Het effect van kosten op beleggingen

Binnen de beleggingswereld werd tot voor kort nauwelijks over kosten gesproken. Doordat sinds 1981 aandelen sterk in waarde stegen, maakten beleggers zich nauwelijks druk over de kostzen die men maakte. De beleggingsindustrie legden sterk de nadruk op asset-allocatie als belangrijkste ‘driver’ voor toekomstig rendement. Door het kostenaspect niet in het beleggingsproces te betrekken, leek het erop alsof kosten onbelangrijk zijn. Echter; de beleggingsindustrie zit er totaal naast.

In 1986 werd een belangrijk wetenschappelijk artikel gepubliceerd door Brinson, Hood en Beebower. Uit hun onderzoek bleek dat asset allocatie het belangrijkste criterium is dat het rendement van een beleggingsportefeuille bepaalt. Dus niet de gekozen beleggingsstrategie, zoals timing en aandelenselectie. Asset allocatie bepaalt 93,6 % van het uiteindelijke rendement.

In 1991 werd het onderzoek door dezelfde auteurs overgedaan. Nu werd de uitkomst 91,5%.

Na deze gezaghebbende onderzoeken is er nog veel onderzoek gepleegd naar de gerealiseerde rendementen van beleggers. Wat bleek; de eerder gepleegde onderzoeken hadden betrekking op met name pensioenfondsen. De kosten die zij maken zijn relatief laag. Gemiddeld ligt dit tussen de 0,4 % en 0,8 % per jaar. In deze gevallen wegen de kosten niet zo zwaar.

Voor particuliere beleggers die voornamelijk gebruik maken van beleggingsfondsen liggen de zaken echter totaal anders. De kosten die zij maken liggen op een beduidend hoger niveau. De kosten variëren tussen de 0,30 % en 6 %. Gemiddeld ligt de expense ratio op 1,5 % per jaar. Deze grote verschillen in de kosten hebben nauwelijks invloed op de volatiliteit (lees het risico) maar wel op het uiteindelijke rendement. Talloze wetenschappelijke onderzoeken bevestigen dat de hoogte van de kosten net zo belangrijk zijn als de asset allocatie.

Het is voor actieve fondsbeheerders onmogelijk om structureel marktconforme rendementen te realiseren, zelfs als we de kosten nog buiten beschouwing laten. Het falen van actieve fondsbeheerders om waarde toe te voegen toont aan dat markten behoorlijk efficiënt zijn. Het is blijkbaar niet mogelijk, zelfs niet voor professionals, om zelfs zonder rekening te houden met de kosten. betere rendementen te genereren dan onbeheerde indexfondsen.

Als we nu de kosten erbij betrekken wordt het falen van de fondsbeheerders nog meer duidelijk. Kunnen we nu zeggen dat als er binnen een fonds hogere kosten worden gemaakt, de performance dan ook meer achterblijft? Uit een Amerikaans onderzoek blijkt er inderdaad een verband te zijn tussen rendement en kosten. In de tabel is gekeken naar de resultaten van mixfondsen.

Belangrijk om te vermelden is dat de eerste groep deze rendementen realiseerden zonder meer risico te nemen dan de andere drie groepen. De eerste conclusie luidt dus: asset allocatie is de belangrijkste keuze die het uiteindelijke brutorendement bepaalt voor een belegger. Het uiteindelijke nettorendement wordt bepaald door het kostenniveau binnen de beleggingsportefeuille.

Een andere manier om naar deze problematiek te kijken zal ik u in het volgende voorbeeld geven. Stel u voor dat een fonds met een hoge expense ratio van 1,7 % 10 % rendement weet te genereren. Een beleggingsfonds met een lage expense ratio van 0,6 % weet in dezelfde markt dan een rendement te realiseren van 11,9 %. Dit dus elk jaar gemiddeld 11,9 % meer rendement voor u als belegger !!

Als we dan kijken wat het rendement zou zijn over een periode van 10 jaar, dan is het verschil al behoorlijk opgelopen. Kijken we naar de verschillen na 25 jaar, dan is dit schrikbarend.

Dit zijn aanzienlijke verschillen, nietwaar.

Je kunt ook op een andere wijze tegen kosten aankijken. Ik heb voor u een berekening gemaakt van de kosten van beleggingsfondsen die in Nederlandse aandelen beleggen. Het fonds dat de hoogste managementkosten in rekening brengt met 1,92 % is het Credit Suisse Equity Fund, het fonds met de laagste kosten (0,25 %) is Streettracks AEX Index ETF. Gemiddeld bedragen de managementkosten 1,07 %. Overigens is de expense ratio waarin meerdere kosten zitten iets hoger dan de hier vermelde managementkosten. Kijk nu eens goed naar de volgende tabel:

expense

Als u heeft gekozen voor het goedkoopste fonds dan heeft u in 10 jaar tijd Euro 879,67 aan managementkosten betaald. In het slechtste geval heeft u Euro 5.949,24 aan kosten betaald. Dit is 6,7 x zo veel !!. Als we de kosten uidrukken in een percentage van de investering, dan bent u in het beste geval 8,8 % kwijt aan kosten. In het slechtste geval 59,49 %. In het laatste geval heeft u het slechte van twee werelden, namelijk u betaalt de hoogste kosten en u heeft het laagste resultaat.

