De prijs voor graan is in de afgelopen maanden omhoog geschoten. Tussen eind juni en begin augustus bedroeg de stijging meer dan 50%. De oorzaak is duidelijk. In landen als Rusland, Oekraïne en Kazachstan heeft een aanhoudende droogte de oogst op het veld doen verpieteren. Genoemde landen behoren tot de top tien graanexporteurs in de wereld. The Institute for Agricultural Market Studies in Moskou gaat ervan uit dat de graanoogst in de drie landen in 2010/11 behoorlijk lager gaat uitvallen, misschien wel 25% of meer. De overheden in de drie landen hebben in reactie op dit soort berichten in de loop van augustus een exportstop afgekondigd met als voornaamste argument dat de eigen bevolking geen gebrek mag lijden.
Dovemansoren
Ze gingen hiermee in tegen de wens van bijvoorbeeld de FAO. De voedselcrisis van 2007/08 heeft immers geleerd, dat een verbod op de export van voedsel catastrofaal kan uitpakken. Voedselimporterende landen krijgen de neiging om te gaan hamsteren, terwijl exporterende landen van andere producten ook de neiging krijgen minder te gaan exporteren, hoewel daar geen aanleiding voor is. De combinatie van hamstergedrag en exportverbod jaagt de prijs van verschillende producten onnodig op en het schept een kunstmatige schaarste in verschillende delen van de wereld.
Het dringende advies van de FAO bleek aan dovemansoren gericht. Een andere partij, die van de verwerkers van deze grondstoffen, had moeite om haar enthousiasme over deze gang van zaken te verbergen. Woordvoerders van bijvoorbeeld bierbrouwerijen lieten gedragen weten, dat ze wel gedwongen zouden worden eventuele forse prijsstijgingen door te berekenen aan de afnemer, in casu de consument.
Geen bijzondere prijsschommelingen
Loopt het werkelijk zo’n vaart? Laat de situatie van 2010/11 zich vergelijken met die van toen, van 2007/08. Bij the International Food PolicyResearch Institute (IFPRI) zijn ze van mening dat er weinig reden voor paniek is. Het instituut wijst erop, dat er weliswaar sprake is van forse prijsstijgingen in de zomer van 2010, maar dat die zich goed laten vergelijken met eerdere prijsschommelingen in 2009 en voorjaar 2010. Toen was er geen sprake van enige paniek en de prijzen zakten naar eerdere niveaus.
De ontwikkeling van de futures levert hetzelfde gematigde beeld op, aldus het IFPRI. De futures prijzen met levering tussen september en december 2010 lieten een forse stijging zien in augustus. Futures die wat verder in de tijd aflopen vertoonden in augustus geen opzienbarende schommelingen. Drie jaar geleden was dat wel anders, toen alle futures een aaneen geschakelde stijging lieten zien. De markt is op termijn niet pessimistisch over de wereldwijde graanoogsten. De markt gelooft ook niet dat het exportverbod lang zal standhouden. Na de initiële schok namen de prijsbewegingen van de futures snel af.
Voorraden
Optimisme over toekomstige graanoogsten zegt natuurlijk weinig over de graanoogsten en graanvoorraden voor de korte termijn. Ook daar is het IFPRI geruststellend over. Weliswaar is Rusland een belangrijke producent en exporteur. Het land is echter slechts verantwoordelijk voor 8% van de graanproductie in de wereld. Rusland exporteert ongeveer 30% van zijn productie en dat is goed voor 11% van de wereldmarkt.
Natuurlijk traditionele afnemers van Russisch graan zoals het Midden Oosten en Noord Afrika zien zich voor de vraag geplaatst waar ze snel een alternatieve leverancier kunnen vinden voor de 6 tot 8 miljoen metrische tonnen die er minder uit Rusland komen. Dat zal echter geen groot probleem zijn. De Amerikaanse voorraden zijn 26 miljoen metrische tonnen groot. Dat is omvangrijker dan de totale Russische export van 21 miljoen metrische tonnen in 2009.
De grootste geruststelling is, dat de oogst van 2010/11 evenals de oogst over 2009/10 wereldwijd weer omvangrijk en van goede kwaliteit zal zijn. De voedselcrisis van 2007/08 was de culminatie van een reeks van tegenvallende oogstjaren. Dat is een belangrijk verschil.
Tenslotte
De heftige schommelingen in vooral juli 2010 waren een vorm van overreactie als gevolg van herinneringen aan 2007/08. Toen was er schaarste, waren er snel oplopende prijzen en waren er voedselrellen. Toen gingen er ook geruchten over prijsmanipulaties op de grote commoditymarkten. Het is aanlokkelijk om te stellen, dat de Russen hebben willen profiteren van de paniek op de markt over een mogelijke schaarste. Het exportverbod had dan de prijzen nog verder de lucht in moeten jagen, zoals de woordvoerders van verschillende westerse bedrijven niet moe werden te voorspellen.
De paniek is echter verdwenen. Als er al sprake is geweest van voorop gezette bedoelingen, dan zijn die op niets uitgelopen. De enige winnaars zijn voorlopig de Amerikaanse en Australische graanboeren en de bedrijven die hun oogsten opkopen en over de wereld distribueren.
Bronnen:
b. IFPRI, Fires in Russia, Wheat Production, and Volatile Markets: Reasons to Panic? Augustus 2010
Dr. C.A.M. Wijtvliet
De auteur is zelfstandig gevestigd analist. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen die de beleggingswereld raken. Daarnaast geeft hij lezingen en presentaties.
corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
Bezoek ook ons forum en discussieer actief mee.Klik hier
Start met Automatisch Beleggen
De grondstoffenmarkt zal verder zal in 2020 verder kunnen herstellen. Het lijkt zich een ‘perfect storm te ontwikkelen voor deze beleggingscategorie.
Elke crisis kent zijn winnaars en verliezers. Een van de verliezers van de huidige pandemie is de cacaoboer.
Staan we aan de vooravond van een nieuwe supercycle voor commodities. Gelet op de prijsstijgingen ben je geneigd ja te zeggen.
Hoe serieus moeten we de ESG-betogen van een financiële reus als BlackRock eigenlijk nemen.
De explosieve prijsstijging van tarwe zal ons Nederlanders nog niet echt verontrusten. Maar voor veel bewoners op deze aardbol leidt de dure tarwe tot ernstige bestaansproblemen. De cijfers zijn onthutsend: een op de zeven wereldburgers leidt honger! Mensenrechtenorganisaties pleiten er daarom al jaren voor dat grondstoffen voor levensmiddelen niet langer als winstobject voor speculanten mogen dienen.
Mag ik in dit verband verwijzen naar mijn bijdrage “Wordt brood een luxeproduct?”, http://financieel.infonu.nl/beleggen/59112-hedge-funds-op-het-verkeerde-been.html