De schuld van staten en bedrijven heeft duizelingwekkende proporties aangenomen. De periode van lage rentetarieven stelde in staat om een rookgordijn op te werpen. Als de rente stijgt, kan dit voor veel bedrijven erg nadelig zijn, maar ook voor landen. Het cijfer klinkt als in financiële sciencefiction boek: met ongeveer $ 164 biljoen, schat het Internationaal Monetair Fonds (IMF) de totale wereldschuld.
Eindeloze stroom goedkoop geld
In termen van wereldwijde economische productie is dit 225 procent, het hoogste percentage ooit. Bovenal werd dit record mogelijk gemaakt door het al even recordbrekende tijdperk van wereldwijde lage rentetarieven. Dit begon op zijn beurt met de hypotheek- en financiële crisis vanaf 2007. Staten en banken moesten worden gered – naar verluidt – centrale banken sprongen in de bres met nulrentetarieven en terugkoop van obligaties en zorgden voor een eindeloze stroom goedkoop geld.
De schuldenlast wordt pas een probleem als de kosten van deze schulden, dat wil zeggen de rente, stijgt. En juist dit proces is begonnen – vooral in de VS. Maar zelfs in Europa zijn de vergoedingen al fors gestegen ten opzichte van hun dieptepunten. Iedereen die nieuwe leningen nodig heeft, wordt dan geconfronteerd met veel hogere kosten, kosten die zelfs het voortbestaan van bedrijven en staten kunnen bedreigen, en een kettingreactie teweegbrengen in het wereldwijde financiële systeem.
Natuurlijk weet niemand wanneer zo’n kettingreactie dreigt. Maar beleggers moeten zich bewust zijn van de gevaren voor het wereldwijde financiële systeem.
VS zwaar in schulden, maar nog steeds van levensbelang
‘S Werelds grootste economie is ook’ s werelds grootste schuldenmaker: de Verenigde Stasten. De schuldgraad van overheidsbedrijven (dwz de centrale overheid, staten en gemeenten) is volgens experts al te hoog met 108 procent van de economie. Zij zien deze ratio nog verder groeien onder de Trump-regering, maar ze zien nog geen schuldencrisis. Het is tenslotte de grootste economie ter wereld, met veel inkomstenbronnen, bijvoorbeeld hun wereldwijde bedrijven uit alle sectoren.
Het lastigste is waarschijnlijk de situatie voor veel opkomende markten die hangen aan het “infuus” van Amerikaanse dollarleningen. Stijgende rentelasten kunnen een molensteen worden voor economieën in Latijns-Amerika of Azië. In tegenstelling tot veel industrielanden, bevinden de schuldratio’s in Brazilië of Mexico (ruim onder de 100 procent van het bbp ) zich nog steeds op een aanvaardbaar niveau. Dit is bijvoorbeeld niet van toepassing op de twee landen met de grootste schuld in de eurozone: De Griekse staatsschuld bedraagt ongeveer 180 procent van de economie en Italië 130 procent. Een harde ommekeer door de ECB zou ernstige gevolgen hebben.
Het gevaar schuilt in de bedrijven
Maar volgens deskundigen tikt de echte tijdbom ergens anders, “De volgende crisis wordt veroorzaakt door de schuld van bedrijven,” aldus een hedge fund manager in de “Handelsblatt”. Veel grote investeerders, zoals Scott Minerd van Guggenheim Partners, zien dit als het “tijdbom voor de volgende recessie”.
Bedrijven met een te hoge schuldenlast zien de waarnemers momenteel vooral in de VS en China. In de Verenigde Staten, waar, volgens Standard & Poor’s, veel bedrijven met veel vreemd vermogen zijn gefinancierd, is het rendement op de tienjaars Amerikaans schatkistpapier, een belangrijke maatstaf voor het algemene niveau van de rente. Deze steeg tot meer dan drie procent, dus de druk neemt al wat toe . En in China heeft de bedrijfsschuld alleen al, op $ 20 biljoen, 160 procent bereikt van het bbp van China, een verviervoudiging sinds 2007, het begin van de financiële crisis.
Schuldfondsen als een versneller?
En in beide landen zijn zogenoemde schuldfondsen , dat wil zeggen bankonafhankelijke financieringsvehikels, de laatste jaren steeds populairder geworden. Met dergelijke fondsen kunnen bedrijven onafhankelijk van banken leningen verkrijgen. Volgens een studie van de Steinbeis University of Applied Sciences in Berlijn zal tegen eind 2018, 755 miljard dollar aan leningen zijn uitgegeven door schuldfondsen. Ook in Duitsland zijn er eerste mogelijkheden voor deze alternatieve financieringsvorm. Sommige experts zien een kritiek punt in het financiële systeem als de rentetarieven blijven stijgen. De standaardratio van de kredietfondsen in de VS is al acht procent – en de trend stijgt duidelijk. Schuldfondsen kunnen ooit de geschiedenis ingaan als een symbool van een nieuwe financiële crisis.
