Het derde kwartaal 2012 stond in het teken van kwantitatieve verruimingsprogramma’s in de Verenigde Staten (QE3), China, Japan en Europa. Ondanks de wereldwijde politieke en economische onzekerheden zorgden de steunmaatregelen van de Centrale Banken wereldwijd voor meer rust op de financiële markten. De aandelenbeurzen lieten in het derde kwartaal een herstel zien. De Nederlandse AEX-index steeg met 5,15%, de Belgische BEL20-index steeg met 6,54% en de MSCI World (€)-index steeg met 4,28%.
Verenigde Staten
Het belangrijkste nieuws in de Verenigde Staten werd in september door de Amerikaanse Centrale Bank (FED) bekendgemaakt. De FED, in persoon van voorzitter Ben Bernanke, kondigde nieuwe steunmaatregelen voor de economie aan. De FED verlengt de termijn voor de lage rente tot medio 2015 (was eind 2014) op 0% tot 0,25%. Verder wordt per maand voor een bedrag van USD 40 miljard aan hypotheekobligaties (MBS – Mortgage Back Securities) opgekocht om de hypotheekbanken te ondersteunen. Deze opkoopoperatie heeft een open einde, dat wil zeggen de FED zolang blijft doorkopen als nodig is. Naast deze maatregelen gaat de FED voor USD 85 miljard per maand aan langlopende Amerikaanse Staatsobligaties (Treasuries) opkopen om de liquiditeit op de financiële markten verder te verruimen. De operatie “Twist” van de FED, het omruilen van korte termijn staatsobligaties naar lange termijn obligaties, loopt eind 2012 teneinde. Men verwacht dat het balanstotaal van de FED hierdoor gaat stijgen naar USD 3.500 miljard.
Het liquiditeiten verruimingsprogramma, ook QE3 (Quantative Easing 3) genoemd, moet rust brengen op de financiële markten. Bedrijven en ook consumenten houden relatieve grote kaspositie’s/spaartegoeden aan om zich te beschermen tegen economische en politieke onzekerheden. Een laag renteniveau en minder onzekerheid op de financiële markten moeten ervoor zorgen dat bedrijven weer nieuwe investeringen gaan doen en er werkgelegenheid wordt gecreërd. Het consumentenvertrouwen kan daardoor weer gaan toenemen.
De gemiddelde woningprijzen op de Amerikaanse huizenmarkt lijken zich geleidelijk te stabiliseren. De banengroei in de Verenigde Staten blijft langzaam verbeteren maar het herstel verloopt niet snel genoeg. Het creëren van nieuwe banen is ook de inzet van de Amerikaanse presidentsverkiezingen en de strijd om het presidentschap tussen president Obama en gouverneur Mitt Romney in november. In de aanloop naar de verkiezingen zullen er geen belangrijke politieke beslissingen meer worden genomen. Eén ding is duidelijk, Ben Bernanke kan de juiste voorwaarden scheppen voor een gunstig investeringsklimaat maar uiteindelijk zullen de politici de juiste fiscale lange-termijn beslissingen moeten nemen om de begroting minimaal weer in evenwicht te brengen en het verder oplopen van de staatschuld, de “fiscal-cliff”, te vermijden. Bovendien dient de politiek te zorgen voor het verbeteren van de infrastructuur. Deze maatregelen moeten samen een klimaat scheppen waar ondernemers weer aangezet worden tot het doen van nieuwe innovatieve investeringen. Innovatie is de sleutel tot hernieuwde economische groei.
Europa
Voordat Ben Bernanke het nieuwe QE3-stimuleringsprogramma voor de Verenigde Staten bekendmaakte, maakte Mario Draghi, president van de ECB (Europese Centrale Bank), op 6 september 2012 wereldkundig dat de ECB ongelimiteerd (staats)obligaties gaat opkopen om meer controle te krijgen over het verloop van de rentestanden voor de verschillende landen in de Eurozone. Tevens wordt de speculatie tegen de Euro-valuta daarmee ontmoedigd. Het opkoopprogramma wordt OMT genoemd, hetgeen staat voor “Open Market Transactions”. De ECB liet de rente ongewijzigd op 0,75%. De ECB gaat daadwerkelijk staatsobligaties van probleemlanden opkopen op het moment dat zij officieel voor financiële hulp aankloppen bij het permanente Europese reddingsfonds ESM (European Stability Mechanism). Het is nu aan probleemlanden zoals Italië en vooral Spanje om een formeel verzoek voor hulp in te dienen bij het Europese reddingsfonds ESM. In ruil voor deze hulp worden zij onder toezicht geplaatst en moet het land gaan voldoen aan bepaalde voorwaarden. Deze hulp wordt door landen ervaren als een verlies aan sovereigniteit. Een formele hulpaanvraag is dan ook, voor de binnenlandse politiek, een “heet hangijzer”.
