Obama staat twee economische recessies te wachten

Patroonherkenning schetst een duidelijk beeld van de Amerikaanse werkloosheid de komende jaren en daarmee van de economie. In de volgende vijf jaar zal de werkloosheid heel sterk gaan stijgen en zullen twee periodes optreden waarin sprake is van een recessie. De nieuwe president krijgt het niet gemakkelijk.

Patroonherkenning is een door analisten gebruikte onderzoeksmethode om koersontwikkelingen te bestuderen en te interpreteren. Een patroon ontstaat als in een bepaalde markt voldoende partijen opereren. In het geval van beurskoersen gaat het om de aanwezigheid van genoeg kopers en verkopers.

De patronen die daarin zijn te herkennen komen in drie tot soms vijf golven. Het precieze aantal varieert, maar het zijn er altijd minstens drie.

Binnen dit grotere patroon vinden we meestal kleinere patronen die exact hetzelfde zijn, de zogenoemde ‘fractals’ zoals die door Benoît Mandelbrot in de jaren tachtig wetenschappelijk in kaart zijn gebracht en geprogrammeerd. Daarin zien we trends en correcties: een correctie met drie golven of veel overlappende golven gaat tegen de trend in en geeft aan dat er nog een trend in de omgekeerde richting van de correctie komt. Daarin zit de voorspellende kracht van patroonherkenning.

De patronen in de Amerikaanse arbeidsmarkt vertellen ons dat de tijden van relatief lage werkloosheid voorbij zijn. De scherpe stijging in de maand augustus is daar een voorbode van. Het percentage werklozen bedroeg in juli nog 5,7. Sinds september staat de teller op 6,1%. Patroononderzoek laat zien dat dit percentage binnen afzienbare tijd dramatisch gaat oplopen.

Elke periode van een scherpe stijging van de werkloosheid gaat gepaard met een recessie. Dit gegeven is zichtbaar gemaakt in bijgaande grafiek door middel van de verticale balken.

De grafiek toont twee grote bewegingen: een stijging van 2,7 miljoen werklozen (3,4% werkloosheid) in mei 1969 naar 12 miljoen werklozen (11,4%) in december 1982, gevolgd door een daling tot oktober 2000 naar 5,5 miljoen werklozen (3,6% van de beroepsbevolking).

Een belangrijk verschil tussen beide bewegingen is dat tussen 1969 en 1982 vijf golven waarneembaar zijn in een trend omhoog, terwijl dit er tussen 1982 en 2000 slechts drie zijn. Dat was dus een correctie tegen de trend in, duidend op een volgende trend omhoog.

Dat een sterke stijging van de werkloosheid aanstaande is, weten we doordat het patroon pas compleet is als we drie grote bewegingen gezien hebben. We kunnen dan ook na oktober 2000 de volgende trend omhoog intekenen. Deze trend zal weer vijf subgolven tellen.

Op dit moment tellen we er twee: de stijging naar 9,2 miljoen werklozen (6,5%) in juni 2003 en de correctie daarop in maart 2007 naar 6,7 miljoen, 4,3%. Sinds vorig jaar maart is een golf van start gegaan die een heel sterke stijging van de werkloosheid aankondigt. Dit zal slechts het begin zijn. In onze berekeningen komen wij op 12,8 miljoen werklozen (11,6%) uit.

In een artikel over de huizenmarkt hebben wij laten zien dat trends ook in een bepaalde relatie tot elkaar staan. Een veelvoorkomende verhouding is dat de eerste trend qua lengte gelijk is aan de vervolgtrend. Als de toename van de werkloosheid vanaf oktober 2000 dus gelijk is aan die in de periode van mei 1969 tot december 1982, leidt een simpele rekensom tot de conclusie dat de werkloosheid in Amerika zal oplopen naar 11,6%.

Kijkend naar de historie is ook het ontstaan van twee recessies dan zeer aannemelijk. De eerste verwachten wij in 2009, de tweede in 2011 of 2012. Eerst na 2012 zal de werkloosheid weer fors afnemen, naar 8 miljoen werklozen — 7,1% — en mogelijk lager.

De conclusie moet luiden dat de Amerikaanse werkloosheid in de komende vijf jaar nagenoeg zal gaan verdubbelen. Verwacht mag worden dat de werkloosheid even hoog of zelfs hoger zal zijn dan in het begin van de jaren tachtig. Elke stijgingsgolf in de werkloosheid gaat gepaard met een krimp in de economie zodat we nog twee recessieperiodes mogen verwachten. Een daling van de werkloosheid zal volgens onze berekeningen eerst na 2012 plaatsvinden.

Elmer Hogervorst is verbonden aan Hogervorst Advies en Rick Versteeg verbonden aan Matrix Asset Management.