Naderend onheil

De Fed zit in een spagaat. Aan de ene kant willen ze de rente verhogen om zeepbellen te voorkomen op de financiële markten. Aan de andere kant beseffen ze dat een opwaartse rentecyclus een zware sell-off kan activeren in obligaties, aandelen en valuta’s.

De strategie van de Fed is thans dan ook pappen en nathouden. Yellen en andere Fed gouverneurs suggereren vrijwel wekelijks dat er een renteverhoging aankomt maar in de praktijk wordt deze steeds verder in de tijd vooruit geschoven.

Normaliseren van de rente ligt het meest voor de hand om zo ammunitie te vergaren voor het pareren van een toekomstige recessie. Bedenk echter dat Amerika al ruim 20 jaar meer uitgeeft dan ontvangt via belastingen. Het verhogen van de rente zal de aan krediet verslaafde Amerikaanse economie doen verstikken. We zitten dus op een tikkende tijdbom.

Rentespread stijgt

De focus van de Fed is om de zeepbel op de obligatiemarkt in stand te houden en de rente kunstmatig laag. Dit is de enige manier om tijd te winnen maar uiteindelijk zal deze zeepbel uiteen spatten door de torenhoge schulden.

De recente flashcrashes op de obligatie- en valutamarkten lijken de prelude van naderend onheil. De onzekerheid en de volatiliteit nemen zienderogen toe. Het ‘grote’ geld neemt steeds meer afscheid van langlopende leningen en vlucht in kortlopend papier.

Focus op inflatie

De spread tussen 2 jaars en 10 jaars papier wordt steeds steiler evenals de spread tussen 10 jaar en 30 jaar. Als je beleg in lang papier ben je vooral gefocust op inflatie. Bij bijvoorbeeld een 30-jarige obligatie met een rendement van 2.50% is er weinig ruimte voor een foutmarge. Als de inflatie fractioneel stijgt wordt je effectieve rente al negatief.

Een steiler wordende spread is een alarmsignaal dat beleggers zich zorgen maken over inflatie.

En bekend fenomeen onder beleggers is volatiliteit en dat deze voor een deel de premie van opties bepaald. Minder bekend is de grootheid ‘duration’, deze geeft de gemiddelde looptijd van een obligatie weer. Er is een vuistregel voor ‘duration’.

Bij een rentestijging van 1% zal een 30-jarige obligatie ongeveer 20% in waarde dalen. Een fractioneel hogere rente heeft dus al een gigantische negatieve impact op het effectieve rendement. Er is echter nog een ander loerend gevaar.

Liquiditeits-valkuil

De geldhoeveelheid (M2) is vanaf het jaar 2000 in de VS ongeveer verdrievoudigd als gevolg van gratis geld printen maar de omloopsnelheid van geld staat op het laagste peil in meer dan 50 jaar (zie hier grafiek).

Het gecreëerde geld wordt niet uitgegeven maar opgepot bij de banken. Banken lenen slechts mondjesmaat geld uit omdat hun balansen beroerd zijn. Consumenten houden ook meer en meer de hand op de knip. Een lage omloopsnelheid impliceert dat de economische activiteit op een laag pitje staat.

In paniek

Beleggers beseffen in steeds hogere mate dat de risico’s op de obligatiemarkten mondiaal onbeheersbaar worden voor de centrale banken. De lang lopende rentes zijn de afgelopen lopen weken al sterk gestegen. Als we dit combineren met de lage omloopsnelheid van geld dreigt er een liquiditeits-valkuil.

Als beleggers massaal uit obligaties stappen zal deze markt als gevolg van het ontbreken van liquiditeit als een citroen worden uitgeperst. De centrale banken raken dan in paniek en zullen Pavlov gedragen vertonen door de geldkranen nog verder open te zetten. De Fed zal dan genoodzaakt zijn om QE4 te activeren.

Explosieve cocktail

Helaas heb ik een sobere inschatting van de huidige economische ontwikkelingen maar een elegante oplossing lijkt mij niet meer haalbaar. De torenhoge overheidsschulden hangen als een molensteen om de nek van de economie.

Een kamikazeactie van de centrale banken door cash geld uit te bannen om zo de rente flink negatief te sturen sluit ik niet uit. Een bank in het nauw maakt tenslotte rare sprongen. De economische grootmachten, en vooral de VS, leven al decennia lang op de pof.

Uiteindelijk zal de rekening betaald moeten worden. Het wachten is op het moment dat een kritieke massa van beleggers de handdoek op de obligatiemarkten in de ring gooit en de financiële markten imploderen. De laatste bearmarkt op de obligatiemarkten was ruim 30 jaar geleden.

Een historische lage/negatieve rente, een generatie die nog nooit een bearmarkt heeft meegemaakt, een vleugellamme Fed en recent diverse flashcrashes op de obligatiemarkten. En uiterst explosieve cocktail lijkt me.

Jan van Gemeren
www.gannanalist.com