Aan de vooravond van het cijferseizoen over het eerste kwartaal van 2009 heerste er weinig optimisme op de financiële markten. Integendeel, er was sprake van een zwartgallige sfeer en analisten tuimelden over elkaar heen in hun haast om schattingen neerwaarts bij te stellen.
Op zich zou dat al een indicator moeten zijn. Doorgaans is deze beroepsgroep traag met neerwaartse bijstellingen en als ze eenmaal zover zijn dan mag je ervan uitgaan dat het ergste alweer voorbij is. De ironie van het lot: de analist als goede contra-indicator. Het begint erop te lijken dat het dit keer ook zo gaat uitpakken.
De uitkomsten over het eerste kwartaal stellen tot dusverre niet tegen. Daar moet wel bij bedenken, dat de daling in omzet en winst nog steeds fors is. United Technologies noteerde een winstdaling van maar liefst 25%, terwijl de omzet bij Intel 26% prijsgaf en de winst halveerde. Het zijn desastreuze cijfers, die in veel gevallen toch weer beter waren dan de afschuwelijke uitkomsten van het kwartaal ervoor. Daarmee vormen ze in ieder geval een strohalm om aan vast te klampen.
Het is echter onvoldoende om de stijgende beurskoersen over de afgelopen weken te rechtvaardigen. Die schuilt in de ‘guidance’ van veel ondernemingen. Bedrijven uit uiteenlopende sectoren als die van Dupont de Nemours, General Electric, IBM of Intel verwachten in de loop van 2009 een stabilisatie van de markt. Bestuursvoorzitter Paul Otellini van Intel, gaat ervan uit dat het ergste voorbij is en dat de bodem in de hardwaremarkt bereikt is. Op zich is dat een belangrijk gegeven.
Intel, IBM en Microsoft – marktleiders in sleutelindustrieën als semiconductortechnologie, software en IT-dienstverlening – merken als eerste dat er iets ten goede aan het veranderen is in de economie.
Bedrijven die weer gaan investeren, starten met ICT. Dat is de beste manier om het productieproces verder te stroomlijnen, waardoor de productiviteit kan stijgen. Als we daarnaar kijken, dan is het herstel nog zeer teer en kwetsbaar.
Otellini omschrijft de economische omgeving wereldwijd nog als ‘zeer broos’ en bij IBM tonen ze zich zeer terughoudend over de rest van 2009. Nokia merkt op dat de volatiliteit in de markt is afgenomen wat de voorspelbaarheid ten goede komt. Volgens Nokia is het echter te vroeg om van een duidelijk herstel te spreken.
Het herstel laat dus nog op zich wachten. Waar komt dan het optimisme op de financiële markten vandaan? Die zijn vooral ingenomen met de mededeling van een reeks van bedrijven dat het niet nodig is de omzet- en/of winstverwachting over 2009 te verlagen. In die zin is er wel sprake van herstel. Bedrijven als Intel en Nokia hebben afgelopen maanden hun verwachtingen steeds verder moeten temperen. Daar is nu blijkbaar een einde aangekomen.
Hoewel de markt niet fundamenteel verbetert, kunnen ze hun doelstellingen waarmaken door fors in de kosten te snijden. Dat kan door medewerkers te ontslaan, slecht renderende onderdelen af te stoten, fors af te slanken of door versneld voorraden af te bouwen. Bij IBM daalden de kosten afgelopen kwartaal met bijna 10% door bijvoorbeeld meer activiteiten vanuit de VS naar India over te brengen en bij United Technologies gaat het mes in de carrierdivisie (airconditioning en verwarming).
Bij Intel zijn ze van mening dat het uitbodemen van de markt goeddeels is toe te schrijven aan het wegwerken van voorraden bij producenten van hardware. De hardwaresector begint zodoende weer tekenen van leven te vertonen. De crisis van 2000-2002 leert dat kostenbesparingen en het afbouwen van voorraden toen de opmaat tot verder herstel waren. Dat zou nu ook het geval kunnen zijn, maar misschien ook niet.
Bij Dupont wijzen ze erop, dat in sommige sectoren, zoals in de huizenbouw en de auto-industrie, de afgelopen kwartalen wel heel erg hard op de rem is getrapt. Ze denken in eerste instantie aan een inhaalslag, maar vrezen tegelijkertijd dat het herstel niet veel verder zal reiken.
Ondanks de huidige hosannastemming op de beurzen, blijft de onzekerheid groot en wordt de wereld er voor de belegger niet gemakkelijker op. Maar toch lijken er voor hem betere tijden in aantocht. Nu het ergste achter de rug lijkt, richten bedrijven zich weer op de toekomst, zeker bedrijven met een goed gevulde schatkist. Nu waarderingen in de meeste sectoren nog steeds historisch laag zijn, zeggen sommige bedrijven dat de tijd van overnames is aangebroken. Een gewaarschuwd man telt voor twee.
Cor Wijtvliet,onafhankelijk analist en publicist
corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
