industry’. Zij zitten dicht bij het economisch vuur en zien wat er werkelijk gebeurt in hun bedrijfstak.
Maar, zoals recentelijk bij Tesco bleek, moet je ze niet op hun blauwe ogen geloven. Wat we als belegger wel kunnen checken is wat zij doen moet hun privé aandelen en opties in hun eigen bedrijf. Als zij privé aandelen kopen van hun eigen bedrijf hebben ze vertrouwen in de toekomst en zijn bereid om hun eigen geld te riskeren. Verkopen deze bestuurders aandelen van hun eigen bedrijf dan is het oppassen geblazen want zij verwachten dan een daling van de aandelenkoers.
Uit recent gepubliceerde cijfers blijkt dat ‘insiders’, bestuurders van bedrijven, massaal privéaandelen van hun eigen bedrijf verkopen. Sterker nog de ratio tussen kopende en verkopende ‘insiders’ staat op het laagste niveau sinds 2000. Dit overigens in schril contrast tot het aantal ‘buybacks’, het inkopen van eigen aandelen door een bedrijf staat op een vergelijkbaar hoog niveau als in 2007. Bedrijven kopen dus massaal aandelen in maar als het over hun privégeld gaat verkopen ‘insiders’ hun eigen aandelen.
Wie gelooft u? De mooie woorden van de centrale banken, de multinationals die massaal hun eigen aandelen inkopen of de privéacties van ‘insiders’?
Via deze link vindt u een grafiek van de trend van omzetten in aandelen onderverdeeld naar institutionele beleggers, hedge fondsen en particulieren. Hieruit blijkt duidelijk dat de professionals zoals institutionele beleggers en hedge fondsen al enige tijd aan de verkoopkant opereren terwijl de particulieren steeds massaler gaan kopen. Een klassiek voorbeeld van lange termijn topvorming.
Jan van Gemeren (1958) is een oude rot in de vermogensbeheerwereld die zijn actieve loopbaan eind 2000 vaarwel zei en sinds 2003 woonachtig is in Thailand. Sinds 2008 is hij eindredacteur en analist bij GannAnalist. Via deze beleggingsresearchservice publiceert hij wekelijks een tweetal beleggingsanalyse rapporten: Brains & Analysis en WaveRider. Meer info en dagelijks bijgewerkte analyses op www.gannanalist.com
