Nee nee, dit stukje gaat niet over overspel of vakantieliefdes. Natuurlijk niet. Ik wil de betrouwbaarheid van financiële instellingen eens onder de loep nemen.
Vertrouwen is mondiaal de basis van het financieel stelsel. Met deze constatering zal ik u de wenkbrauwen niet doen fronsen. Maar heeft u alle vertrouwen in de financiële partijen waarmee u in zee bent gegaan?
Verplichte relaties
In een aantal gevallen bent u verplicht om met een financiële instelling zaken te doen: de basiszorgverzekering is verplicht, zonder bank kunt u uw salaris niet ontvangen en in veel branches geldt een verplichte pensioenregeling. Hoe betrouwbaar zijn de partijen waarmee we (deels) verplicht te maken hebben?
Pensioenfondsen
Vanwege grote financiële problemen zullen veertien pensioenfondsen vanaf 1 januari 2011 gaan korten op hun pensioenuitkeringen. Het is voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis dat een dergelijke maatregel op zo’n grote schaal wordt toegepast. De kortingen zullen waarschijnlijk variëren tussen de 1 en 14%. Voor de goede orde: pensioenfondsen hebben conform de kleine lettertjes het recht om op pensioenuitkeringen te korten. Maar was het echt onvermijdelijk om het zover te laten komen?
De verklaring ligt grotendeels in de crash op de aandelenmarkten tussen juli 2007 en maart 2009. Door de kredietcrisis daalde de dekkingsgraad van de gezamenlijke Nederlandse pensioenfondsen sterk. Het is echter te gemakkelijk om daar naar te verwijzen. Eind jaren negentig stegen de koersen op de aandelenmarkten exorbitant. De winsten die de pensioenfondsen incasseerde waren dus ook extreem hoog. Daardoor ontstonden overschotten ten opzichte van de dekkingsgraad. Vervolgens stelde sommige ondernemingpensioenfondsen de bijdrage van de werkgever op nihil, een zogeheten “premie-holiday”. Er hebben zich zelfs gevallen voorgedaan dat een pensioenfonds een niet misselijk bedrag aan de werkgever terugbetaalde. Klinkt sympathiek maar verstandig?
Basisprincipes
In die tijd was ik nog een junior adviseur. Niettemin, ook als junior adviseur verbaasde ik mij over deze handelingen. Een overschot in tijden van voorspoed dient toch vanzelfsprekend als buffer in tijden van tegenspoed? Beleggen is niet eenvoudig, maar dit is een basisprincipe.
Bovendien blijkt dat pensioenfondsen het renterisico niet hebben afgedekt. Als de rente daalt stijgt de waarde van de pensioenverplichtingen. De realiteit is dat de rente zich op een historisch laag niveau bevindt. Voor een betrouwbaar en deskundig pensioenfonds zou het afdekken van het renterisico ook als basisprincipe moeten gelden.
Banken
Hoe zit het met de banken. Diezelfde historisch lage rente werkt op meerdere vlakken in hun voordeel. Van dat voordeel zou u ook kunnen profiteren, ware het niet dat de banken het voordeel niet aan u doorgeven. De hypotheekrente is bijvoorbeeld behoorlijk hoog. Niet zozeer als we naar het absolute percentage kijken, maar wel als we naar de hoogte van de hypotheekrente kijken ten opzichte van de kapitaalmarktrente.
De banken kunnen zelf heel goedkoop lenen maar geven dat voordeel niet door aan de klant. De marges op hypotheken zijn nu vier maal hoger (!) dan vijf jaar geleden. Reden genoeg voor de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) om onderzoek te doen naar prijsafspraken.
Feest
Het feestje voor de banken stopt overigens niet bij de hypotheekrente. Ook de rente op bijvoorbeeld een doorlopend krediet is in verhouding te hoog. De kers op deze taart is evenwel de spaarrente die u geboden wordt. Die is namelijk wél historisch laag…
Woekerpolissen, belachelijke hoge bonussen. Dat was al bekend. Maar kortingen op pensioenuitkeringen en banken die verdacht worden van het maken van prijsafspraken? U kijkt er niet van op als u dit leest over een land als pakweg Italië. Echter, kunnen wij erop vertrouwen dat dit soort praktijken in Nederland uitzonderlijk zijn?
Edgar Samuel
Edgar Samuel Vermogensadvies
