De VS zijn een sterk gepolariseerd land. De tegenstellingen tussen rood (conservatief) en blauw (liberaal) zijn zo groot geworden, dat het land eigenlijk onregeerbaar is. De rode en blauwe bevolkingsgroepen leven meer en meer met de rug naar elkaar toe en willen minder en minder met elkaar te maken hebben.
Er is een beperkt voordeel aan deze intense polarisatie. Beide kampen hebben talloze denktanks in het leven geroepen om het eigen gelijk te onderstrepen. Dat resulteert in een waterval aan rapporten die allemaal te vinden zijn op de diverse websites en in de meeste gevallen gratis zijn te downloaden. Voor wie geduld heeft om in deze zee van wetenswaardige rapporten te wroeten is er altijd wel wat te vinden. Zo heeft de liberale denktank the Institute for Policy Studies onlangs een onderzoek gepubliceerd met de intrigerende titel: CEO Pay and the Great Recession. Dit rapport past in een reeks van jaarlijkse onderzoeken naar het inkomen van de Amerikaanse CEO.
Zelfverrijking
In een liberaal rapport naar de inkomensontwikkeling van ‘de baas’ hoef je weinig subtiliteiten te verwachten. Het rapport trekt vanaf pagina 1 ten strijde. Het gemiddeld inkomen van de CEO van de 50 grootste bedrijven is in een halve eeuw tijd verachtvoudigd en bedraagt anno 2010 ongeveer $ 9 miljoen. Het reële inkomen van de doorsnee Amerikaanse werknemer stagneert al sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw. Het is de stelling van het rapport dat deze uitzinnige salarisontwikkeling van de top van het Amerikaanse bedrijfsleven mede ten grondslag ligt aan de recessie.
Kampioenen van het ontslag
Ter staving van de stelling verwijzen de auteurs ondermeer naar een onderzoek van het blad Forbes. Dit blad heeft becijferd, dat de 500 grootste bedrijven tussen november 2008 en april 2010 bijna 700 000 medewerkers de laan uit stuurden. Meer dan 75% van alle ontslagen kwamen voor rekening van vijftig bedrijven. De kampioenen van het ontslag verdienden in 2009 gemiddeld $ 12 miljoen en dat was ruim 40% meer dan de collega’s uit de S&P500 mee naar huis mocht nemen. Vijf van de bedrijven die hun top zo royaal beloonden in 2009, ontvingen in dat jaar miljarden aan overheidssteun.
De hamvraag in deze omstandigheden is natuurlijk wat het opleverde voor het bedrijf? En hier gaat het mis. De auteurs claimen op basis van eerder onderzoek, dat na ingrijpende herstructureringen slechts een derde van de bedrijven hun winst ziet toenemen en dan nog voor de korte termijn. De auteurs blijven echter een overtuigend antwoord schuldig op hun eigen stelling dat CEO’s een bewust beleid voerden om zoveel mogelijk mensen de laan uit te sturen. De ontslaggolf moest de beurskoers doen stijgen en op die manier de grote bonus veilig stellen. Beweren dat de meeste bedrijven nog steeds mooie zwarte cijfers schreven ten tijde van de ontslaggolf, is geen afdoende bewijs.
Dat neemt niet weg, dat beleggers zich best eens achter de oren mogen krabben. Het is immers nog steeds çommon wisdom in beleggersland, dat ontslaggolven de winstgevendheid van een bedrijf en daarmee de koersontwikkeling ten goede komen. Dat blijkt allemaal van uiterst tijdelijke aard.
Ontwortelde elites
Het onderzoek blijft teveel hangen op het niveau van de morele verontwaardiging. Het is uiteraard meer dan ergerniswekkend dat de top vijftig kampioenen van het ontslag in 2009 samen bijna $ 600 miljoen incasseerden, terwijl de gemiddelde ex-werknemer op een uitkering van $ 15,860 mag rekenen.
