Het ging er heet aan toe, afgelopen week bij Verantwoordingsdag. Geert Wilders verkondigde luid en duidelijk dat het maar afgelopen moest zijn met het sturen van miljarden euro’s richting Zuid-Europa. Volgens de regeringspartijen zou deze werkwijze desastreus uitpakken voor Nederland. Duizenden banen zouden hier verloren gaan, ouderen zouden hun pensioenen verliezen. Maar is dat wel zo? Gaan al die nare dingen gebeuren als het kredietwaardige noorden zou besluiten niet langer het kredietzoekende Zuiden (Griekenland en Portugal) met tientallen zo niet honderden miljarden te blijven steunen.
Moreel debat
Politieke debatten in Nederland worden al heel snel in morele termen gevoerd, ook al is het onderwerp puur financieel-economisch. Dat is enerzijds ergerniswekkend, maar anderzijds verhult een moreel debat dat politici zich eigenlijk geen raad weten met de situatie. Het werkelijke probleem is dat de huidige crisis in de eurozone alleen maar verliezers zal tellen. Welke oplossing Europa ook kiest, het zal heel veel geld gaan kosten. Eigenlijk kunnen we slechts kiezen tussen verschillende kwaden en dus proberen we een keuze te ontlopen. De fameuze Britse econoom omschreef deze houding onlangs in the Financial Times als volgt:
Een ter dood veroordeelde krijgt van de koning te horen dat hij kan blijven leven
als hij erin slaagt om een paard binnen een jaar te leren spreken. De veroordeelde stemt
ermee in. In een jaar tijd kan veel gebeuren. De koning kan sterven, de veroordeelde kan
sterven. Het paard kan leren spreken.
Dat is voor dit moment het Europese beleid. We proberen tijd te winnen in de hoop dat nieuwe en meer aantrekkelijke oplossingen zich aandienen.
Tussen twee kwaden
Welke oplossingen zijn er voor handen. De eerste is, dat Griekenland de eurozone verlaat en weer terug keert naar de drachme. Door die te laten devalueren kunnen de Grieken de omvang van de schuld laten krimpen. Die oplossing is inderdaad mooi maar wel te mooi om waar te zijn. De Griekse schuld is immers in euro’s genoteerd. Als de Grieken de eurozone verlaten zal de drachme snel in waarde kelderen en zal de schuld enorm toenemen. De kans dat Griekenland ooit terug betaalt zal eerder kleiner dan groter worden.
Griekenland kan dus beter Lid van de eurozone blijven. Maar wat dan? Het land moet hard gaan groeien om zo zijn schuldenlast te kunnen afbetalen. Gelet op de geschiedenis van dit land, is dat hoogst onwaarschijnlijk. Wolf schetst een mooi scenario om de onmogelijkheid van die oplossing te onderstrepen. Stel dat de Griekse economie de komende jaren met gemiddeld 4% nominaal zou groeien en stel dat Griekenland een rente van 6% op zijn schuldpapier zou moeten betalen in plaats van de huidige 15% à 16%, dan nog zou het land een overschot op zijn begroting van meer dan 3% moeten behalen om zelfs maar het schuldniveau te kunnen stabiliseren. Als de Grieken dan ook nog eens zouden gaan voldoen aan de Maastrichter norm, dat de staatsschuld niet groter mag zijn dan 60% van het Bruto Nationaal Product, dan moet het overschot uitkomen op 6% van het BNP. Hoe waarschijnlijk is dit scenario. Hoe waarschijnlijk is het dat beleggers tevreden zouden zijn met een vergoeding van 6% op Grieks schuldpapier? Dat is slechts 3% meer dan beleggers ontvangen van het o zo solide Duitsland.
Griekenland blijft voorlopig aangewezen op hulp van buitenaf, als afstempelen niet tot de serieuze mogelijkheden behoort. De voorwaarden voor financiële steun door bijvoorbeeld het IMF en the European Stability Mechanisme horen dan zodanig te zijn, dat de Grieken inderdaad aan een reële schuldreductie kunnen gaan denken. Dat is mogelijk, maar dat betekent slechts dat de ondersteuning nog decennia nodig is. Is dat een aantrekkelijk vergezicht? Amper. De Grieken zouden feitelijk hun onafhankelijkheid gaan verliezen en dat is nooit goed voor de onderlinge verhoudingen. Daarnaast is het nog maar de vraag of de niet-Europese leden van het IMF bereid zullen blijken jaar in jaar uit geld te sturen naar Griekenland. Dus moet Europa in zijn eentje de schuldenlast gaan financieren. Is het waarschijnlijk dat zulks gaat gebeuren.
