De aanstaande grote crisis

Ruim twee maanden geleden hield ik in België een voordracht op het symposium van Goldonomic. Speciaal voor de bijeenkomst was ook de Amerikaan Peter Schiff overgekomen. Het was een geanimeerde bijeenkomst met veel discussie en informatie-uitwisseling ter voorbereiding op de volgende grote crisis.

Peter Schiff is in de VS bekend van radio en televisie en schrijver van diverse boeken, zoals Crashproof enThe Real Crash. Al ver voordat de crisis in 2008 uitbrak, volgde ik hem en wist ik dat hij gelijk had en dat er een crisis zou aankomen die we in jaren niet gezien hadden. Toen de crisis er  was, viel het me op dat kranten vooral die analisten, hoogleraren en economen aan het woord lieten die de hele crisis niet hadden zien aankomen, laat staan ervoor hadden gewaarschuwd. Om die reden vond ik het dan ook nodig een ingezonden brief naar het FD te sturen, waarin ik ook Peter Schiff met name noemde. De kop van die inzending luidde: ‘Nieuwe zeepbel heet Keynes’:

De eerste alinea luidt als volgt:

“Keynesiaans gedachtegoed siert regelmatig de pagina’s van het FD. Tijd voor een tegengeluid. In de afgelopen jaren is door vooral economen van de Oostenrijkse School (Ludwig von Mises Institute) herhaaldelijk gewaarschuwd voor de onhoudbare, kredietgedreven, boom in de economie en op de financiële

markten. In 2005 en 2006 werd Peter Schiff (schrijver van het boek Crash Proof) op CNN door andere analisten uitgelachen op het moment dat hij waarschuwde voor een naderende economische aardverschuiving. De oplossingen die dezelfde Schiff thans aandraagt worden in de wind geslagen en in het FD zelfs getypeerd als ‘naïef’ (FD Geld, 20 december 2008). Anderhalf jaar na de start van de kredietcrisis gaat een groot deel van de zendtijd nog altijd uit naar die hoogleraren en economen die de aanstormende trein compleet gemist hebben en haar in de loop van 2008 zelfs nog afdeden als een bagatel.”

Er is intussen niet veel veranderd. We zien in interviews nog altijd dezelfde hoogleraren, analisten en economen verschijnen die de hele crisis destijds niet zagen aankomen. Als je als analist eenmaal een plekje hebt veroverd in het gilde van commentatoren, word je steevast opnieuw geïnterviewd. Zo wist Jaap van Duijn eind 2007 te melden: ‘Die andere crisis van 2007, de kredietcrisis, zullen we in 2008 vergeten zijn.’ Zoals we weten is het iets anders gelopen, maar niettemin zien we Van Duijn nog geregeld geïnterviewd worden over de (krediet)crisis.

Dit is des te meer van belang omdat we nu zijn aanbeland in een fase die vergelijkbaar is met de periode voorafgaand aan 2007-2008. De verkopen op de huizenmarkt, die sinds 2008 dramatisch waren ingezakt, nemen toe en alom wordt geclaimd dat er sprake is van een herstel op de huizenmarkt en sterker nog, we lezen regelmatig ‘dat het herstel doorzet’. Het belangrijkste herstel zit echter in de omzetten van makelaars die garen spinnen bij het hernieuwde optimisme in de media. Wanneer ik kanttekeningen plaats bij dit herstel, word ik meestal ongelovig aangekeken. We hebben de crisis toch wel zo’n beetje gehad, krijg ik steevast te horen.

Op de bijeenkomst in België had ik speciaal voor de Belgische aanwezigen een analyse gemaakt van de Belgische huizenmarkt. Anders dan in Nederland heeft de huizenmarkt daar nog amper een terugslag gezien. Met behulp van sterk dalende demografische gegevens liet ik zien dat de vooruitzichten voor België niet zo rooskleurig zijn en dan druk ik me voorzichtig uit. Die daling komt, met hoeveel is lastig in te schatten. Niettemin deed ik met onderstaande grafiek en wat technische analyse een poging.

Met een terugkeer naar de steunlijn gaat er al gauw zo’n 40 procent vanaf. Ik kon merken dat de hausse in de Belgische huizenmarkt nog flink huishield, want de meeste opmerkingen en vragen gingen daarover. Of ik de immigratiecijfers van België wel had meegenomen en of de situatie in België niet heel anders was dan in Nederland. Ik herinner me soortgelijke reacties toen ik bij lezingen in 2008 zei dat de Nederlandse huizenmarkt flinke klappen zou krijgen: de rente was laag, de vraag was groot en geen ander land had hypotheekrenteaftrek zoals wij dat hadden. Alle destijds aangedragen argumenten konden echter niet voorkomen dat de huizenprijzen in Nederland met 20 procent daalden.

Maar zoals gezegd, het ongeloof is nu opnieuw aanwezig. We worden voor gek verklaard totdat de volgende grote(re) crisis er is. Voor interviews worden dan weer gewoon de analisten gevraagd die de vorige crisis ook niet aan zagen komen. En opvallend genoeg blijkt dan ineens dat iedereen ook deze crisis voorspeld had. Dus om te voorkomen dat mensen ons niet geloven, hebben we het vastgelegd in een nieuw, geheel herschreven, boek: “Deflatie in aantocht, vijf stappen om de komende crises te voorkomen”. In september verschijnt het in de 8e druk. Gratis het eerste hoofdstuk downloaden? Ga naar de website Als geld je lief is.

Elmer Hogervorst & Eric Mecking