Op het gevaar af dat de lezer dit weer als een stukje van Somberman beschouwt, ga ik in op de waarschuwende woorden van Carmen en Vincent Reinhart, een echtpaar dat recentelijk in Jackson Hole hun visie aan de Centrale Bankiers van de wereld mocht presenteren.
Het aardige van de economische ontwikkelingen in 2010, althans van de perceptie daarvan, is dat het zo mooi op en neer golft. De inkt van de headlines met “Hernieuwde angst voor Double-dip” is nog niet droog (op een computerscherm gaat dit wat moeilijk) of de macro-economische cijfers worden ineens beter en ook de beursindices volgen min of meer dit patroon. En net als iedereen weer opgelucht adem begint te halen, gaat het economisch circus weer de andere kant op. Het is jammer dat de omslagpunten bij de AEX niet telkens op hetzelfde niveau liggen, want dat zou dan makkelijk beleggen zijn.
In zo’n geval kan het verstandig zijn om, wat de technisch analisten noemen, uit te zoomen teneinde de boel wat in perspectief te zetten. Het hoogleraarsechtpaar Reinhart heeft met een paper een bijdrage aan de discussie geleverd. Deze studie naar 15 financiële crises, After the Fall getiteld, onderzoekt de ontwikkelingen in het reële BBP, de werkloosheid, de inflatie, de bancaire kredietverlening en de huizenprijzen in de periode tien jaar vóór en tien jaar na een grote financiële schok, dus geen “normale” recessie. Daarvoor zijn drie mondiale gebeurtenissen uitgekozen (1926, 1973, 2006) en 15 landspecifieke schokken, vijf in industrielanden en 10 in opkomende landen.
De historische voorbeelden laten zien dat in de tien jaar na een crisis de reële inkomensgroei per hoofd en de reële huizenprijzen substantieel lager liggen dan in de tien jaar ervoor, terwijl de werkloosheid hoger ligt. Even snel back to normal was er niet bij en zal ook dit keer niet gebeuren. Vanwege deze conclusie zijn de Reinharts al de nieuwe Cassandra’s genoemd, naar de Griekse profetes die niet werd geloofd.
De les voor de monetaire autoriteiten zit in het patroon van de kredietverlening. De snelle economische groei in de periode voor de crisis wordt mogelijk gemaakt door een hoge binnen- en buitenlandse kredietgroei. Na de schok worden de schulden afgebouwd tot oorspronkelijke niveau, maar deze deleveraging duurt soms extra lang, tot zeven jaar en dat beïnvloedt het herstel van werkgelegenheid en BBP-groei negatief.
Juist door die aanvankelijk hoog blijvende schulden blijft er een grote kwetsbaarheid voor tegenvallers en is er een verhoogde kans (1:2) op een double-dip.
De Reinharts wijzen erop dat het goed is dat er veel aandacht is voor het op peil houden van de vraag, maar dat ook beleidsfouten aan de aanbodkant van de economie moeten worden vermeden. Bijvoorbeeld het niet erkennen van verliezen bij banken (en dus niet afschrijven), het instellen van kredietbeperkingen en handelsrestricties.
Een prudent beleid moet na de crisis dus alert zijn op zowel vraag- als aanbodverstoringen. En als het stof na de crisis weer neervalt niet te snel concluderen dat de crisis definitief voorbij is. Toekomstige belastinginkomsten kunnen snel te hoog worden ingeschat en een centrale bankier als Ben Bernanke moet niet proberen de werkgelegenheid geforceerd naar een onbereikbaar niveau te brengen.
De crisis van 2008 is ingrijpend geweest. Door optreden van de publieke autoriteiten is het allerergste vermeden en zijn de meeste economieën weer op de weg naar herstel gezet. Het belang van de studie van Carmen en Vincent Reinhart is dat deze er op wijst dat een snel herstel met hoge groeicijfers niet voor de hand ligt en dat externe schokken en/of beleidsfouten ons opnieuw in het dal kunnen leiden.
Zie ook: FT.com Beware those who think the worst is past (alternatieve link: klik hier)
Franke Burink
Castanje Vermogensbeheer
Start met Automatisch Beleggen
Wat betekende de lockdown en het daarmee gepaard gaande afzien van consumptie voor beleggers en spaarders?
Het was het schrikbeeld aan het begin van de pandemie. Veel bedrijven zouden ondanks ruime liquiditeitssteun uiteindelijk toch kopje onder gaan.
Het beleid van centrale banken heeft de aandelenmarkten overal ter wereld omhoog gestuwd. Dit gebeurt uiteraard tot grote vreugde van aandelenbeleggers.
De schijnbaar eindeloze steun van de centrale banken en de reeks overheidsmaatregelen zorgt nu al bijna een jaar op de aandelenmarkten voor een hausse zonder weerga.
