Goud hield de winsten van november vast en schommelde in december rond $ 1800 per ounce. Dagelijkse schommelingen van twintig tot dertig dollar waren gebruikelijk. Ze waren hoger bij positieve inflatieberichten of lager bij belangrijk economisch nieuws en berichten van de Amerikaanse Federal Reserve (Fed) om de inflatie goed in de gaten te blijven houden. De U.S. Dollar Index (DXY)1 bleef gematigd na de afstraffing in november. Hierdoor kon het goud enigszins het opwaartse momentum behouden. In december steeg de goudprijs met $ 55,50 (3,1%) en het jaar werd afgesloten op $ 1824,02.
De People’s Bank of China (PBOC) kondigde aan in november 32 ton goud te hebben gekocht. Dit is de eerste officiële aankoop door de PBOC sinds 2019. In het verleden kocht de PBOC tussen lange periodes van inactiviteit door steeds maandenlang consequent bij. Meer aankopen in december zouden kunnen wijzen op een nieuwe serie consistente aankopen van China in 2023, wat een goed voorteken zou kunnen zijn voor de goudmarkt.
De goudmijnbouwbedrijven waren in december voornamelijk rustig. De NYSE Arca Gold Miners Index (GDMNTR)2 nam toe met 1,1% en de MVIS Global Junior Gold Miners Index (MVGDXJTR)3 steeg met 1,7%.
Goud in 2022: er is veel gebeurd
Voor het hele jaar eindigde de goudprijs met een verlies van slechts $ 5,18. En alhoewel de goudprijs bijna onveranderd eindigde, was het jaar verre van rustig, met een prijs die met $ 450 daalde van hoogtepunt naar dieptepunt voordat deze terugkeerde naar het beginpunt. Goud kende een maximale opname van 11,3%, maar eindigde met slechts 0,3% verlies, wat een zeer respectabel resultaat was, gezien het verlies van 18,1% voor de S&P 500 Index4 en het verlies van 64,3% voor bitcoin.
‘Oorlogspremie’
Goud werd het grootste deel van 2021 binnen een bandbreedte van $ 1800 verhandeld. De prijs steeg in februari 2022 toen er waarschuwingen opdoken voor een mogelijke aanval op Oekraïne. Maar toen de Russische bombardementen op Oekraïne begonnen, bereikte de goudprijs op 8 maart een absoluut record met $ 2070 per ounce. In mei werd de invloed van de oorlog minder toen duidelijk werd dat de gevechten waarschijnlijk niet verder zouden escaleren dan Oekraïne.
Sterkte van de dollar
De oorlog zorgde voor een tijdelijke positieve katalysator, maar de belangrijkste drijfveer gedurende het grootste deel van het jaar was de toenemende druk op de goudprijs, door het beleid van de Fed en de Amerikaanse dollar. De markt heeft de vastberadenheid van de Fed om de inflatie te bestrijden, onderschat. Begin januari 2022 rekenden rentefutures op een stijging van het rentepercentage van de Fed van 0,77% tegen het einde van het jaar. In april 2022 rekenden de markten op minstens 1,5% aan verdere renteverhogingen. Fed-voorzitter Jerome Powell bleef zich echter hard opstellen tegenover de inflatie en de Fed verhoogde de rente met 4,25%, een van de grootste verhogingen in de geschiedenis. De oorlog, de rentestijging en de relatieve kracht van de Amerikaanse economie droegen bij aan de niet aflatende kracht van de Amerikaanse dollar, die van mei tot september nieuwe hoogtepunten bereikte in 20 jaar tijd.
