Voorspellen zit in de genen van de mens. Al sinds de oudheid houdt de mensheid zich al bezig met het voorspellen van de toekomst. Ongeveer 3.700 jaar geleden maakte men nog gebruik van een schapenlever. Babylonische priesters, “baru’s” genoemd, bestudeerden de vorm, de kleur en de grootte. De baru en zijn volgelingen geloofden dat de verschillen in de lever hielpen in het maken van een voorspelling over de toekomst.
In al die jaren is er weinig veranderd, alleen noemen we de voorspellers tegenwoordig geen baru’s meer maar marktstrategen, financiële analisten of beleggingsexperts. Het meest recente rapport over de werkgelegenheid is een ‘duidelijk’ signaal dat de rente verder gaat dalen. Het tegenvallende cijfer over de ontwikkeling van de economie is een ‘niet te missen’ signaal dat aandelenkoersen weer gaan dalen.
Gelukkig zijn er weer vele wetenschappelijke onderzoeken die ons duidelijk maken dat voorspellen niet tot de menselijke vaardigheden behoort. Kennis van al die onderzoeken maakt het lezen van al die columns op diverse internetsites, waarin vele voorspelling of verwachtingen worden uitgesproken, tot een nutteloos doch grappig tijdverdrijf.
In augustus 1982 was het de algemene visie onder deskundigen dat de vooruitzichten voor aandelen zeer slecht waren. Vrijwel elke analist voorspelde de meest gruwelijke vooruitzichten. Die maand begonnen de aandelenkoersen aan de langste ‘bull’-markt ooit.
Zo gaven de bekende banken aan het einde van 2007 weer hun voorspellingen voor 2008. De experts van ABN-AMRO voorspelden voor ultimo 2008 een AEX van 560 punten, experts van de ING dachten meer aan 530 punten en de specialisten van IRIS, de denktank van de Rabobank en Robeco, gaven een voorspelling af van een AEX tussen de 560 en 580 punten.
Recenter zijn de voorspellingen over de olieprijs in de zomer van 2008. De algemene consensus was dat de olieprijs alleen maar verder omhoog kon gaan en er waren deskundigen die zelfs een olieprijs voorspelden van $ 250,- per vat.
Al deze voorspellingen hebben twee belangrijke kenmerken. Het eerste kenmerk is dat de voorspeller er vanuit gaat dat zijn voorspelling de enige mogelijkheid is die kan uitkomen. Het tweede kenmerk is dat de voorspeller zijn voorspellingen baseert op gebeurtenissen die recent zijn voorgekomen.
Welke voorspelling je ook aanschouwt, of het nu gaat over de economische groei, de werkloosheid, de rente, de prijs van aandelen of de koersontwikkeling van de dollar, je kunt uitgaan van de volgende drie feiten. Het eerste feit is dat de voorspeller vaak (flink) betaald wordt om voorspellingen over iets te maken. Ten tweede, zul je niet weten hoe accuraat eerdere voorspellingen zijn geweest en hoe vaak eerdere voorspellingen de plank volledig mis hebben geslagen. Het laatste feit is dat als belegger de tips van de voorspeller zouden volgen, zij zeer waarschijnlijk achter zullen blijven de ‘markt’.
Het frustrerende van economische – en financiële voorspellingen is dat het zo vanzelfsprekend lijkt, dat diepzinnige analyses een toegevoegde waarde zou moeten hebben. We weten allemaal dat zodra je ergens extra je best voor doet, dit een positieve invloed heeft op het eindresultaat. Of we het nu hebben over een voorbereiding voor een schoolexamen of een extra training voor je tennisles, uiteindelijk verbetert dit het eindresultaat. Waarom zou het plegen van economische- of financiële analyses dan anders zijn? Er zijn een aantal redenen waarom financieel deskundigen niet worden beloond voor al het werk dat zij plegen.
- De markt heeft vrijwel altijd gelijk. De collectieve wijsheid van tientallen miljoenen beleggers resulteert in een koers die op dat moment de beste schatting is van alle informatie die bekend is. Dat betekent niet dat de markt altijd gelijk heeft, maar meestal wel. En als de markt er totaal naast zit, zoals gedurende de internethype, het zeer gevaarlijk is om er tegen in te gaan.
- Het kost geld om geld te verplaatsen. De transactiekosten en het verschil in spreads zorgen ervoor dat elke transactie geld kost. Soms kan dit oplopen tot 2 % per transactie. Dit zorgt ervoor dat rendabele ideeën geen winst oplevert. Uit wetenschappelijk onderzoek is onomstotelijk vast te komen staan, dat actieve beleggers aanzienlijk slechtere rendementen realiseren dan passieve beleggers.