Afstempelen
Wat is er eigenlijk tegen afstempelen van de schuld? In feite houden financiële markten daar al serieus rekening mee, gelet op de gevraagde rentevergoedingen. Het zal daarom niet verrassen of voor paniek zorgen. Eerder zal er sprake van opluchting zijn. Er is immers duidelijkheid. Een voordeel van een goed georganiseerde afstempeling is, dat de kredietwaardigheid van Griekenland weer groter wordt als er naast het afstempelen ook plannen op tafel liggen voor bijvoorbeeld economische hervormingen. Ook zouden banken binnen en buiten Griekenland gemobiliseerd worden hun steentje bij te dragen om dit proces van afstempeling goed te begeleiden.
Zijn alle problemen voorbij als Europa besluit af te stempelen? Nee, al was het maar dat de Griekse economie bijl lange na niet in staat is te concurreren met de rest van de wereld. Dus het is nog maar de vraag of de economie gaat groeien als de schuldenlast verdwenen is. Voor het land zou een lange periode van deflatie aanbreken. Japan is dan het voorbeeld van een langzaam verschrompelende economie.
Tenslotte
Welke keuze er ook gemaakt wordt, het gaat pijn doen. Of, misschien blijkt het paard ineens te kunnen spreken.
Dr. C.A.M. Wijtvliet
corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
De auteur is onafhankelijk financieel analist. Hij is tevens partner bij De Weygerbergen, bureau voor performancemeting en vermogensbegeleiding in Eindhoven, www.Weygerbergen.com.
Start met Automatisch Beleggen
India was het land van de natte droom van het outsourcend Westers bedrijfsleven. Een oneindig groot aantal goed opgeleide Indiërs werkte hard voor een grijpstuiver.
De verwachting is dat de coronacrisis ook een negatieve impact op de woningmarkt zal hebben.
En u denkt dat de oil majors het moeilijk hebben? Misschien, maar wat dacht u van de financiële industrie?
Is economie een wetenschap? Ik heb mijn twijfels.
Ik lees net dat Noorwegen donderdag is gestopt met betalen aan Griekenland??
zie: http://www.demorgen.be .
Noorwegen is geen lid van de Europese Unie maar draagt wel financieel bij om de crisis in Europa op te lossen.
Noorwegen heeft het vermoeden dat de bijdragen niet terechtkomen waar ze voor bedoeld zijn.
Ik denk dat kwijtschelding een signaal is aan andere staten, dat men de moeite van sparen/terugbetalen etc. kan besparen. Mocht de boel worden afgestempeld en/of kwijtgescholden worden, dan zal het in een nieuw stelsel net zo vergaan…de geschiedenis zal zich herhalen.
Nu ben ik van mening dat schuldenlanden ontdaan moeten worden van rentelasten; ze maken de situatie veel erger dan dat het is. Er moet uiteindelijk ook uitzicht zijn op licht ah eind vd tunnel, maar wel door landen te laten ervaren dat aflossen een zware opgave is die ze, eenmaal afgelost, niet snel weer willen ervaren.
Elke vrije cent moet gebruikt worden op af te lossen, totdat de schuld ook daadwerkelijk is afgelost.
Verder kan je van bijv. Griekenland niet verlangen dat ze hun grond, bezit e.d. afstaan aan schuldeisers; de soevereiniteit moet gewaarborg blijven om te voorkomen dat we ooit vervallen in onlusten, onafhankelijkheidsoorlogen e.d.
Bedenk ook dat de gemiddelde Griekse burger slachtoffer is van de grillen en beslissingen van hun regering en nationale banken, Grieks bedrijfleven (en de vele mulltinationals die enorme bedragen zwart geld rondpompten…laten we niet al te hypocriet zijn!)
Ter overweging, want denk niet dat wij zomaar van alles gevrijwaard hoeven te blijven: http://www.ftm.nl/followleader/de-ondergang-van-het-stenenland.aspx