Een andere eye-opener die ik u mee wil geven is als ik de kosten uitdruk in een percentage van het verwachte rendement.

expense

Stel u nu eens voor dat het rendement op aandelen met 6 % de komende jaren tegen gaat vallen. Bij het dure fonds is een belegger 32 % van zijn verwachte rendement kwijt aan kosten tegen 4,17 % bij het goedkope fonds. Een gemiddelde belegger is bijna 18 % van zijn verwachte rendement kwijt aan kosten. Let wel, ik heb het alleen nog maar over de managementkosten. De expense ratio is per definitie hoger en daarnaast maakt een belegger nog meer kosten, zoals transactiekosten, bewaarvergoedingen etc.

Maar er is nog een wijze waarop je naar kosten kunt kijken, namelijk als percentage van de risico-premie. De risico-premie is het extra rendement dat beleggers realiseren boven dat van een veilige belegging, zoals Staatsobligaties. Je kunt de risico-premie berekenen door naar historische rendementen te kijken of naar verwachte toekomstige rendementen te kijken. Stel dat het rendement op Staatsobligaties 4 % bedraagt en het verwachte rendement op aandelen bedraagt 7 %. Dan is de risico-premie 3 %. Voor het risico dat een belegger neemt, verwacht hij dus 3 % meer rendement dan een veilige belegging waar hij helemaal geen risico loopt.

Bij bekende beleggingsfondsen in Nederland bedraagt de gemiddelde expense ratio 1,5 %. Als we hier ook transactiekosten en andere kosten bij optellen, komen we uit op 2 %. Als we uitgaan van een verwacht rendement van 7 % en een risico-premie van 3 %, dan bedragen de kosten 66,7 % van de totale risico-premie. Met andere woorden, het risico dat de belegger neemt om een hoger rendement na te streven wordt voor 66,7 % teniet gedaan door de gemaakte kosten. Kijk een goed naar onderstaande tabel. De risico-premie in dit voorbeeld bedraagt 4 %. Bij het duurste fonds bent u de helft van de risico-premie kwijt aan kosten. In het beste geval 6,25 %.

expense

Dit heeft grote consequenties voor de assetmix. Ik zal dit aan de hand van een voorbeeld toelichten. De uitgangspunten die ik hanteer zijn een verwacht rendement op aandelen van 8 % en op obligaties van 4 %. Stel dat de belegger een rendement wenst van 6 %. De vraagstelling is welke asset-allocatie moet hij toepassen om dit rendement te realiseren? Hij kan kiezen om te beleggen in actief beheerde beleggingsfondsen en via indextrackers of imdexfondsen. Als ik geen rekening houd met de kosten dan is een allocatie van 50 % aandelen en 50 % obligaties het juiste antwoord.

Maar zoals u nu weet, spelen kosten een belangrijke rol. Laat ik er eens vanuit gaan dat het fonds waarin u kunt beleggen met minimaal de expense-ratio achter blijft bij de markt. In de praktijk is het meer, maar dat terzijde.

expense

Uit de tabel kunt u een aantal interessante conclusies trekken. Stel dat u een neutrale belegger bent en u belegt 50 % in aandelen en 50 % in obligaties. Uw verwachte rendement bij hoge kosten en een goed beursklimaat is 4,74 %. Bij een slecht beursklimaat bedraagt uw rendement 3,24 %. Dit is lager dan een goede spaarrekening. Kiest u om te beleggen in fondsen met een lage expense-ratio, dan wordt uw verwachte rendement bij een goed beursklimaat 6,31 %. Bij een slecht beursklimaat is het verwachte rendement 4,81 %.

We kunnen ook een andere invalshoek nemen. Stel dat u een rendement nastreeft van 6 %. Als u belegt in dure fondsen, dan zult u 84,75 % in aandelen moeten beleggen om dit rendement te realiseren. Belegt u in goedkope fondsen, dan zult u 68,57 % in aandelen moeten beleggen om hetzelfde rendement te verwachten. Het is duidelijk dat de belegger in het eerste geval dus meer risico moet nemen om hetzelfde rendement te realiseren als de belegger die wel let op de kosten.

Conclusie

Naast de spreiding van uw vermogen over de verschillende beleggingscategorieën speelt de hoogte van de kosten een zeer belangrijke rol in het uiteindelijk rendement. Heeft u ooit wel eens een beleggingsadviseur bij een bank of vermogensbeheerder gesproken die dit aspect met u heeft behandeld?

Ik heb u vier invalshoeken gegeven:

1. Kosten uitgedrukt in een percentage van het vermogen. Dit is de bekendste invalshoek. U kunt kiezen voor een expense ratio van 0,25 % of van 1,92 %. De keuze is aan u;
2. Kosten uitgedrukt in een percentage van het verwachte rendement. Ik heb u laten zien dat dit kan variëren van 2 % tot 32 %. Aan u de keuze;
3. Kosten gecumuleerd en uitgedrukt in een percentage van de oorspronkelijke investering. Ik heb u laten zien dat dit varieert van 7 % tot 50 %. Aan u de keuze;
4. Kosten uitgedrukt als percentage van de risico-premie. Het kan variëren van 6,25 % tot 48 %.

Jan de Vries
www.devriesinvestmentservices.nl