Griekenland wordt als een apart geval beschouwd. Zo heeft Griekenland waarschijnlijk een derde steunpakket van € 130 miljard nodig. De eisen van de Trojka (IMF/ECB/EU), als krediet-verstrekkers, dwingen Griekenland om 11,5 miljard per jaar te bezuinigen en op korte termijn weer een evenwichtige begroting te realiseren. Angela Merkel heeft begin oktober een bezoek gebracht aan Athene om de voortgang in Griekenland te spreken. In Zuid-Europa dreigt de armoede toe te nemen als gevolg van het besparingsbeleid dat onder druk van de Europese Unie wordt gevoerd. Nog steeds blijft de vraag of Spanje een formele steunaanvraag gaat indienen bij het IMF en het Europese noodfonds ESM. Uit een stresstest blijkt dat de Spaanse bankensector € 59,3 miljard aan extra kapitaal nodig heeft om een zware economische neergang op te kunnen vangen. Het land is van plan om € 40 miljard aan Europese steun te vragen. De Europese Unie had eerder al € 100 miljard aan de Spaanse banken toegezegd.
Voordat het Europese noodfonds ESM actief kon worden, wilde de Duitse regering haar deelname aan het permanente Europese noodfonds door het Duitse Constitutionele hof laten toetsen aan de grondwet. In Europa stond de datum 12 september met rood omcirkeld in de agenda. De Duitse regering was ervan overtuigd dat deelname aan het permanente noodfonds ESM in strijd was met de Duitse grondwet en dat Duitsland zijn bijdrage niet zomaar kon leveren aan het permanente noodfonds (ESM). Echter op 12 september werd door het Duits Constitutionele Hof in Karlsruhe geoordeeld dat het permanente Europese noodfonds (ESM) niet in strijd is met de Duitse grondwet. Door deze uitspraak werd één van de belangrijkste drempels genomen om het nieuwe permanente Europese reddingsfonds (ESM) van start te laten gaan. Als voorwaarde werd wel gesteld dat de maximale Duitse bijdrage van € 190 miljard aan het ESM niet zonder toestemming van het Duitse parlement (Duitse Bondsdag) kan worden verhoogd. Ook werd afgesproken dat landen die gebruik willen maken van het ESM een formeel hulpverzoek moeten indienen bij het permanente noodfonds (ESM). Het ESM kan door deze gerechtelijke beslissing definitief van start.
Verder werd dit kwartaal gesproken over de oprichting van een Banken Unie. De Europese ministers zijn alsnog verdeeld over de oprichting deze Unie. De Banken Unie moet vanaf 1 januari 2013 als toezichthouder op alle banken in Europa gaan dienen. De vorming van een Bankenunie betekent dat alle banken in de Europese unie voor elkaars verliezen aansprakelijk zijn. De ECB, Europese Centrale Bank, moet de toezichthouder op de banken in de Europese Unie worden.
Azië – Opkomende Markten
Niet alleen in Amerika en Europa werden steunmaatregelen getroffen. De Chinese Centrale Bank (BOC) en ook de Japanse Centrale Bank (BOJ) hebben in hun land stimuleringsmaatregelen aangekondigd.
Het IMF heeft de verwachtingen voor de Chinese economische groei verlaagt naar 6%. De Chinese regering heeft eerder aangegeven dat de economische groeidoelstelling op 7% ligt. Om de Chinese economie een zachte landing te laten maken, heeft de Bank of China extra stimulerings-maatregelen aangekondigd om vooral ook de binnenlandse consumptie te stimuleren. China wil de economie transformeren van een export economie naar een meer binnenlandse consumptie economie. Verder dient China de kwaliteit van zijn produktie te verhogen om met het buitenland te kunnen blijven concurreren. De tijden met een economische groei van meer dan 10% zijn definitief voorbij en zullen ook niet meer terugkeren.
De problemen in Japan zijn van een hele andere aard. Japan kampt met vergrijzingsproblemen en de naweën van de tsunami/kernramp in 2011. Door de vergrijzing neemt het spaaroverschot af en is de staatsschuld tot meer dan 200% van het nationale inkomen gestegen, hetgeen veel te hoog is en op langere termijn onhoudbaar. Het rentetarief van de Bank of Japan (BOJ) wordt al jaren op een extreem laag niveau gehouden (op 0% tot 0,10%) en daarnaast heeft men extra stimuleringsmaatregelen aangekondigd om de Japanse economie te stimuleren. Zo maakte de BOJ (Bank of Japan) bekend dat de omvang van het monetaire steunprogramma om staatsobligaties op te kopen wordt vergroot met 10 biljoen Yen tot 80 biljoen Yen, zijnde circa € 780 miljard. Met deze maatregelen probeert de BOJ de deflatie, de sterke Yen en de dalende economische groei aan te pakken.
