Geloof de hype (niet)

Keer op keer zien we de hypecyclus opduiken in nieuwe, innovatieve marktsegmenten. Hoe kunnen we ons positioneren in de vroege fase ?

Batterijtechnologie, de waterstofeconomie en blockchaintechnologie zijn thema’s die de laatste tijd veel aandacht krijgen op de aandelenmarkt. De aandelenkoersen zijn doorgaans zeer volatiel en kunnen afhankelijk van het marktsentiment sterk afwijken van de fundamentele realiteit van de onderliggende innovatie.

Deze kloof tussen verwachtingen en fundamentele realiteit noemt men de hypecyclus. Ze doorloopt vijf fasen.

1. Een innovatie, vaak in een experimenteel, kleinschalig stadium, trekt de aandacht – in eerste instantie vaak onder experts.
2. Opgeblazen verwachtingen. De innovatie wordt door de media opgepakt als een zogenaamde doorbraak en uitgeroepen tot het nieuwe antwoord op diverse toepassingen. De innovator komt in de publieke belangstelling. De aandelenkoers stijgt – vaak vergezeld van veelbelovende marktvooruitzichten en ondersteund door analistencommentaren – als gevolg van de agressieve verwachtingen van de marktdeelnemers. De prijsstijging trekt andere marktspelers aan in een zichzelf versterkende opwaartse trend. In deze fase wijkt de marktwaarde steeds meer af van de fundamentele realiteit.
3. Ontgoocheling. Een terugkeer tot de werkelijkheid onder invloed van langdurige, grootschalige implementatietests ontmaskert de omvang van de vroege opwinding. Bovendien leiden de financiële behoeften van de innovator, vaak via kapitaalverhogingen die de waarde van de aandelen doen verwateren, tot een verkoopdruk. De marktspelers die in de tweede fase voor een opwaartse dynamiek zorgden, jagen nu de neerwaartse trend aan. De grote belangstelling voor de innovator neemt af en de marktwaarde blijft achter bij de reële waarde.
4. Na verloop van tijd slaagt de innovator erin op grote schaal het bewijs te leveren dat zijn concept werkt. Samen met een groeiend klantenbestand vergemakkelijkt dit de commercialisering. Dankzij de stijgende omzet en winst kan de interne financiering gewaarborgd worden om de innovatie verder te ontwikkelen. De verwachtingen, zoals weergegeven door de marktwaarde, benaderen weer de realiteit.
5. De oorspronkelijke innovatie wordt geaccepteerd als een marktrijpe toepassing. In dit stadium vallen werkelijkheid en verwachting – tijdelijke verschillen daargelaten – grotendeels samen.

De internetsaga is een mooi praktijkvoorbeeld van de hypecyclus.

Hoe positioneren tijdens de vroege fase

Keer op keer zien we de hypecyclus opduiken in nieuwe, innovatieve marktsegmenten. Dat komt omdat de onderliggende drijfveer – de psychologie van de belegger – dezelfde patronen volgt. Toch is het geen exacte wetenschap. Zowel de verwachtings- als de tijdsdimensie variëren. Daarom heeft het alleen achteraf zin om een hype en de fase waarin die zich bevindt te identificeren. Maar het onderliggende principe van de hypecyclus is universeel: de aanvankelijke kloof tussen de verwachtingen en de werkelijkheid verdwijnt na verloop van tijd. We kunnen wel een aantal vuistregels afleiden voor de beginfase van de hypecyclus.

Kansspelen. Om in de eerste fase een positie in te nemen is tijdige kennis van de innovatie nodig en het vermogen om ze op basis van technische en economische maatstaven goed te kunnen beoordelen. Deze tweede vereiste is inherent tegenstrijdig, aangezien het op dit moment slechts mogelijk is een rudimentair oordeel te vellen op basis van veronderstellingen. Om deze reden is in dit stadium in één enkel bedrijf beleggen vooral een kansspel.

Irrationaliteit. Hemelhoge prijzen die enkel op hoop zijn gebaseerd, zijn over het algemeen niet houdbaar. In het stadium van de opgeblazen verwachtingen is een opportunistische instap ook zeer riskant gezien de duidelijke kloof tussen de fundamentele realiteit en de marktwaarde. De ervaring leert immers dat het moeilijk te voorspellen is wanneer de irrationaliteit waarop de prijsstijging gebaseerd is, zal rationaliseren. En wanneer dit gebeurt, gaat het zeer snel.

Mogelijke kansen. De ontgoochelingfase kan een geschikt moment zijn om een langetermijnpositie op te bouwen. Enerzijds kan men dan beter inschatten of de commercialisering mogelijk is. En anderzijds kan de voorafgaande koersdaling tot een aantrekkelijke waardering hebben geleid. Maar ook in deze fase blijft de belegging riskant, omdat de onzekerheid nog groot is en het succes – afhankelijk van de beleggingshorizon – ook afhangt van de timing.

Door Philip Bold, Portfolio Manager bij Ethenea