Het kan verkeren. Nog niet zo lang geleden verschenen er boeken met titels als ’the jobless future’. Die boeken beschreven de angst dat in de nabije toekomst robots de mens zijn baan zouden ontnemen. Vandaag de dag gaat de kreet op, dat de robotisering van de economie en samenleving veel te langzaam gaat.
Het waarom van deze omkering van zaken kennen we allemaal. Bijna overal ter wereld groeit het tekort aan arbeidskrachten. Het aantal werkenden in de leeftijdsklasse 15 – 64 jaar is aan het dalen, terwijl het aantal senioren gestaag groeit. De oplopende vergrijzing is de uitkomst van twee ontwikkelingen: vrouwen krijgen gemiddeld minder kinderen en dankzij de wetenschap stijgt de gemiddelde levensverwachting.
De feiten liegen er niet om. Al in bijna 40 landen daalt de beroepsbevolking waaronder nagenoeg alle westerse landen. In een land als China zal, volgens de bank Bernstein, de beroepsbevolking de komende 3 jaar met 35 miljoen dalen. Het land heeft daarom een programma opgezet om de robotisering van de economie te versnellen. Het is echter twijfelachtig of het voldoende zal zijn. In sterk vergrijzende landen als Duitsland en Japan zie je soortgelijke ontwikkelingen. Robotisering moet het antwoord op de vergrijzing worden, omdat andere oplossingen zoals meer immigranten of het verhogen van de pensioenleeftijd in populistische tijden moeilijk ligt bij de kiezer.
De opmars van de robot zal sommige beroepsgroepen zwaarder treffen dan andere. De fabrieksarbeider zal het misschien heel zwaar krijgen. Elke robot kan drie werknemers vervangen. Anderzijds, soms is de vrees groter dan de werkelijkheid. Neem als voorbeeld de vrachtwagenchauffeur. Nog maar luttele jaren geleden bestond de vrees, dat de zelfrijdende vrachtauto de chauffeur totaal overbodig zou maken. Voorlopig zien we de vraag naar chauffeurs allen maar groeien in tal van landen. Soms gaan ontwikkelingen eenvoudigweg minder snel dan verwacht of gehoopt.
Trouwens, niet alleen het aantal werkenden neemt wereldwijd af, ook het aantal geboortes blijft maar dalen in veel landen, aldus de Verenigde naties. Het aantal werkenden zal dus blijvend dalen met alle gevolgen van dien. Overheden doen er goed aan om nu al verregaande plannen te ontwikkelen om te voorkomen dat we belanden in een toekomst zonder enige vorm van groei.
Beleggers moeten misschien maar eens op zoek gaan naar bedrijven die onmisbaar zijn voor de zeer gewenste robotisering van onze samenleving.
