In 2000 kwam er met een luide knal een einde aan de IT-hype. De Internetbubbel spatte uiteen. Alras groeide bij investmentbankers overal ter wereld de vrees, dat het voorlopig weleens uit kon zijn met de pret op de financiële markten. Er moesten nieuwe grazige beleggersweiden gevonden worden. Het is de tijd dat Goldman Sachs met succes het begrip de BRICs introduceerde. Het is echter ook de tijd, dat beleggers zich vergisten in de mogelijkheden van landen als Vietnam, Turkije, maar ook Afrika. Financieel zeer was hun lot.
Afrika, het verloren continent
We zijn nu bijna tien jaar verder en beleggers hebben hun wonden kunnen likken. Het ergste van de wereldomspannende kredietcrisis lijkt achter ons te liggen en dus is het tijd om de balans op te maken. Evenals aan het begin van dit decennium lijkt er de komende jaren voor de belegger op de traditionele financiële markten weinig vreugde te beleven. De AEX stuitert alweer twee jaar heen en weer tussen het niveau van 320 punten en 350 punten. Het is nog maar de vraag of daar voorlopig een einde aan komt. Tijd voor het wenden van de steven op zoek naar nieuwe grazige weiden. Zijn die er, los van de BRICs?
Hoe staat het anno 2010 met Afrika, het verloren continent?
Laten we enkele cijfers op een rij zetten. Dit continent omvat 20% van het landoppervlak in de wereld en 15% van de bevolking. Dat is aanzienlijk, maar het continent produceert slechts 4% van het wereldwijde BNP. Dat klinkt weer niet imponerend.
Een nieuwe werkelijkheid
Het is ook slechts een deel van het verhaal. Tussen 2000 en 2008 groeide het Afrikaans BNP met gemiddeld 5,3% en in de jaren van de kredietcrisis was er een (bescheiden) groei van 2%. De economische opleving is vooral te danken aan de stijgende prijzen voor een reeks van grondstoffen, aantrekkende exporten en niet te vergeten stijgende binnenlandse koopkracht.
Dit goede nieuws verbergt aanzienlijke onevenwichtigheden op het continent. Algerije, Egypte, Marokko, Nigeria en Zuid Afrika zijn samen goed voor 60% van het Afrikaanse BNP. Sommige landen groeien niet, zoals Kongo en Ivoorkust, terwijl in een land als Angola de groei explodeert. De oorzaken voor de grote verschillen laten zich gemakkelijk benoemen: politieke instabiliteit, burgeroorlog en daarmee gepaard gaande armoede.
De Afrikaanse Leeuwen
De problemen voor het continent zijn nog steeds groot en omvangrijk, maar het is niet langer mogelijk alle landen over een kam te scheren. Er is duidelijk een economische voorhoede aan te wijzen, de Afrikaanse Leeuwen: Algerije, Botswana, Egypte, Libië, Marokko, Mauritanië, Tunesië en Zuid Afrika. Wat maakt deze landen tot Leeuwen? Eerst en vooral zijn het de omstandigheden thuis. Er heerst een redelijke politieke stabiliteit, er heerst de kracht van de wet, bezit wordt gerespecteerd. Er is toegang tot vreemd vermogen, er zijn publieke investeringen in onderwijs, gezondheidszorg en sociale voorzieningen. Het voorzieningenpeil ligt uiteraard lager dan in Europa, maar dat zou het vergelijken van appels en peren zijn. Het neemt ook niet weg, dat het BNP per hoofd van deze landen zich laat vergelijken met de BRIC landen. En datzelfde geld voor geletterdheid, levensverwachting en niveau van onderwijs. Volgens the Economist kun je in de ‘Leeuwenlanden’ net zo gemakkelijk en veilig zaken doen als in de BRIC landen
Het Afrikaans bedrijfsleven
Het succes van de Afrikaanse Leeuwen weerspiegelt zich in het succes van het Afrikaans bedrijfsleven. In de jaren negentig van de vorige eeuw steeg de omzet van de top 500 (geen financiële instellingen) met gemiddeld 3%, maar na 2000 komt de stijging uit op 18%. Dat zijn groeicijfers die er toe doen! De slagkracht van de top 500 is zo groot, dat deze bedrijven sinds 2002 ook over de grens investeren. De omvang van die investeringen is bijvoorbeeld groter dan in Latijns Amerika.
De Afrikaanse Leeuwen kennen bedrijven die gemakkelijk op het wereldtoneel meekunnen. De top 40 bedrijven (inclusief financials) hebben een omzet die loopt van $ 80 miljard tot
$ 350 miljard. Zuid Afrika is de grootste leverancier met 18 bedrijven in de tot 40. Niet alleen de omzet mag verbazing wekken, maar een operationele marge van 20% is ook niet te versmaden
De Sleutel tot het succes
In Afrika is nog veel mis, maar het is niet langer een verloren continent. Het continent biedt veel voordelen. Het heeft veel grondstoffen, arbeid is er goedkoop en de bevolking groeit snel. Die jonge bevolking draagt niet de erfenis van gisteren met zich. Daarnaast zijn overheden de afgelopen jaren druk geweest om het economisch klimaat te verbeteren. De markt kan er nu zijn werk. En tenslotte ontstaat er een ondernemende klasse die niet alleen risico’s bespeurt maar eerst en vooral kansen.
Er kan veel gebeuren in tien jaar.
Dr. C.A.M. Wijtvliet
corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
De auteur is zelfstandig gevestigd analist. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen die de beleggingswereld raken. Daarnaast geeft hij lezingen en presentaties.
Start met Automatisch Beleggen
De komende jaren zal het beleggingsklimaat voor de opkomende markten en vooral voor hun bedrijven zeer positief zijn.
Beleggers die zich wenden tot aandelen en obligaties uit opkomende markten hebben goede vooruitzichten.
Veel ontwikkelingslanden proberen de succesformule van China te kopiëren om sneller te groeien. Ze lopen daarbij vaak tegen het probleem dat de leenkosten erg hoog zijn.