Misschien hadden de auteurs een voorbeeld moeten nemen aan Robert Reich, voormalig minister van Arbeid. In zijn boek Aftershock wijst hij erop, dat de economische elite zich geleidelijk volledig los gezongen heeft van de rest van de maatschappij. Zij wortelen niet meer in de Amerikaanse samenleving en dat maakt hen doof en blind voor hun eigen verantwoordelijkheid en voor wat ze aanrichten. De Amerikaanse middenklasse worstelt al enkele decennia met de negatieve gevolgen van de globalisering en snelle technologische vernieuwingen waardoor veel traditionele banen verdwenen zijn en de koopkracht steeds verder wordt aangetast. De economische elite blijft er blind en doof voor. Reich is een representant van een groeiende groep economen die bang is dat er een einde gekomen is aan een stilzwijgende afspraak tussen werkgever en werknemer. De een betaalt een behoorlijk salaris en de ander zet dat salaris om in consumptie. Als dat inderdaad het geval zal blijken, dan voorspelt dat volgens deze groep economen weinig goeds voor de VS. Een verarmende en wraakroepende middenklasse kan zich woedend keren tegen de elites. Dat kan op een breed terrein negatieve gevolgen hebben.
Amerikaanse toestanden
In Europa wil men nogal eens denigrerend spreken over ‘Amerikaanse toestanden’ als dit soort alarmerende verhalen de plas komen overgewaaid. Echter, ook in Europa komt in snel tempo een einde aan een lange stilzwijgende afspraak. Onder druk van dezelfde globalisering en technologische vernieuwing is het Europese sociale systeem van de welvaartsstaat onder steeds zwaardere druk komen staan. Dat heeft erin in Italië bijvoorbeeld in geresulteerd dat er een zogeheten 1000 euro generatie is gegroeid. Jongelui kunnen geen vaste baan meer vinden en komen niet veel verder dan wat losse baantjes die maximaal Eur 1000 per maand opleveren. Frankrijk kent sinds jaar en dag een exodus van hoogopgeleide jongeren die hun heil in het Verenigd Koninkrijk zoeken of in de VS. In Nederland hebben jongeren tot 27 jaar geen recht meer op een uitkering’. In de recessiejaren 2008/09 is een hele grote groep 50 plussers gedachteloos aan de kant gezet. Dus ook in ons werelddeel heersen ‘Amerikaanse toestanden’ en dan moeten de grote bezuinigingsgolven nog komen.
Tenslotte
Zal de grote recessie van 2008/09 een breuklijn in de geschiedenis blijken, zoals sombermansen beweren? Zullen deze jaren symbool worden voor de veranderende verhoudingen in de wereld? Het machtsevenwicht verschuift definitief naar Azië, wat onder meer tot uitdrukking komt in een verarmende bevolking in Europa en de VS. Het klinkt misschien overdreven, maar het is een scenario waar ‘we’ beslist rekening moeten houden.
Dr. C.A.M. Wijtvliet
corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
De auteur is zelfstandig gevestigd analist. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen die de beleggingswereld raken. Daarnaast geeft hij lezingen en presentaties.
Bezoek ook ons forum en discussieer actief mee.Klik hier
Start met Automatisch Beleggen
De oudjes onder ons zullen zich nog wel de vroeg jaren zeventig herinneren. Het was de tijd dat de olieprijs verveelvoudigde en dat joeg weer de prijs van andere commodities de lucht in.
De eerste 100 dagen in functie zijn een maatstaf om het succes van Amerikaanse presidenten te meten. Wat is tot nu toe de impact op de markten geweest en wat mogen we nog verwachten?
Voor het derde kwartaal van 2020 verwacht Calcasa, een bedrijf dat onroerend goed waardeert, een woningprijsontwikkeling op jaarbasis van +9,0%.
Voor een enkeling was de komst van een nieuwe pandemie geen verrassing. Mens en dier leven in grote delen van de wereld simpelweg te dicht op elkaar. Dat moet geregeld wel misgaan.