- De markt is ‘random’. Ongeacht hoe zorgvuldig een analyse wordt uitgevoerd, er kan altijd een totaal onverwachte gebeurtenis plaatsvinden die erin resulteert dat een analyse in één klap waardeloos wordt. Ook hier zijn weer talloze voorbeelden te noemen. De meest bekende zijn de aanslagen van 9/11 maar recentelijk ook de val van Lehman Brothers die vrijwel niemand had voorzien maar er wel in resulteerde dat de financiële markten in paniek raakten. Tot pakweg twaalf maanden geleden, durf ik te stellen dat vrijwel niemand de enorme risico’s die in het financiële stelsel werden genomen door sterk opgeblazen balansen en speculatieve beleggingen, had voorzien.
De centrale vraag is, “Waarom luisteren beleggers dan massaal naar al die voorspellingen?” en als er dan al niemand bestaat die in staat is accuraat voorspellingen te doen, welke regels kun je dan toepassen om betere beleggingsbeslissingen te kunnen nemen.
Daarover een andere keer.
Jan de Vries
www.devriesinvestmentservices.nl
Start met Automatisch Beleggen
BlackRock heeft afgelopen vrijdag een deel van zijn treasuries met een looptijd van 30 jaar verkocht.
Niet alleen nieuwkomers op de aandelenmarkt houden zich bezig met de vraag in welke verhouding aandelen en obligaties moeten worden gecombineerd in een portefeuille.
Franklin Templeton heeft een onderzoek gepubliceerd naar vijf ontwikkelingen die beleggers de komende tien jaar bezig zullen houden.
ESG is erg populair in Europa. Steeds meer euro's vloeien die hoek in, ook als het gaat om passieve beleggingsfondsen.
Jan, deze reactie is niet zozeer tegen jou gericht ,maar meer in het algemeen. Ik stoor me namelijk behoorlijk aan de idee dat voorspellen onmogelijk is. Strikt genomen heb je wel gelijk natuurlijk, maar er is wel een duidelijke kansberekening te maken, vooral als je zoals ik met statistische gegevens werkt, gebaseerd op natuurwetenschappen.
Ik zou dus wel een uitzondering willen maken voor serieuze analisten die o.b.v. statistisch significante informatie (uit het verleden) een voorkeursscenario kunnen maken. Ook dat is feilbaar net als elke andere analysevorm.
De medische wetenschappers staan vandaag de dag ook nog steeds voor raadsels, terwijl we bijna zouden geloven dat de enige oplossing in het zorgstelsel gezocht moet worden.
Ik kan je vertellen dat mijn persoontje in mijn bancaire tijd in 2001 als een roepende in de woestijn heb gestaan om verkoopadviezen te geven. Ik werd letterlijk uitgelachen om de absurde koersdoelen die ik ‘realistisch’ noemde, niet wetende of dat ook gerealiseerd ging worden natuurlijk.
Redenen van hebzucht, de massa was goedgeluimd etc. werden aangewend om mij tot imbeciel te verklaren.
Ook afgelopen jaar heb ik vele mails verzonden over de extreme risico’s aangaande beursdaling. Ook nu werd het voor kennisgeving aangenomen. Niemand kon zich voorstellen dat zo’n drama in de lucht zou hangen. Dat dit eerder in de geschiedenis is gebeurd, weet (bijna) niemand, logisch ook als zelfs NL nu bijna voor 10% uit analfabeten bestaat. Kennis is macht!
Ik wil er maar mee aangeven dat kaf en koren gescheiden moet worden. Er zijn goede en slechte analisten. Om ze echter over één kam te scheren vind ik wat te kort door de bocht.
Ook TA evolueert. Deze analysevorm is pas een vlucht gaan krijgen sinds de intrede van de PC, dus pas 20 jaar jong.
Je kunt TA of statistische analyse ook als zeer positief zien, want:
Op je stelling dat de markt altijd gelijk heeft, kan ik niks anders dan dit bevestigen, immers…dat is al sinds de start van de mensheid, waardoor patronen ontstaan zijn die terugkeren en die wij (trachten te) herkennen, van waaruit de ‘voorspelling’ tot stand komt.
Dat het geld kost om transacties te doen is waar. Opgemerkt moet wel worden dat deze kosten de laatste jaren drastisch verlaagd worden, daarmee dit ondergeschikt makend.
Dat de markt ‘random’ is, is gewoon niet waar. Dat lijkt meer op een dooddoener. Er is genoeg research voorhanden die het tegendeel bewijst. Natuurlijk is het moeilijker een goede voorspelling te doen voor de komende 3 uur, dan de komende 12 maanden, maar daarmee is het nog niet ‘random’.
Je voorbeeld van 9/11 bewijst juist dat mensen zich niet overtuigen van feiten. De markten waren al lang in een vrije val VOORDAT 9/11 plaatshad. Het lijkt alsof we allemaal verrast waren, maar dat is gewoon niet zo. Wat ik natuurlijk ook niet wist was het WAAROM van een daling. En dat is maar goed ook, maar voor de ratio- maatschappij waarin we leven niet te verteren.
