De mijnbouwbedrijven werden in de tweede helft van 2008 hard geraakt door de plotselinge krimp van de wereldeconomie. De vraag naar grondstoffen stortte volledig in. De prijzen van metalen als ijzererts, staal, koper en aluminium geraakten in een vrije val. De Baltic Dry-index – de wereldwijde graadmeter voor scheepvaarttarieven om deze metalen te vervoeren – daalde in korte tijd met maar liefst 94 %. De Capesize schepen – de grootste vrachtvaartuigen – liggen sinds oktober in groten getale werkloos voor anker in de havens. Door deze plotselinge vraaguitval zagen de mijnbouwbedrijven zich genoodzaakt om de productie terug te schroeven en verschillende mijnen te sluiten. De Dow Jones Stoxx 600 Grondstoffen sector heeft de afgelopen 12 maanden 60 % van zijn waarde verloren. Na de explosieve stijging tot de zomer van vorig jaar zijn grondstoffen als belegging even volledig uit de gratie.
Door overal ter wereld mijnen te sluiten en hun productie terug te brengen leggen de mijnbouwers echter de basis voor een nieuwe hausse in de metalen. Naar schatting zou dit jaar voor een bedrag van zo’n 50 miljard dollar aan geplande investeringen uitgesteld kunnen worden. Dat komt neer op de productie van 2 tot 3 jaar van ijzererts, koper en aluminium. De mijnbouwers zijn hun balans aan het versterken door liquiditeiten op te sparen, hun investeringsbudgetten te reduceren, hun aandelen inkoopprogramma’s uit te stellen, eerder aangekondigde overnames af te blazen en werknemers te ontslaan. Hiermee wordt de volgende schaarste voor de komende jaren gecreëerd.
Mijnen raken van nature door hun productie dagelijks verder uitgeput. Wanneer er niet voor vervangende capaciteit wordt gezorgd ontstaan er tekorten en wordt de basis gelegd voor een explosieve stijging van de prijzen in de toekomst. Volgens Evy Hambro, fondsbeheerder van het World Mining Fund van Blackrock, is dit de [W:varkenscyclus] in volle werking. Hij verwacht een nieuwe hausse. En inderdaad, Chinese staalproducenten verwachten dit jaar volgens een onderzoek van consultant Steel Business Briefing een stijging van de staalprijzen. Deze rooskleurige voorspelling komt juist op een moment dat de Chinese staalproducenten weer om de tafel gaan zitten met ’s werelds grootste mijnbouwbedrijven voor hun jaarlijkse onderhandelingen over de prijs van ijzererts. Hier wordt de prijs bepaald die de rest van het jaar voor de industrie als richtlijn dient.
De afgelopen dagen vertoonde de eerdergenoemde Baltic Dry-index een opmerkelijk herstel. De Londense index steeg als gevolg van een plots toenemende vraag vanuit vooral China in een paar dagen tijd met maar liefst 30 % en is sinds de bodem van december inmiddels met 125 % opgelopen. Hiermee werd het hoogste niveau sinds 3 ½ maand bereikt. Volgens scheepsmakelaars zijn de Capesize schepen sinds kort weer uit de havens verdwenen en varen ze weer. De Chinese producenten kopen weer ijzererts uit Australië en Brazilië, waar de grootste mijnbouwbedrijven ter wereld gevestigd zijn. Terwijl veel commentatoren ons dagelijks met een sardonisch genoegen inpeperen dat beleggers hun veiligheidsriemen goed moeten aangorden omdat het allemaal nog veel erger gaat worden en de bodem nog lang niet is bereikt lijken de ontwikkelingen in de scheepvaart dat te logenstraffen. Met de daling van de scheepvaarttarieven is de crisis immers ook begonnen. Is hier sprake van een nakend herstel van de wereldeconomie? De Baltic Dry index wordt gezien als een zeer goede graadmeter voor de richting van de wereldeconomie.
Voor geduldige beleggers biedt dit mooie perspectieven. Terwijl de meeste beurzen sinds het begin van dit jaar nog op verlies staan – de AEX uitgezonderd – is de mijnbouwsector dit jaar reeds met 8 % gestegen. Na de koersval van vorig jaar bedraagt de gemiddelde koers/winstverhouding slechts 4 over de gerapporteerde winst van het jaar 2008. Marktleiders als BHP Billiton en Rio Tinto zijn sinds hun bodem van vorig jaar met meer dan 70 % gestegen. Beleggers kunnen uiteraard bovengenoemde fondsen kopen maar ze kunnen een betere spreiding realiseren door te kiezen voor het toonaangevende mijnbouwfonds Blackrock World Mining Fund. Het fonds belegt wereldwijd in mijnbouwers en realiseerde sinds begin dit jaar een rendement van 7,85 %. Het fonds was jarenlang een outperformer maar leed zwaar onder de baissemarkt van het afgelopen half jaar. Is deze plotse draai van de Baltic Dry-index het sterk gewenste licht aan het einde van de tunnel voor de wereldeconomie?
Jan-willem Nijkamp
Werkzaam voor Inmaxxa Vermogensbeheer