De omgekeerde correlatie tussen goud en de Amerikaanse dollar is bekend. Ook reële rente- en staartrisico’s beïnvloeden de prestaties van goud. Maar tot 2022 hadden we ons niet gerealiseerd hoe dominant de Amerikaanse dollar kan zijn. De grote goudhaussemarkten van de jaren zeventig en tweeduizend werden gedreven door respectievelijk inflatie en de internetzeepbel/financiële crisis. Elk van deze kwam ook weer overeen met een seculaire baissemarkt voor de Amerikaanse dollar. Hoewel wij denken dat de huidige staartrisico’s (pandemie, inflatie, oorlog) even ernstig zijn als die in vorige haussemarkten, was het belangrijkste verschil in 2022 de sterke Amerikaanse dollar. Dit hield de druk op de goudprijs vast, waardoor de reactie op de inflatie, geopolitieke onrust en andere risico’s minder heftig was.
Ondersteuning voor de fysieke vraag
Terwijl de Amerikaanse dollar sterk bleef, daalde de goudprijs op 28 september naar $ 1614, de laagste prijs van het jaar. Technisch gezien stond goud op het punt te dalen tot $ 1400, maar kreeg de goudprijs steun van de fysieke vraag in India en China en was de vraag naar goudstaven en munten hoog in de VS en Duitsland. Bovendien kochten centrale banken in het derde kwartaal voor recordbedragen aan goud, onder leiding van Oezbekistan, Qatar en India. Goud kwam meerdere keren dicht bij het laagste punt van $ 1614, voordat de prijs in november aanzienlijk steeg, toen de inflatie lager uitviel dan verwacht en Fed-voorzitter Powell aangaf dat de renteverhogingen mogelijk zouden worden vertraagd. De Amerikaanse dollar ging onderuit en de goudprijs steeg in december naar meer dan $ 1800.
Kosteninflatie (voor mijnbouwbedrijven)
Goudaandelen bevonden zich in 2022 in een grotere achtbaan dan goud. De GDMNTR en MVGDXJ hadden maximale opnames van 30,9% en 37,0%, maar eindigden het jaar met respectievelijk 8,6% en 14,3% verlies. Kostenstijgingen in combinatie met lagere goudprijzen zorgden ervoor dat sommige bedrijven geen winst behaalden. In het begin van het jaar rekende de sector op een kostenstijging van vijf procent, maar door de hogere grondstoffenprijzen als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne moesten veel bedrijven hun kosten in een snel tempo herzien. Het leek erop dat de kosten in 2022 gemiddeld ongeveer $ 1200 per ounce zouden bedragen, een stijging met ongeveer 10% ten opzichte van 2021. Hoewel enkele bedrijven van plan waren hun dividend te verlagen, bleven de meeste dividenden intact en gingen de aandeleninkopen door, ook met gezonde marges. De recente positieve goudprijsontwikkeling, samen met eerdere aanwijzingen dat de kosten rond de huidige niveaus zullen blijven, voorspellen in 2023 veel goeds voor de mijnbouwers.
Goud in 2023: heropleving bij sombere vooruitzichten?
Heel wat zaken die in 2022 tegen goud werkten, werden positief toen de toon op Times Square veranderde. De inflatie bereikte halverwege het jaar een hoogtepunt en lijkt af te nemen. Veel detailhandelaren en fabrikanten hadden te grote voorraden en havens, spoorwegen en vrachtwagens voor pakketbezorging hadden reservecapaciteit. Dit zette de Fed ertoe aan de omvang van haar renteverhogingen in december te verminderen, met waarschijnlijk verdere verlagingen of pauzes in 2023. De run op de haussemarkt van de Amerikaanse dollar kan eindigen, aangezien de rente op Amerikaanse staatsobligaties daalde ten opzichte van de pieken in oktober. De DXY daalde in september met 9,8% vanaf het hoogste punt in 20 jaar. Wij verwachten dat de Amerikaanse dollar verder zal verzwakken als er zich een recessie ontwikkelt. Verschillende redenen voor economische zwakte in 2023:
Record rendementsomkering.