Er is meer tussen hemel en aarde dan wij mensen kunnen bevatten. Soms hebben we gewoon geen grip op de zaken, wat voor elke analist geldt.
Conclusie: Niemand kan voorspellen, maar statistische analyse kan wel toegevoegde waarde leveren bij beleggingsbeslissingen. En net zozeer als de specialist zegt dat de kans op genezing 70% is, is dat ook bij een analist het geval. Ook hij weet het niet zeker. Het enige wat zeker is, is dat niets zeker is!
Cees, Het spijt me dat het je stoort dat het, in mijn optiek, onmogelijk is koersen van wat dan ook te voorspellen. Zeker als het tijdsbestek korter is dan pakweg vijf jaar. Met een langere horizon blijkt dat je met fundamentele variabelen, zoals waarderingen, e.d. je kans op rendement aanzienlijk kunt verhogen.
Zei Warren Buffett niet al eens dat op de korte termijn de beurs een gokmachine is en op de lange termijn niet.
Verwar voorspellen overigens niet meer trends volgen. Uit bijvoorbeeld het succes van bijvoorbeeld managed futures, blijkt dat er regelmatig trends zijn waarop kan worden ingespeeld. Maar dit heeft niet met voorspellen te maken. Overigens zijn er ook op dit gebied meer verliezers dan winnaars. Als beleggen echt zo gemakkelijk zou zijn, zoals je suggereert, waarom zijn er dan zo weinig beleggers, zowel amateurs als professionals, niet in staat om structureel de markt te verslaan.
Precies dat is de reden dat passieve beleggingen, zoals indextrackers, e.d. zo in opkomst zijn. Dat zal je waarschijnlijk ook ergeren. Echter steeds meer beleggers accepteren dat koersen onvoorspelbaar zijn en dat het succes van een portefeuille bepaalt wordt door de assetmix, lage kosten en simpelweg geen gekke dingen te doen. Dat betekent dat je geen aandelen moet kopen bij een K/W van boven de 20 of bedrijfsobligaties als ze maar 0,5 % meer opleveren dan Staatsleningen.
Je suggestie dat de markten zich al aan het voorbereiden waren op de aanslagen van 9/11 alsof de markt al wist dat 9/11 zou gaan gebeuren, tsja, tegen dat soort opmerkingen ben ik niet opgewassen.
Jan, ik vind het jammer dat je mijn reactie blijkbaar niet goed begrepen hebt.
Ik ben het namelijk helemaal met je eens dat voorspellen ten diepste niet kan, maar zei er direct achteraan dat kansberekenen wel degelijk toegevoegde waarde heeft. En dat is wat ik doe. Op alle tijdsframes van korte tot zeer lange termijn, waarbij de kans voor het maken van een goede analyse gemakkelijker wordt naarmate de termijn langer wordt.
Met een langere horizon meer op fundamentals vertrouwen? Daar zit het probleem niet volgens mij. Dat kan TA ook. De fundamentals en technicals waren in 2007 al heel duidelijk aan het verslechteren, maar WIJ (bankiers, politici en beleggers) toonden struisvogelgedrag door de kop in het zand te steken. Dat is een heel andere discussie.
Ik erger me overigens helemaal niet aan indextrackers, integendeel, het zijn prachtige instrumenten die de fundwereld langzaamaan overbodig maakt, uitzonderingen daargelaten.
Afsluitend heb ik niet gesuggereerd dat de markten zich aan het voorbereiden waren op 9/11. Als ik dat zou weten was ik allang een psychiatrisch patiënt geweest, want wie kan leven met de idee te weten wat er te gebeuren staat?
De markten daalden richting 9/11 sowieso al fors! Pak een grafiek en overtuig jezelf. De politiek wil waarschijnlijk dolgraag 9/11 de schuld geven van het beursleed, maar het leed WAS AL ONDERWEG en hoe!
Het probleem moet volgens mij gezocht worden in dat WIJ niet begrepen (ratio) waarom het zo fors daalde de weken ervoor.
TA en FA, altijd strijd onderling, jammer hoor. We zouden elkaar perfect kunnen aanvullen, maar helaas, is mijn ervaring, zitten de ego’s van vooral de FA- ers daarvoor in de weg.
Hallo ,
Jan de Vries,
goede uiteenzetting , als je dit leest , en goed in je hoofdje knoopt, wat ik in het verleden niet gedaan heb, en met seriueze verliezen zit , zal ik deze collum , boven mijn pc hangen, en eerst nadenken en doen, dan andersom,hoop in de toekomst , die niet voorspelbaar is, en toekomst , in hoeverre reikt dat , toch wat oplettender te zijn , met het geloven en beloven , wat de media , voorspelt over de toekomst .
Dank voor je mailtje, en zal ik zeker in mijn achterhoofd houden , deze uitspraken !!
Mvg,
Paul