Een verbazingwekkend resultaat

Mensen die bij gokken gewonnen hebben zullen waarschijnlijk weer winnen. Degenen die verloren hebben zullen weer geld verliezen, een verrassende uitkomst van onderzoek door twee academici. Zowel bij beleggen als bij gokken speelt emotie een grote rol. Een relatief jonge tak van de economische wetenschap die hier wel rekening mee houdt is behavioral economics. Een onderdeel daarvan is behavioral finance.

In 2002 kregen twee vooraanstaande economen op het gebied van de behavioral economics de Nobelprijs. Na de kredietcrisis is de populariteit gestegen. Het werd duidelijk dat hoe irrationeel de beleggingsbeslissingen waren. Sommige banken en vermogensbeheerders hebben nu een expert op het gebeid van de gedragseconomie ingehuurd.

Gedrags-psychologen geloven dat veel van de fouten die beleggers maken voortkomen uit onlogisch denken. Wij verwerken informatie snel en slecht, wat leidt tot het maken van slechte beslissingen. Gedrags-economen zijn op zoek naar typische fouten – of cognitieve vertekeningen – die mensen maken bij het interpreteren van informatie en het maken van beslissingen.

Valkuilen

Er zijn bij gokken veel valkuilen. Bekend is dat veel mensen altijd wel reeksen zien in getallen, of het nu poker, een loterij of de fruitautomaat betreft. Uit onderzoek blijkt dat nummers die reeds bij een voorgaande winnende reeks zijn voorgekomen, de voorkeur krijgen van de gokkers. Zij geloven dat de reeks zich gaat voortzetten, terwijl daar geen statistisch logica voor bestaat. Zo’n reeks berust geheel op toeval. Dit wordt de ‘hot hand fallacy’ genoemd. Een vergelijkbare misvatting, die vooral mannen lijkt te treffen is de zogenaamde ‘gambler’s fallacy’. 

Het fenomeen ‘gambler’s fallacy’ of gokkersmisvatting, houdt kortgezegd in dat mensen een verband zien dat er niet is. Stel: je gooit een munt op en het wordt drie maal achter elkaar kop en je moet gokken wat het de vierde keer wordt. Kies je kop of munt? De meeste mensen zeggen munt, zo blijkt uit onderzoek. Dit is een typische gambler’s fallacy aangezien statistisch gezien de kans net zo groot is dat het kop wordt.

Waarom worden rijken rijker en armen armer?

Mensen die geloven in de ‘hot hand fallacy’ verwachten dat een winnende reeks zich zal doorzetten terwijl de mensen die geloven in de  ‘gambler’s fallacy’ voorzien dat een verliezende reeks zich zal omslaan. De onderzoekers hebben  565.915 sport inzetten geanalyseerd die door 776 online gokkers werden gemaakt. Ze keken naar een maximale reeks van zes opeenvolgende winst of verlies inzetten. Mensen die wonnen hadden meer kans om weer te winnen (omdat ze veiliger hadden ingezet) terwijl de mensen die verloren meer kans hadden om verder geld kwijt te raken (omdat ze meer risicovoller gingen inzetten). Dit resultaat heb ik eerder uitgelegd op het gebied van beleggen.

In een kapitalistische samenleving worden rijker steeds rijker en armen steeds armer. Dit is een uitkomst van het systeem en empirisch kunnen we dat waarnemen. De reden hiervoor is de mate van risico nemen. Hoe meer vermogen iemand heeft des te minder risico er wordt genomen. Omgekeerd kunnen we zien dat armen steeds armer wordt. Heeft men weinig geld om te beleggen dan wordt relatief meer risico genomen om vermogen op bouwen. Het gevolg is dat juist dat de welgestelden rijker worden en de armen nog armer worden. Dit fenomeen beperkt zich overigens niet alleen tot beleggen maar ook op andere gebieden. Mensen met weinig vaardigheden kunnen zich alleen aan hun milieu onttrekken door meer risico te nemen. Het paradoxale daarvan is dat het daarom weinigen lukt om succesvol te worden en dat geldt ook op het gebied van beleggen/traden.

De keuze voor veiliger inzetten na winst en risicovoller inzetten na verlies wijst volgens de onderzoekers Nigel Harvey en Juemin Xu dat online sportgokkers verwachten dat hun geluk zal omslaan. Maar door hierin te geloven scheppen ze hun eigen “hot hand”, dat wil zeggen dat de winners meer gaan winnen en verliezers meer gaan verliezen.

Hot hand

De “hot hand” valkuil gebeurt als gokkers denken dat een winnende reeks zich door zal zetten. Dit geloof is gebaseerd op het idee dat de kans toeneemt omdat een aantal keer gewonnen is. Het geluk is dan met hun.We zien dus verbanden die er helemaal niet zijn. Daarom wordt vaak gewezen dat “rendementen die het in verleden behaald zijn geen garantie bieden voor de toekomst”.

Een andere valkuil zowel bij gokkers als beleggers is de gokkers valkuil. Mensen die geld verliezen verwachten dat deze trend zal omslaan en de goede beleggers verwachten dat hun winsten niet oneindig zullen stijgen. De winnaars nemen dan minder risico en de verliezers juist meer risico. Het resultaat is dat winnaars steeds meer gaan winnen en de verliezers dieper in het putje zakken.

Het probleem met deze valkuilen is het feit dat uitkomsten onafhankelijk zijn van elkaar, net als met kop en munt gooien. Er is altijd 50% kans op kof of munt en de worpen zijn onafhankelijk van elkaar. Dus als 7 keer kop wordt gegooid dan zal de volgende worp geen hogere kans op kop geven. Die kans blijft 50% maar gokkers trekken een lijn en volgens hun perceptie is er dan meer kans om kop te gooien. Een winnende reeks zegt dus niet zo veel. Dat betekent dat het niet klopt dat als je paar keer wint de kans op winst hoger wordt.  Ook het omgekeerde is waar:  er is geen bewijs voor dat je weer gaat winnen als je verlies hebt en je gaat verliezen als winst hebt. Er is dus geen basis voor zowel angst als hoop. Het gaat om toeval en onafhankelijke inzetten waarbij de kans stabiel blijft.

Het verrassende is dat de onderzoekers wel degelijk een patroon konden vinden. De winnaars bleven binnen terwijl de verliezers steeds meer geld kwijtraakten. Hoe langere de winnende reeks duurde des meer kans zij hadden om met de volgende inzet geld te verdienen.Als je de eerste inzet had gewonnen, dan had je een iets hogere kans (49%) om de tweede inzet te winnen. Als je verlies had geleden, dan bedroeg die kans 47%. Als je met zes inzetten op een rij had gewonnen dan bedroeg de kans op winst bij de volgende inzet 76%. Bij de verliezers nam de kans op winst af naar 23%.

De reden voor dit resultaat is dat mensen geloofden in de gokkers valkuil en de winnaars dus  hun risico beperkten terwijl de verliezen juist meer risico namen. Dit gedrag kan dus leiden tot de andere valkuil: de sterke hand perceptie. Het interessante is dus dat winnaars angstig worden daardoor juist meer gaan winnen. Angst is dus hier geen slechte raadgever.