In het vroege voorjaar van 1918 werd Europa getroffen door een griepgolf. Eén stad in het bijzonder raakte in de ban van deze griep en dat was San Sebastian. Het bijzondere was dat de griep heel erg besmettelijk was en dat de besmetting gemiddeld drie dagen duurde.
Opvallend was ook dat vooral jonge, gezonde volwassenen het slachtoffer werden in plaats van de ouderen en de kinderen, zoals gebruikelijk. In de maanden maart en april stak de ‘Spaanse griep’ in alle delen van de wereld de kop op en de ‘drie dagen griep’ maakte miljoenen slachtoffers.
Aan het begin van de zomer van 1918 verdween de griep even snel als hij had rondgewaard. In augustus/september was de griep echter terug, even besmettelijk als in het voorjaar maar ditmaal met een dodelijke uitwerking. Het waren opnieuw de jongvolwassenen die onevenredig zwaar getroffen werden (Gina Kolata, FLU. The story of the great influenza pandemic of 1918 and the search for the virus that caused it. New York, 1999).
De verklaring voor dit verschijnsel kan zijn, dat juist gezonde jonge volwassenen een sterk immuunsysteem hebben. Dat immuunsysteem raakt in de war, omdat het aangevallen wordt door een onbekende en ook lichaamsvreemde ziekte. De jongvolwassene sterft, juist omdat hij een immuunsysteem heeft dat dapper weerstand biedt. De Spaanse Griep heeft volgens onbetrouwbare schatting minimaal aan 50 miljoen mensen het leven gekost en dat waren er aanzienlijk meer dan de Eerste Wereldoorlog aan levens eiste.
De wereldwijde verspreiding van de ziekte maakt dat we de Spaanse griep definiëren als een pandemie.De bron van de Spaanse Griep is decennia lang onduidelijk gebleven. Pas in het midden van de jaren negentig van de vorige eeuw kwam er meer duidelijkheid over. Er moet sprake zijn geweest van de vermenging van zogeheten influenzagenomen, waarbij virussen uit de vogelwereld als donor optraden. Die vogelgriepvirussen kunnen echter niet van vogel op mens overgaan. Daar is een ’tussenpersoon’ voor nodig en de meest ideale drager is dan het varken (Cor Wijtvliet, Middeleeuwse angsten in de 21ste eeuw, Van Lanschot, 2005). De code voor het Spaanse griepvirus is H1N1.
In de twintigste eeuw hebben nog twee grieppandemieën de wereld bezocht maar de omvang en intensiteit waren niet te vergelijken met die van 1918. Volgens sommige optimisten was een pandemische dreiging iets van het verleden.
In 2003 maakte Sars echter zijn opwachting en sedertdien staat het vogelgriepvirus weer hoog op de agenda van bezorgde virologen. Het griezelige van Sars was dat er geen geneesmiddel voorhanden was om de griep te bestrijden. Sars verspreide zich in 24 uur vanuit China over vijf landen en had een maand later voet aan de grond in 24 landen. Zowel in termen van mensenlevens als economische schade zijn de effecten van Sars zeer beperkt gebleven.
In de loop van 2005 raakte de wereld in de ban van het vogelgriepvirus H5N1, verwant aan het oude virus H1N1. Wat virologen en autoriteiten bijzonder verontrustte was dat het H5N1-virus met succes de overstap maakte naar het varken en daarmee groeide de dreiging dat H5N1 zou overslaan naar de mens. Op zichzelf hoeft dat geen drama te zijn. Dat kan het worden als het virus zich zo muteert dat het van mens naar mens kan overstappen. Dat is de wereld tot nu toe bespaard gebleven.
Evenals in het geval van Sars is er voor H5N1 geen geneesmiddel voorhanden. Autoriteiten schermen vaak met Tamiflu geproduceerd door het Zwitserse Roche en Relenza van het Britse GlaxoSmithkline. Maar het gaat in beide gevallen om zogeheten virusremmers. Daadwerkelijke bescherming bieden ze niet.
En dan ziet de wereld van 2009 zich geconfronteerd met de Mexicaanse Griep. De naam verwijst naar de eerste vindplaats van de griep, hoewel er nu tekenen zijn dat de griep al eerder is opgedoken in Californië. Het griepvirus is een variant op het H1N1-virus uit 1918. Er vallen enkele overeenkomsten op. Evenals in 1918 hebben de patiënten last van hoofdpijn, hoestbuien en koorts en net als toen heeft de patiënt er drie of hooguit vier dagen last van.
Opvallend is ook het gemak waarmee het virus van mens op mens overgaat en de snelheid waarmee het zich verspreidt. In een maand tijd zijn er meer dan 1.500 geregistreerde gevallen in meer dan 20 landen. In die zin is er sprake van een pandemie. De samenstelling van het virus is echter anders. Het bevat sporen van vogels, varkens en mensen. Dat maakt het een bijzondere variant, waar de virologen in medische zin het antwoord voorlopig schuldig op blijven (Center for disease control and prevention, 24 april 2009. Atlanta).
Tot dusverre is het een erg milde variant die weinig kwaad heef aangericht en de kans is groot dat deze variant verdwijnt met het aanbreken van de zomer, zoals normaal het geval is. Dat wil weer niet zeggen, dat zodoende alle gevaar geweken is. In het zuidelijke deel van de wereld is het griepseizoen aangebroken en het is nog maar afwachten of de Mexicaanse griep daar ook de kop gaat opsteken. Als het zich in het zuiden openbaart dan is het nog maar de vraag of dat het de noordelijke milde variant is of een agressieve mutatie (World Heath Organisation, 4 mei 2009). Gelet op 1918 is dat beslist geen waanidee. Het is dan ook hierom dat autoriteiten overal ter wereld het doen en laten van het H1N1-virus met argusogen volgen.
Zoals in alle omstandigheden zijn er bedrijven die profijt trekken uit het leed van mensen. In het geval van de Mexicaanse griep is het duidelijk dat bedrijven als Roche en GlaxoSmithKline dankzij de griep hun omzet en winst behoorlijk zien stijgen. Maar er zijn er nog meer die profiteren. Wat te denken van de producenten van mondkapjes en plastic handschoenen, zoals 3M en Kimberly Clark. Och, de één zijn dood…
Cor Wijtvliet,onafhankelijk analist en publicist
corwijtvliet@dekritischebelegger.nl
Start met Automatisch Beleggen
Buitenlandse beleggers liepen er tegen te hoop. Ze hadden er een hekel aan, dat de Japanse corporates maar op hun geld bleven zitten in plaats van het terug te geven aan de belegger.
De grote uitdagingen van deze eeuw zijn vergrijzing en klimaatverandering.
De ECB bereidt zich momenteel voor op haar laatste vergadering van 2021. De ontwikkeling van het inflatiecijfer speelt een belangrijke rol.
Deze week gingen de internationale beurzen fors onderuit. Ter verklaring keek menigeen naar het dreigend omvallen van de Chinese vastgoedreus Evergrande.
