In het eerste deel van dit drieluik wees ik erop, dat de commodity boom voor het grondstofrijke Afrika zeer goed heeft uitgepakt. Kijkend naar de toekomst mogen we aannemen dat bij een mogelijke (verdere) opmars van Afrika een grote rol is weggelegd voor grondstoffen. En het is juist die commodity boom geweest die daarbij een katalyserende functie heeft vervuld. De grondstoffenhype van de afgelopen jaren heeft geleid tot een steeds intensievere grondstoffenexploratie op het Afrikaanse continent. Hogere prijzen maakten bodemonderzoek immers steeds lucratiever. Interessant detail: waarschijnlijk is de omvang van de Afrikaanse bodemrijkdom veel groter dan op dit moment bekend is. Paul Collier, de hoogleraar die ik in het eerste deel van dit drieluik citeerde, schreef vorige maand:
Revenues from commodity exports have been augmented not just by high prices but also by the resource discoveries that high prices have triggered. Yet the recent discoveries are merely the beginning: the scale of what is likely to happen is not widely appreciated. (Bron: Paul Collier, The case for investing in Africa, McKinsey Quarterly, juni 2010.)
Afrika ontweek recessie
Toch dient het effect van grondstoffen op het wel en wee van de Afrikaanse economie niet te worden overschat, zoals ik in het eerste deel van deze column aangaf. Afrika is méér dan grondstoffen alleen, zo benadrukte ook het McKinsey Global Institute in een recent verschenen rapport. De ontwikkeling van de olieprijs kan in dit kader ter illustratie dienen: de meeste beleggers zijn bekend met het gegeven dat de olieprijs een enorme opmars heeft laten zien in de jaren voorafgaand aan de kredietcrisis. Werd er in 1999 nog geen $ 20 neergeteld voor een vat olie, halverwege 2008 was dat meer dan $ 145. Rond het uitbreken van de credit crunch was de rally ten einde. De olieprijs stortte ineen en bereikte in 2009 niveaus onder de $ 40. Maar ondanks de scherpe daling van de olieprijs was Afrika één van de twee economische regio’s die in 2009 de wereldwijde recessie wisten te ontlopen (Azië was de andere regio).
Afrika niet crisisbestendig
Geen recessie dus. Maar de mondiale economische crisis heeft Afrika hard geraakt: de Afrikaanse economie groeide nog wel -op zich al een noemenswaardige prestatie- maar niet in het tempo waarin dat de jaren daarvoor gebeurde. Afrika werd onlangs door de WereldBank omschreven als the least integrated region in the world, maar de veelgeroemde ‘lage correlatie’ tussen dit continent en de overige economieën kon niet voorkomen dat Afrika de rekening gepresenteerd kreeg van een falende westerse wereld. Een venijnige cocktail van onder meer afnemende export, dalende grondstoffenprijzen en tanend toerisme resulteerde in een groeicijfer van 1,6% in 2009. Ter vergelijking: een jaar eerder groeide de Afrikaanse economie nog met 5,2% (bron: WereldBank, Africa’s Pulse; An analysis of trends shaping Africa’s economic future, april 2010). McKinsey Global Institute becijferde vorige maand zelfs dat economische groei in 2009 beperkt bleef tot 1,4% (bron: McKinsey Global Institute, Lions on the move; the progress and potential of African economies, juni 2010).
De Afrikaanse aandelenbeurzen kregen eveneens enorme klappen. Zo belandde de Zuid-Afrikaanse JSE Africa All Share Index in maart 2009 onder de 18.000 punten, na in de zomer van 2008 te hebben gepiekt boven de 33.000 punten. De Nigeriaanse NSE All Share Index bracht het er nog slechter vanaf: de index verloor tweederde van zijn waarde tijdens de kredietcrisis.
Wat is de les die beleggers hieruit moeten trekken? Niet investeren in Afrika? Wie de koersgrafieken vanaf de zomer van 2008 tot het voorjaar van 2009 onder de loep neemt, is snel geneigd die vraag bevestigend te beantwoorden. Maar vanaf de lows in 2009 hebben de toonaangevende Afrikaanse beurzen, net als hun westerse tegenhangers, een indrukwekkend herstel laten zien. Dan rijst de vraag, of dit herstel zich in de komende tijd zal voortzetten.
In het derde en laatste deel van dit drieluik wil ik stilstaan bij de investeringskansen in Afrika en de factoren die een belangrijke rol (kunnen) spelen bij een verder herstel van de Afrikaanse economie.
Allard Gunnink
Disclaimer
Allard Gunnink is als redacteur werkzaam voor de Beleggers Coöperatie, de beleggingssupermarkt van Nederland. Deze column is niet bedoeld als beleggingsadvies. De auteur kan posities hebben in (beleggingsinstrumenten op) onderliggende waarden die hij beschrijft.