Er wordt algemeen gedacht dat het beleid van de Fed met vertraging in de economie wordt gevoeld. In 2023 zal de economie de kracht voelen van een van de meest agressieve renteverhogingscycli uit de geschiedenis. Een wankelende huizenmarkt door hoge hypotheekrentes en onbetaalbare prijzen. Volgens Redfin Corp daalde de verkoop van luxewoningen met 38% op jaarbasis, in september, oktober en november, de grootste daling sinds 2012.*
Consumenten verwachtten dat ze in 2023 het laatste van hun spaargeld uit de pandemieperiode zouden uitgeven. Geopolitieke spanningen en de deglobalisering zorgen ervoor dat veel niet-westerse centrale banken diversifiëren, weg van de Amerikaanse dollar. De netto-aankopen van goud door de centrale banken in 2022 zorgden voor een van de beste jaren ooit. Er is een groeiende terughoudendheid om voor deviezenreserves en handelstransacties te vertrouwen op de Amerikaanse dollar, sinds meer dan de helft aan Russische deviezenreserves met een waarde van 500 miljard dollar zijn bevroren door de westerse sancties. Veel landen zien geen garanties dat de VS de Amerikaanse dollar niet zal gebruiken als vergelding voor een toekomstige overtreding, die minder flagrant is dan het bombarderen van een buurland. Naarmate deze nieuwe wereldorde evolueert, zou er minder vraag kunnen ontstaan naar de Amerikaanse staatsobligaties, die de VS in staat stellen hun door tekorten gevoede levensstijl te handhaven.
Het financiële stelsel heeft meer dan tien jaar lang een uiterst soepel en ongekend monetair beleid gevoerd, gekenmerkt door extreem lage rentetarieven en massale kwantitatieve verruiming. Met de eerste renteverhoging in maart is de Fed net begonnen met een poging om het beleid te normaliseren. De inflatie blijft echter ver boven de doelstelling van 2% en de balans van staatsobligaties en door hypotheken gedekte effecten bedraagt meer dan 8 biljoen dollar. Slechts negen maanden van strengere financiële voorwaarden hebben geleid tot het instorten van de huizenmarkt, een crash van cryptovaluta’s, een derivatendebacle voor Britse pensioenfondsen en de ineenstorting van een grote cryptobeurs. Welke staartrisico’s zullen de komende negen maanden met zich meebrengen nu er waarschijnlijk een vertragende economie aan de mix zal worden toegevoegd?
Oplopende tekorten en inflatiegolven: is goud een solide keuze?
Een hogere rente leidt tot buitengewone systeemrisico’s naarmate de monetaire voorwaarden verder genormaliseerd worden. Het maandelijkse federale tekort bedroeg in november een recordbedrag van 249 miljard dollar. Op 30 december ondertekende president Biden een omnibuswet voor uitgaven ter waarde van 1,65 biljoen dollar. De regering blijft haar staatsschuld van $ 31,3 biljoen, die gelijk is aan 124% van het BBP, verder opvoeren, terwijl de schuldenlast een grote kostenpost wordt. Onlangs citeerde Greg Ip van de Wall Street Journal een artikel uit 1981 van Thomas Sargent en Neil Wallace: “Een regering die onhoudbare tekorten heeft, zal op een dag niet genoeg obligaties kunnen verkopen, waarna de centrale bank het tekort zal moeten financieren door geld bij te drukken. De centrale bank kan aanvankelijk proberen de inflatie te beheersen door de rente sterk te verhogen. Maar dit zal de tekorten verder vergroten en uiteindelijk de inflatie nog moeilijker beheersbaar maken.”**
De U.S. Consumer Price Index (CPI)5 evolueerde van een piek van 9,1% in juni naar 7,1% in november, wat erop wijst dat de eerste inflatiegolf ten einde loopt. Komt er een tweede golf? In 1974 piekte de CPI op 12,3% en daalde vervolgens tot 4,9% in 1976. Velen dachten dat het gedaan was met de inflatie, maar in 1980 piekte de inflatie opnieuw met 14,7%. Vandaag blijft de arbeidsmarkt krap, terwijl de handel en de toeleveringsketens het moeilijker hebben sinds de pandemie en de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. De huidige voorraad schaarste zou tijdelijk moeten zijn, aangezien wij verwachten dat de Chinese economie uiteindelijk de problemen als gevolg van de Covid-pandemie te boven zal komen. De energiemarkten zullen zeker meer volatiliteit kennen, terwijl de stormloop op groene technologie een opwaartse prijsdruk op veel grondstoffen zal houden. Zodra de Fed stopt met verkrappen, zullen we op onze hoede zijn voor een volgende inflatiegolf. Voor de Fed is een tweede golf wellicht moeilijker of zelfs onmogelijk op te vangen.
