Volgens ingewijden zou het zomaar kunnen dat de Duitse economie over het jaar 2010 een groei laat zien van 3%. Dat is bijna het dubbele van eerdere prognoses. Een groei van 1,5% leek maximaal haalbaar. De Duitse voorspoed is vooral te danken aan de export van hoogwaardige kapitaalgoederen naar de Opkomende Markten. Dit exportsucces heeft Duitsland weer tot de locomotief gemaakt van Europa, dat nu met meer vertrouwen naar de nabije toekomst durft te kijken. Wie waagt nog te beweren, dat industrie niet meer van belang is voor de westerse economieën?!
De VS blijven verkouden
Wat het Duitse succes zo bijzonder maakt is dat het indruist tegen de overheersende logica. Het kan in Europa alleen maar goed gaan als het de VS economisch voor de wind gaan en daar is momenteel allerminst sprake van. Sterker nog, in de VS blijven de zorgen over een mogelijke double dip prominent. De centrale bank van de VS, de FED overweegt om nogmaals enkele honderden miljarden dollars in de economie te injecteren om een serieuze terugval te voorkomen. Dat beleid staat in schril contrast met het voorgenomen beleid in Europa, waar het accent op bezuinigen ligt. De Europeanen zijn van mening dat de bezuinigingen weliswaar de groei enigszins zullen afremmen, maar niet noemenswaardig.
Het ziet er naar uit, dat het in deze economische cyclus anders is. Weliswaar niezen de VS, maar Europa en de rest van de wereld lijken minder bevattelijk voor een verkoudheid.
Typische problemen
Het minder bevattelijk zijn wil weer niet zeggen, dat Europa en de Opkomende Markten immuun zijn voor de economische teruggang in de VS. Van een werkelijke economische ontkoppeling is geen sprake. Heel de wereld zal last hebben van een double dip in de VS, maar niet zoveel. De VS hebben te kampen met een reeks problemen, die niet een op een te vertalen zijn naar Europa, en nog minder naar de Opkomende Markten.
Er zijn drie terreinen aan te wijzen waarop de problemen in de VS uniek voor het land zijn of van veel grotere omvang dan elders en die direct van invloed zijn op de economische ontwikkeling.
Het eerste en misschien wel het grootste probleem is dat van de zwakke huizenmarkt. Die laat maar geen tekenen van stabilisatie, laat staan van verbetering zien. Dat tast het vertrouwen en de bestedingskracht van de Amerikaanse consument aan. Die consument zit sowieso op zijn handen, omdat hij druk doende is zijn schulden naar een aanvaardbaar niveau terug te brengen. In de EU kennen landen als Spanje en Ierland ook een zwakke huizenmarkt, maar die landen zijn eerder uitzonderingen. In de meeste Opkomende Markten speelt het huizenprobleem niet of nauwelijks.
Een tweede probleem is, dat van het positief effect van het herstel van de voorraden weinig meer over is. Dat herstel was stormachtig, maar was ook in enkele maanden voltooid. Ook in dit opzicht staan de ontwikkelingen in de VS in meerdere of mindere mate los van de rest van de wereld, uitzonderingen daar gelaten zoals Australië en Noorwegen. In die landen laat de voorraadcyclus een bijna identiek beeld zien als in de VS. Niet alleen het effect van de voorraadcyclus is uitgewerkt, maar ook dat van de stimuleringsmaatregelen van de FED. In de eerste helft van 2010 droegen stimuleringsmaatregelen naar schatting 1% punt bij aan de economische groei. Nu de effecten weggeëbd zijn, slaat het positief effect ervan om in een negatief van ongeveer 1,5% punt in de eerste helft van komend jaar. (alternatieve link voor het gehele rapport: klik hier) De FED probeert dit negatieve effect tegen te gaan door een hernieuwde stimuleringsronde ter waarde van misschien wel USD 500 miljard. Het is echter twijfelachtig of de maatregelen het gewenste effect zullen hebben. De rente is al bijna nul. Zal het bedrijfsleven of de consument meer gaan lenen als de rente helemaal 0% is? Ervaringen in Japan wijzen in een andere richting. Daar komt nog bij, dat de openstaande rekening in de VS in snel tempo groter wordt. Het heeft er de schijn van dat de FED stimuleert om te voorkomen dat de VS wegzakken in een deflatoire omgeving. Japan geldt hier opnieuw als onheilspellend voorbeeld. Deflatie werkt op den duur maatschappij ontwrichtend
Tenslotte
Welbeschouwd hebben de VS op korte termijn weinig middelen om de economie uit het moeras te trekken. Het beleid blijft echter gericht op verder stimulering, ook al zullen de positieve effecten minimaal zijn. De handen van Europa en zeker van de Opkomende Markten zijn beleidsmatig veel minder gebonden. Er is in veel landen de mogelijkheid om meer of minder te bezuinigen om de groei niet teveel geweld aan te doen. Europa moet wel serieus rekening houden met een ongunstige ontwikkeling van de dollar-euroverhouding. Als Europa verstandig bezuinigt, dan zijn de vooruitzichten op de middellange termijn beter dan die voor de VS. Want, zoals eerder opgemerkt wordt daar de openstaande rekening voorlopig alleen maar groter.
De Opkomende Markten zijn op dit moment vergelijkenderwijs de beste plaatsen om te vertoeven.
De wereld van gisteren bestaat niet meer en de wereld van morgen is nog onbekend. De wereld van vandaag is een overgangswereld met alle onduidelijkheden en onzekerheden van dien. Alles wat vandaag als waar en waarschijnlijk geldt, kan morgen gelogenstraft worden.
Dr. C.A.M. Wijtvliet
corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
De auteur is zelfstandig gevestigd analist. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen die de beleggingswereld raken. Daarnaast geeft hij lezingen en presentaties.
