MAT LEI en wat er naast ligt

“Als je Noord-Afrika binnengaat ligt er eerst een MAT op de vloer. Daarnaast ligt een LEI”

Dit ezelsbruggetje leerde ik op de lagere school (de vroegere basisschool) uit het boekje SOS – Succes Op School om de landen in Noord Afrika te kunnen onthouden. Voor de jongere generatie: een lei is een ouderwetse iPad.

De afgelopen weken kwam dit hulpmiddeltje weer van pas om de Maghreb voor de geest te halen. De Jasmijn-revolutie in Tunesië en de opstand in Egypte zijn natuurlijk politiek belangrijk, maar ik geloofde niet dat het grote gevolgen voor de wereldeconomie kon hebben. Ook al stegen de olieprijzen, de mogelijkheid dat het Suez-kanaal dicht zou gaan leek me klein. Bovendien zijn er voldoende alternatieven.

Egypte en Tunesië zijn economisch relatief te onbelangrijk om de financiële markten te kunnen beïnvloeden. Maar het perspectief is veranderd toen dit weekend de protesten zich verspreidden naar Algerijë en Marokko in het westen en Libië niet te vergeten en in het oosten Jemen en Bahrein. Dit laatste land ligt maar 15 km van de grootste OPEC-producent Saoedi Arabië. De (potentiële) opstanden tegen de dictators vinden juist plaats in deze olierijke regio. De olieprijzen stegen tot op of boven de $ 100; we moeten in deze periode oppassen of we WTI of Brent als ijkpunt nemen.

De reacties zijn in zo’n geval voorspelbaar. De pessimisten voorspellen het ergste: analisten van Nomura houden de mogelijkheid van een stijging van de prijs tot $ 220 per barrel open, ver boven de top van $ 147 in 2008. Dit zou al kunnen als Libië en Algerijë hun productie en verscheping geheel zouden stilleggen. Dit is natuurlijk een extreem scenario.

Uiteraard heeft ook een “gewone” verdere stijging gevolgen voor de wereldeconomie. Een oude vuistregel zegt dat elke olieprijsverhoging met $ 10 per barrel een half procent van de mondiale BBP-groei afhaalt. Nuanceringen zijn er ook. Een ambtenaar van de Engelse Treasury merkt op dat als die vuistregel zou gelden, de wereld nu al in een diepe recessie zou moeten zijn. De olieprijzen zijn te hoog, maar de wereldeconomie is in een veel betere conditie om er mee om te gaan.

Niettemin, het woord double-dip heb ik in dit verband nog niet gezien, maar dat lijkt een kwestie van tijd. De stijgende olieprijs komt op een moment dat inflatie toch al op de markten als een serieus gevaar wordt gezien. De winsten van de bedrijven worden door hogere inputkosten bedreigd. Ook de zeer meevallende cijfers voor het consumentenvertrouwen van deze week in Europa en de V.S. zouden wel eens de laatste in een reeks kunnen zijn geweest als de burger merkt hoeveel meer hij kwijt is voor een tank benzine. Ook in China, de grootste energieconsument van de wereld komt dit ongelegen. Met een inflatie van 4,9% en nog sneller stijgende voedselprijzen staan de autoriteiten voor de moeilijke vraag hoe de dreigende koopkrachtdaling voor de Chinese burger af te wenden.

De optimisten houden het op een tijdelijke verstoring van de normale vraag- en aanbodverhoudingen. De olievoorraden bevinden zich op een vijfjaarshoogtepunt en de OPEC-landen hebben meer dan voldoende reservecapaciteiten om snel extra olie op te pompen, terwijl meer van het Iraakse zwarte goud in aantocht is.

Als dat zo is, dan wordt de prijs dus vooral bepaald door de angst dat het virus van de democratisering ook de grote productielanden kan gaan aantasten en de productiecapaciteit dan voor langere tijd uitgeschakeld zou kunnen worden. Naarmate deze angst voortduurt kan de olieprijs ondanks voldoende aanbod hoog blijven en zelfs verder stijgen. In zo’n situatie lijkt mij een forse terugval in de BBP-groei onvermijdelijk. De kaarten worden dan voor de belegger opnieuw geschud.

We zullen dus in deze weken goed moeten opletten of de revolutie in nog meer landen – ook buiten het Midden Oosten (Venezuela?) – aanslaat. Misschien moet De Kritische Belegger op deze pagina ook eens een politiek specialist aan het woord laten!