Het lijkt erop dat de concurrentie tussen goud en bitcoin voorbij is. Het was nooit duidelijk hoeveel vraag naar goud, als die er al was, werd overgenomen door cryptovaluta’s. De keuze is duidelijk voor iedereen die het debat over goud versus bitcoin heeft gevolgd. Bitcoin en andere cryptovaluta’s zijn risicovolle activa. Goud daarentegen vormt een defensieve belegging, een opslagplaats van rijkdom en een valuta-alternatief met intrinsieke waarde als activa van de centrale bank, net als juwelen. Dit geldt ook voor industriële toepassingen. De unieke rol van goud in het financiële systeem is opnieuw bevestigd.
Een verschuiving in de beleggingsvooruitzichten van goud is te zien in de ETF-stromen voor fysiek goud. Van april tot november was er sprake van een grote uitstroom uit wereldwijde ETFs voor fysiek goud. De uitstroom is nu gestopt en alhoewel er waarschijnlijk een sterkere katalysator nodig is om de instroom te stimuleren, is de verkoopdruk in ieder geval afgenomen. Misschien is er in 2023 hernieuwde aandacht voor het gele metaal.
* https://investors.redfin.com/news-events/press-releases/detail/854/redfin-reports-luxury-home-sales-sink-38-the-biggest
** https://www.wsj.com/articles/to-solve-inflation-first-solve-deficits-this-theory-advises-11667391310
Alle wegingen van bedrijven, sectoren en subsectoren zijn per 31 december 2022, tenzij anders vermeld.
1De U.S. Dollar Index meet de waarde van de Amerikaanse dollar ten opzichte van een mandje buitenlandse valuta’s, dat vaak een mandje valuta’s van Amerikaanse handelspartners wordt genoemd. 2NYSE Arca Gold Miners Index (GDMNTR) is een gewijzigde, marktkapitalisatiegewogen index die bestaat uit beursgenoteerde ondernemingen die hoofdzakelijk betrokken zijn bij de goudwinning. 3MVIS Global Junior Gold Miners Index (MVGDXJTR) is een op regels gebaseerde, aangepaste, naar marktkapitalisatie gewogen, voor free-float gecorrigeerde index die bestaat uit een wereldwijd universum van beursgenoteerde kleine en middelgrote ondernemingen die ten minste 50% van hun inkomsten uit de goud- en/of zilvermijnbouw genereren, vastgoed bezitten dat het potentieel heeft om ten minste 50% van de inkomsten van de onderneming uit de goud- of zilvermijnbouw te genereren wanneer het ontwikkeld wordt, of die hoofdzakelijk in goud of zilver beleggen. 4De S&P 500 Index is een beursindex die de prestaties volgt van 500 grote ondernemingen die genoteerd zijn aan beurzen in de Verenigde Staten. 5De Consumer Price Index (CPI) is een maatstaf voor de gemiddelde verandering in de prijs van goederen en diensten die stedelijke consumenten tussen twee willekeurige perioden betalen. De CPI kan ook de koopgewoonten van stedelijke consumenten representeren.
Alle genoemde indices zijn onbeheerde indices en omvatten de herbelegging van alle dividenden, maar weerspiegelen niet de betaling van transactiekosten, adviescommissie of onkosten verbonden aan een belegging in een fonds. Bepaalde indices kunnen rekening houden met ingehouden dividendbelasting. De rendementen van een index komen niet overeen met die van een fonds. Indices zijn geen effecten waarin kan worden belegd.
Bron: Joe Foster, Portfolio Manager, Gold Strategy bij van VanEck
