De laatste tijd is er regelmatig te lezen dat er tegen sentiment niets te doen is, vooral op momenten als het sentiment negatief is. Alsof sentiment iets nieuws is.
Volgens van Dale is sentiment gevoel en heeft dus te maken met emotie en aangezien wij allen mensen zijn met gevoel en emotie is dit aspect mede van invloed op ons gedrag. Onze gemoedstoestand bepaalt dus voor een deel hoe we in het leven staan, ergo hoe we een inschatting maken over de toekomst. Met andere woorden, en kort door de bocht, sentiment is dus een belangrijke factor bij het bepalen van de koersen op de beurs.
Laten we stellen dat sentiment een belangrijke factor is bij het bepalen van ons gedrag, ons koopgedrag, onze risicohouding, de manier hoe we met elkaar omgaan en waarschijnlijk tientallen zaken die u zelf goed kunt aanvoelen en invullen.
Het mag, wat mij betreft niet vreemd zijn dat, op basis van de factor sentiment wel eens zinvolle uitspraken gedaan kunnen worden over het koersverloop van financiële markten.
Koersen reageren namelijk sneller op economische veranderingen dan de modellen van het CPB.
Het feit dat sentiment een zeer belangrijke factor is bij het bepalen van het gedrag van de massa is bij technische analyse een goed hulpmiddel om uitspraken te kunnen doen over het verloop van de beurs. We gaan er dus vanuit dat koersbewegingen voor een niet onbelangrijk deel het resultaat is van het sentiment onder beleggers.
Een ander belangrijk aspect van technische analyse is dat het gedrag van de massa zich vaak herhaalt. Dit levert vaak aanknopingspunten op om bepaalde conclusies te trekken. Deze conclusies kunnen betrekking hebben op de lange termijn maar ook op basis van de uur- of 5 minuten grafieken. Anders gezegd, bepaalde patronen en verhoudingen in koersuitslagen zijn waar te nemen over periodes van tientallen jaren maar zie je ook terug op de 5 minuten grafiek.
Het moge duidelijk zijn dat dit verder gaat dan een paar lijnen trekken en ook verder dan, nu alle media schreeuwen dat de koersen onder de low van 2003 zijn gezakt, de wereld zal vergaan. Dergelijke lieden zijn in mijn ogen op een slechte manier met het vak bezig.
Laten we eens beginnen met wat vingeroefeningen. Daarvoor neem ik de grafiek van de Dow Jones vanaf 1980 waarbij we zien dat er zich sinds 1982 zich een sterke stijging heeft ontwikkeld. Om een aantal niet nader te noemen redenen stellen we dat de start van de stijging tot 2007 daar is begonnen. We zien eerst een stijging tot augustus 1987 gevolgd door de crash in oktober 1987, een daling van ruim 41%.
De stijging die daarop volgende tot 2000 was 627% en nam 13 jaar in beslag om vervolgens weer te dalen tot 2002 wat een daling van 38,7 % was, vrijwel gelijk aan de 41 % in 1987. Dit zijn belangrijke kenmerken omdat je binnen bewegingen op zoek bent naar overeenkomstenen relaties in prijs en tijd .
Na 2002 zien we in de Dow Jones een stijging tot 2007 van in totaal 97,2% hetgeen ongeveer 38,2% was van de stijging 1982-1987, weer een relatie. Deze stijging nam 5 jaar in beslag evenals de stijging van 1982 tot 1987.
De conclusie is dan ook dat de stijging sinds 1982 compleet is en er dus minimaal een correctie verwacht mag worden over deze stijging.
Voor dit moment lijkt me deze informatie even voldoende waarbij de boodschap is dat er na een stijging van 1982-2007 (25 jaar) een correctie verwacht mag worden die minimaal 5 jaar duurt.
Ondanks de gedachte dat er op korte termijn sprake kan zijn van een belangrijke low, met een significant herstel als correctie op de daling vanaf 2007, mogen we op lange termijn uit gaan van meer dalingsbewegingen. Daarover later meer in het volgende bericht waarbij ik in zal gaan op de stijging van de Dow Jones sinds 1933 en de daling vanaf 2007.
Klik op grafiek voor een grotere figuur (opent in nieuw venster)
Jan Groothaar
Vermogensbeheerder