Asset Allocatie
Dohmen & Otten Vermogensbeheer is van mening dat risico en rendement met elkaar verbonden zijn. Op grond van uw beleggingshorizon, uw risicoprofiel en uw persoonlijke doelstellingen hebben wij met u een bepaalde asset-allocatie afgesproken. Vanwege de benodigde risicospreiding beleggen wij ook in garantieproducten en (index) trackers zoals bijvoorbeeld iShares. De garantieproducten hebben als nadeel dat deze op korte termijn niet de rendementen opleveren die wellicht wel met (index) trackers behaald kunnen worden. Het voordeel van garantieproducten is, dat de inleg geheel of grotendeels aan het einde van de looptijd wordt gegarandeerd. Dit zorgt voor meer rust en stabiliteit in de portefeuille.
Obligaties (overwogen)
High-Yield bedrijfsobligaties blijven gevraagd. Vooral institutionele beleggers die voornamelijk in staatsobligaties zijn belegd, zullen hun allocatie moeten verleggen richting (high-yield) bedrijfsobligaties en aandelen om op lange termijn aan hun (verzekerings)verplichtingen te kunnen blijven voldoen. In het derde kwartaal 2012 is dan ook veel geld naar de obligatiemarkt gestroomd. Gezien de dalende leencapaciteit van banken, zullen bedrijven op zoek moeten gaan naar alternatieve financieringsbronnen. Daarbij zal de (high-yield)obligatiemarkt in de toekomst een steeds grotere rol gaan spelen. Duitsland wordt in Europa nog steeds als vluchthaven voor kapitaal gebruikt, gezien het lage effectieve rentepercentage op de 10-jaars Duitse staatsobligaties (Bunds). De Bund-rente is in het derde kwartaal licht gestegen van 1,20% naar circa 1,50%. Deze historische lage rente is op middellange termijn niet houdbaar.
Vastgoed (onderwogen)
De markt voor commercieel vastgoed blijft de komende jaren in heel Europa heel moeilijk. Men verwacht verdere afwaarderingen. De doorstroming in de woningmarkt blijft in veel landen ook een probleem. In de Nederlandse woningmarkt bijvoorbeeld, ziet het Bureau Krediet Registratie (BKR) het aantal wanbetalingen op hypotheken snel toenemen. Volgens BKR wordt dit veroorzaakt door de langdurige crisis en de verder dalende woningprijzen. Minder inkomen, echtscheidingen en werkloosheid in combinatie met een woningmarkt die grotendeels op slot zit, zorgen ervoor dat mensen in de financiële problemen komen. De Nederlandse vereniging van makelaars (NVM) verwacht dat het ergste achter de rug is en dat de woningmarkt over drie jaar zal stabiliseren.
Grondstoffen (neutraal)
De massale steunmaatregelen van de grote Centrale Banken in de wereld zorgen voor geldcreatie en daarmee geldontwaarding. Devaluaties van valuta’s door de heersende wereldwijde valutaoorlog zorgen ervoor dat beleggers hun heil zoeken in de edelmetalen goud en zilver en meer speculatief in aandelen van goud- en zilvermijnen. De goud- en zilverprijzen zijn in het derde kwartaal gestegen. Beleggers kunnen via beursgenoteerde effecten beleggen in deze edelmetalen. Regeringen van de opkomende groeilanden zijn bang dat de monetaire “tsunami” van de grote Centrale Banken zijn weg zal zoeken naar deze landen waardoor de valuta’s van de opkomende landen veel sterker zal worden ten opzichte van andere belangrijke valuta’s in de wereld. De wereldwijde concurrentiepositie van de groeilanden zal hierdoor verslechteren en de economische groei vertragen. Kleine sterke valuta’s zijn bijvoorbeeld de Noorse Kroon en de Zwitserse Franc.
Aandelen (overwogen)
De aandelenindex Eurostoxx 50 is in het derde kwartaal met 8,37% gestegen. De ongekende steunmaatregelen van de Europese Centrale Bank zorgen voor minder onzekerheid onder beleggers en hebben een “bodem” gelegd onder de aandelenmarkt. De oprichting van het ESM en een mogelijke Banken Unie en het toezicht hierop door de ECB zullen dit effect verder versterken.
Vooruitzichten 2012
Asset Allocatie 2012
* (High-yield) bedrijfsobligaties / MKB-obligaties (Mittelstandsanleihen);
* Aandelen stock-picking ;
* Goud en zilver / goud- & zilvermijnen;
* AAA-staatsleningen met langere looptijden verkopen;
In het kort: De negatieve reële rente dwingt mensen/bedrijven iets te ondernemen met hun spaargeld/kasgeld. Het behoud van koopkracht wordt voor iedereen de grootste uitdaging in de komende jaren !
Voor meer informatie over actuele ontwikkelingen en beleggingsadvies gericht op value fondsen, verwijs ik u graag naar de website www.beleggersnieuwsbrief.nl of neem contact met ons op voor een gratis rapport.
drs. Maurice Essers (linkedin)
Dohmen & Otten Vermogensbeheer en Lunar Vermogensbeheer
De klanten van Dohmen & Otten Vermogensbeheer en Lunar Vermogensbeheer hebben geen positie in dit fonds. De auteur zelf heeft geen positie in dit fonds. De redactie heeft geen positie in de genoemde effecten. Op dit artikel is onze disclaimer van toepassing.
